در یادداشت قبل با رویکرد تبیین وضع جاری، نکاتی تقدیم و پیشنهاد شد که در تعریف پایه برای محتوا یا دال مرکزی وفاق ملی به سمت خوانش متعالی «سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم» اقدام کنیم.
نکته مهم در این میان بر اساس آسیب شناسی رهبر معظم انقلاب، ضرورت توجه به تعریف صریح و قاعده‌مند موضوع «وفاق ملی» برای جلوگیری از اعوجاج در برداشت از این گفتمان است. «یکی از عواملی که این وحدت را خدشه دار می‌کند، مفاهیم مشتبهی است که دائما در فضای ذهنی مردم پرتاب می‌شود. هرکسی هم به گونه‌ای معنا می‌کند. ۲۶/۰۱/۱۳۷۹»
بر این اساس و در این یادداشت به بخش‌های دیگری از وجوه تعریف این گفتمان بر اساس منویات حضرت آقا می‌پردازیم. شایان ذکر است نوع مواجهه با بیانات معظم له در این یادداشت‌ها استناد بی واسطه به متن بیانات است:
«حقیقتا با توجه به اوضاع و احوال کشور و مسائل جاری و مسائل بین المللی، آنچه که باید مسئولان و مردم به سهم خود دنبال آن باشند، همین دو شعار مهم (وحدت ملی و امنیت ملی) است. اگر وحدت ملی و امنیت ملی تأمین شد، دولت هم مجال پیدا می‌کند که کار‌های خود، مسئولیت‌های خود، وظایف بزرگ خود و برنامه‌های سازنده خود را اجرا کند. می‌تواند به اقتصاد مردم برسد، به اشتغال مردم برسد، به مسائل زندگی مردم رسیدگی کند، به مسئله فرهنگ کشور رسیدگی کند.
اگر امنیت و یا وحدت نباشد، اختلافات و جنجال باشد، دائما تشنج سیاسی باشد، اول کسی که ضربه می‌خورد، دولت است. چون نمی‌تواند وظایف خود را انجام دهد. وقتی دولت وظایف خود را انجام نداد، وضع مردم، وضع طبقات مستضعف، وضع جوانان، وضع کسانی که تشنه اقدامات دستگاه‌های مسئول هستند، معلوم است که چگونه خواهد شد. بنابراین، این دو شعار مهم است. من بر روی «وحدت ملی» تأکید بیشتری دارم؛ به خاطر اینکه امنیت هم ناشی از وحدت است. اگر وحدت نباشد، امنیت ملی هم به خطر می‌افتد و ایجاد ناامنی می‌شود. ۲۶/۰۱/۱۳۷۹»
«برای اینکه ما بنیان‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی خود را مستحکم کنیم، پیش نیاز اولی قطعی ما، ایجاد وفاق و وحدت کلمه است. برای وفاق باید همه تلاش کنند. ۰۷/۰۳/۱۳۸۱»
«منظور ما از وحدت چیست؟ یعنی همه مردم یکسان فکر کنند؟ نه. یعنی همه مردم یک نوع سلیقه سیاسی داشته باشند؟ نه. یعنی همه مردم یک چیز را، یک شخص را، یک شخصیت را، یک جناح را، یک گروه را بخواهند؟ نه. معنای وحدت اینها نیست. وحدت مردم یعنی نبودن تفرقه و نفاق و درگیری و کشمکش. حتی دو جماعتی که از لحاظ اعتقاد دینی مثل هم نیستند، می‌توانند اتحاد داشته باشند. ۲۶/۰۱/۱۳۷۹»
«معنای وفاق این نیست که گروه‌ها و تشکیلات و جناح‌های گوناگون اعلام انحلال کنند؛ نه، هیچ لزومی ندارد. معنای وفاق این است که نسبت به هم خوش بین باشند؛ «رحماء بینهم» باشند؛ همدیگر را تحمل کنند؛ در جهت ترسیم هدف‌های والا و عالی و برای رسیدن به آنها به یکدیگر کمک کنند و از ایجاد تشنج، بداخلاقی، درگیری، اهانت و متهم کردن بپرهیزند. ۰۷/۰۳/۱۳۸۱»
«اگر این ملت اتحاد بر اساس ایمان و بر محور نظام جمهوری اسلامی نداشت، دشمنان گردن کلفت و قلدری که در دنیا هستند، زندگی را بر این ملت تنگ می‌کردند. ۰۸/۰۶/۱۳۷۸»
«وحدت مردم، اتحاد قلبی مردم، اتحاد روحی مردم، محبت مردم، وفاق مردم حول نظام اسلامی، حول احکام مقدسه اسلام، حول قانون اساسی -که قانون اساسی هم منطبق بر احکام اسلامی است- حول قوانین کشور -که لااقل اغلب آنها منطبق بر قوانین اسلامی است، اگر نگوییم همه اش منطبق است- «وحدت ملی» را تشکیل می‌دهد. ۲۶/۰۱/۱۳۷۹»
«حالا یک عده‌ای یاد گرفته اند تعبیرات «آشتی ملی، آشتی ملی» [را گفتن]؛ این حرف‌ها به نظر من معنی ندارد. مردم مجتمع اند، با هم متحدند. آنجایی که پای اسلام در میان است، پای ایران در میان است، پای استقلال در میان است، پای ایستادگی در مقابل دشمن در میان است، مردم با همه وجودشان ایستاده اند. ممکن است در فلان مسئله سیاسی دو نفر با هم اختلاف نظر داشته باشند، [امّا]تأثیری نمی‌گذارد. چرا می‌گویید آشتی؟ مگر قهرند که بیایند با هم آشتی کنند؟ این تعبیرات را روزنامه‌ها پروبال می‌دهند، متوجه نیستند که اشکال ایجاد می‌کند. وقتی شما می‌گویید آشتی، مثل این است که یک قهری وجود دارد؛ [درحالی که]قهری وجود ندارد. ۲۷/۱۱/۱۳۹۵»
«بله، مردم ما با آن کسانی که به روز عاشورا اهانت کردند، قهرند. ملت با آنهایی که روز عاشورا با قساوت، با لودگی، با بی حیایی آمدند جوان بسیجی را در خیابان لخت کردند و کتک زدند، قهر است. با اینها آشتی هم نمی‌کنیم و با آن کسانی که با اصل انقلاب بدند، می‌گویند اصل نظام هدف ماست، می‌گویند انتخابات بهانه ماست؛ که البته آنها عده معدودی اند، عده کمی اند، در مقابل اقیانوس عظیم ملت ایران آنها یک قطره اند، چیزی نیستند. این اقیانوس با یکدیگر منسجم و متحد است. این اتحاد وجود دارد و باید وجود داشته باشد و روزبه روز باید تقویت بشود. ۲۷/۱۱/۱۳۹۵»
«مجلس شورای اسلامی می‌تواند سرچشمه و مظهر وفاق ملی و آرامش و اعتماد عمومی و یا خدای نخواسته منشأ دودستگی و تشویش و اضطراب دل‌ها و فکر‌ها شود. محسوس‌ترین و نقدترین هدیه نمایندگان محترم به مردمی که آنان را به مجلس فرستاده اند، آن است که با منش و گفتار خود، امید و نشاط و آرامش را بر فضای عمومی کشور حاکم سازند و گفتار‌ها و نطق‌های خود را همچون الگویی از رفتار سیاسی سالم و سرشار از سماحت و تحمل و انصاف، تنظیم کنند. ۰۶/۰۳/۱۳۷۹»
«یک توصیه به رئیس جمهور محترم این است که در شعار‌های ایشان مسئله مردمی بودن و ازمردم شنیدن و در میان مردم بودن تکرار شده. این را از دست ندهند؛ این چیز بسیار مهمی است. «دولت مردمی» را که شعار ایشان [شهید رئیسی]بود، در واقعیت محقق کنند و به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم، در میان مردم باشند. مردم یعنی همه مردم؛ بدون امتیاز‌های طبقاتی و گروهی.»
«دولت باید مظهر وفاق باشد. بعضی از این تغایر‌های موهومی را که در بین مردم وجود دارد، بایستی با نگاه وفاق آمیز و نگاه ملاطفت به عموم مردم این توهمات را تضعیف کرد. حالا ممکن است این نگاه ها، این اختلاف نظر‌ها به کلی از بین نرود، لکن بایستی از تأثیرگذاری آنها در حرکت جامعه جلوگیری کرد. ۱۲/۰۵/۱۴۰۰»