به گزارش شهرآرانیوز؛ محمدهادی عرفان که این روز‌ها مدیریت پروژه «پیش‌خوان‌های زیارت و شهر انسان‌محور با رویکرد اسلامی ایرانی» را در اختیار دارد، در بیست سال فعالیت خود در مدیریت شهری مشهد مبدع کار‌های نویی در شهر بوده است. او که تحصیلاتش در حوزه معماری است، در اوایل حضورش در شهرداری مشهد پروژه نورپردازی شهری را در کلان‌شهر مشهد پایه‌ریزی کرد که ثمرات این پروژه هنوز هم در جای‌جای شهر قابل مشاهده است.
همچنین اجرای پروژه جامع تبلیغات محیطی مشهد و پس از آن طراحی و اجرای پروژه بهساز درراستای بهسازی پیاده‌رو‌های شهر، از‌جمله‌فعالیت‌هایی است که عرفان در طراحی این پروژه‌ها نقش داشته و اکنون در حال اجرای پروژه‌های پیشخان زیارت در مشهد است.
به‌طور‌قطع هویت مشهد وجود مضجع نورانی حضرت‌رضا (ع) است و اگر این شهر رنگ‌و‌بوی زیارت به خود نگیرد، هیچ وجه‌تمایزی با شهر‌های دیگر نخواهد داشت؛ از‌همین‌رو پروژه پیشخان زیارت می‌خواهد تمام شهرمان را با رویکرد انسان‌محور، امام‌رضایی کند و به‌نوعی مردمان شهر امام رضا (ع) چه به‌صورت واقعی و چه به‌صورت محتوایی زیر سایه ولی‌نعمتشان، حضرت رضا (ع)، قرار گیرند. محمدهادی عرفان، مدیر پروژه «پیش‌خوان‌های زیارت و شهر انسان‌محور با رویکرد اسلامی ایرانی» در گفتگو با شهرآرا درباره چند‌و‌چون این پروژه هویتی می‌گوید.
هویت اصلی شهر مشهد وجود بارگاه منور رضوی است و از‌همین‌رو آسیب‌شناسی صورت گرفت و مدیران شهری به این نتیجه رسیدند که به‌جز محدوده‌های مجاور حرم امام‌رضا (ع) در هیچ‌کجای شهر مشهد دیگر نشانه‌ای از مفهوم زیارت و هویت اصلی این شهر چه در معماری، چه در طراحی صنعتی و مبلمان شهری و چه در دیگر‌موضوعات نداریم و در هیچ نقطه‌ای از شهرمان اشاره‌ای به همسایگی ساکنان این شهر با امام مهربانی‌ها نشده است.
انجام این آسیب‌شناسی خاستگاه رسیدن به پروژه پیشخان زیارت شد تا در جریان این پروژه بخشی از عقب‌افتادگی‌های هویتی شهر جبران شود. در این پروژه، هدف‌گذاری به‌این‌صورت است که کار به شیوه عالمانه و معمارانه و نه با تعریف رویداد، باید فضا‌ها را به نحوی طراحی کنیم که بتوانیم مردم را به یاد امام‌رضا (ع) بیندازیم.
در جریان این پروژه سعی شده جنبه عادلانه کار رعایت شود تا همه مردم مشهد از آن بهره‌مند شوند. ما مخالف این موضوع بودیم که پروژه پیشخان زیارت فقط در اطراف حرم مطهر رضوی اجرایی شود، چرا‌که همه شهر مشهد به این پروژه نیاز دارد و حتی نیاز مناطق دورتر از حرم مطهر رضوی به اجرای پروژه بیشتر احساس می‌شود.
با این نگاه فرایند کاری پروژه «پیش‌خوان‌های زیارت و شهر انسان‌محور با رویکرد اسلامی ایرانی» آغاز شد و در این مسیر چهار شرکت مهندسین مشاور را وارد گود کردیم؛ البته به‌دلیل اینکه در پروژه‌های پیشین مانند طرح بهساز نیز اقدامات نویی آغاز شده بود، ناآشنا به انجام پروژه‌های جدید نبودیم و کار با سرعت آغاز شد و در این مسیر تاکنون حدود ششصد نفر ساعت کار کارشناسی کمیته راهبری و نزدیک به سیصد نفر‌ساعت کار ناظران علمی در راهبری و تحویل‌گیری پروژه صرف شده و تاکنون طراحی نزدیک به ۱۷۰هزار مترمربع پیاده‌رو و همچنین طراحی سیزده میدان به‌همراه محوطه‌سازی این میادین نهایی شده است.
اولویت کاری در این پروژه، انسان‌محوری آن است و ما نیز خودمان را مکلف می‌دانیم تا جنبه‌های انسانی در پروژه‌ها پررنگ باشد. از‌همین‌رو به مشاوران هم گفته‌ایم که در مشهد به‌واسطه اقلیمش روز‌های آفتابی زیاد است و تحت عنوان پروژه پیشخان زیارت، مدیریت شهری مشهد می‌تواند سایه را در قالب این پروژه به زائران و مجاوران بارگاه رضوی هدیه دهد تا حداقل چه از نظر محتوایی و معنوی و چه از نظر فیزیکی در محل‌های اجرای پروژه پیشخان زیارت سایه حضرت‌رضا (ع) بر سر مردم باشد.
خوشبختانه مشاوران طرح‌های تفصیلی هم به این اقدام علاقه‌مند شده‌اند و در این مسیر قرارداد مطالعه کل شهر با مشاور منعقد شده است. مشاور طرح تاکنون توانسته ۲هزار نقطه را با کار کارشناسی و به‌صورت بالقوه برای اجرای پروژه شناسایی کند و این نقاط را به مشاوران طرح‌های تفصیلی هم اطلاع داده‌ایم. پروژه «پیش‌خوان‌های زیارت و شهر انسان‌محور با رویکرد اسلامی‌ایرانی» طرحی نو است و مشهد نخستین شهری است که می‌خواهد با رویکرد شهر زیارتی امام معصوم ترسیم شود، امیدواریم بتوانیم این پروژه را به‌نحو‌مطلوبی پیش ببریم.
علاوه بر پروژه‌های اجرایی امسال، به احتمال زیاد نقاط بیشتری نیز برای اجرای این پروژه شناسایی خواهد شد و احتمال دارد به ۳هزار نقطه هم برسیم. پروژه پیشخان زیارت می‌تواند یک پروژه دائمی باشد و پروژه‌ای مقطعی نیست که با مصداق مشخص و اندک شروع و تمام شود؛ بنابراین این پروژه می‌تواند در تمام پروژه‌های شهر در سال‌های دیگر هم رخ‌نمایی کند.
مردم در کنار سلام به امام‌حسین (ع) به‌سمت بارگاه رضوی می‌چرخند و به حضرت‌رضا (ع) نیز سلام می‌دهند. تجلی کالبدی این سلام را می‌خواهیم در پروژه پیشخان زیارت، نمایان کنیم؛ بنابراین بسیاری از شناسه‌هایی که در این پروژه طراحی و نصب می‌شود، اشاره به‌سمت حرم مطهر رضوی با محتوای سلام بر این امام معصوم دارد. خیلی عجیب است که برخی از مردم در جای‌جای شهر مشهد نمی‌دانند حرم مطهر رضوی دقیقا در چه سمتی هست و در هیچ کجای شهر نشانی از سمت‌و‌سوی حرم مطهر رضوی را هم نداریم که سلام به آن حضرت برای ما یادآوری شود.
پروژه پیشخان زیارت قصد دارد تا یادآوری سلام به حضرت‌رضا (ع) را به مردم داشته باشد؛ البته با توجه به وجود اقوام و فرهنگ‌های مختلف در شهر مشهد به‌طور‌قطع در اجرای پروژه از فرم‌های مختلف استفاده می‌شود، اما محتوای کار به‌صورت واحد با هدف سلام به امام‌رضا (ع) خواهد بود.
با همراهی شورای اسلامی شهر مشهد، اعتبار دویست‌میلیاردتومانی برای اجرای پروژه پیش‌خوان‌های زیارت در بودجه امسال شهرداری مشهد لحاظ شده و اجرای این پروژه به‌عنوان یکی از پروژه‌های اولویت‌دار مدیریت شهری هم مطرح است؛ از‌همین‌رو پروژه متعهد است تعدادی از نقشه‌ها و آلبوم‌های فنی برخی پروژه‌ها را زودتر به دست بخش بهره‌بردار و بخش اجرایی کار برساند.
اعتبار اجرای این پروژه در اختیار معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد به عنوان بهره‌بردار است و مسئول اجرای پروژه نیز مناطق هستند. در‌مجموع در جریان اجرای پروژه پیش‌خوان‌های زیارت، ۵۲ پروژه اولویت‌دار وجود دارد که برای اجرای این تعداد پروژه نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است؛ اما با توجه به بودجه در‌نظر‌گرفته‌شده در سال جاری و با همان ۲۰۰میلیارد تومان می‌توان حدود بیست پروژه را در سال جاری به سرانجام رساند؛ البته این پروژه‌ها در تمام شهر هم پخش شده‌اند.
در جریان اجرای این پروژه سه شیوه و گونه را تعریف کرده‌ایم. نخستین مدل، اجرای پروژه در میادین با مقیاس منطقه‌ای است که در‌این‌راستا سیزده میدان در سیزده منطقه شهری مانند تقاطع آزادگان در منطقه ۱۲، میدان تختی در منطقه یک و میدان انتهای مصلی در منطقه ۶ مشخص شده است. شیوه دوم کار، اجرای پروژه در معابر با مقیاس ناحیه‌ای است؛ البته در جریان اجرای پروژه در معابر محدودیت‌هایی نیز در نظر گرفته شده است، نظیر اینکه آن معبر تازه کف‌سازی نشده باشد یا معابری باشد که در آن معبر، مسجد محوری وجود داشته باشد یا معابری باشند که شهرداری به‌تازگی برای آنها مشاور معماری نگرفته باشد.
با توجه به این محدودیت‌ها در مجموع تا‌به‌امروز ۳۷ معبر هم در این بخش برای اجرای پروژه پیشخان زیارت در نظر گرفته شده که بخش‌هایی از محور‌های طالقانی، کلاهدوز، فرامرز عباسی و فدائیان اسلام، جزو محور‌هایی هستند که پروژه پیشخان زیارت در آن اجرایی می‌شود؛ البته در طراحی معابر، ما وارد جداره‌های مردم نمی‌شویم و تمرکز ما روی کف‌سازی پیاده‌رو و تجهیز مبلمان با توجه به کارکرد‌های مجاور پیاده‌رو است. به عنوان نمونه برخی پیاده‌رو‌ها به رواق مجهز می‌شود. همچنین شیوه سوم در اجرای پروژه پیش‌خوان‌های زیارت مربوط به نمای اسلامی‌ایرانی است.
یکی از مشکلات شهر مشهد این است که نما‌های شهری به‌نحوی است که شهروند و زائر را برای زیارت حضرت‌رضا (ع) آماده نمی‌کند. در‌این‌راستا برای موضوع نمای اسلامی‌ایرانی در ابتدای کار از ساختمان‌های در اختیار شهرداری شروع کرده‌ایم و قرار شده در ساختمان شهرداری منطقه ۲ و ساختمان ناحیه‌یک شهرداری منطقه ۸ و همچنین یکی از مساجد بافت منطقه ثامن، نمای ایرانی‌اسلامی اجرایی شود.
همچنین لایحه‌ای با موضوع نمای اسلامی‌ایرانی تهیه و تنظیم شده که به‌زودی برای بررسی به شورای شهر مشهد ارسال خواهد شد؛ البته در این لایحه اجباری برای مردم و سازندگان وجود ندارد و هر فردی می‌تواند نمای ساختمان خود را براساس ضوابط طراحی کند، اما در این لایحه تشویق‌هایی برای اجرای نمای اسلامی‌ایرانی در نظر گرفته شده و در‌عین‌حال براساس شیوه‌های معمارانه شاخص‌های یک نمای اسلامی‌ایرانی در نظر گرفته شده تا افرادی که دوست دارند، از این شاخص‌ها برای نمای خود استفاده کنند.