نگاهی به دلایل و روند بررسی اعتبارنامه‌های نمایندگان در ادوار مجلس به بهانه بررسی اعتبارنامه «تاجگردون»
به گزارش شهرآرانیوز، آخرین جلسه هفته سوم مجلس یازدهم درحالی به پایان رسید که حواشی‌اش پررنگ‌تر از متن بود. بروبیا و همهمه درمیان نمایندگان به اوج رسیده بود: «خواهش می‌کنم بفرمایید در صندلی‌های خود بنشینید.» این تذکری بود که از تریبون هیئت‌رئیسه دائم به گوش می‌رسید، ولی انگار کسی گوشش بدهکار نبود؛ البته دلیل این هیاهو‌ها هم مشخص بود. وزیر نیرو و وزیر راه به مجلس آمده بودند تا در ادامه گزارش دولتی‌ها، درباره اقدامات این دو وزارتخانه توضیحاتی بدهند.
بیانیه تشکر از رئیسی برای حساب‌های قوه قضائیه
ماجرای حساب‌های قوه قضائیه که در مجلس دهم، محمود صادقی مطرح کرد، نزدیک به چهار سال بدون پاسخ مانده بود که درنهایت، چندی پیش رئیس قوه قضائیه در گزارشی به شرح جزئیات آن پرداخت. به‌دنبال این اقدام، دیروز ۲۲۵نماینده برای تشکر از رئیس قوه‌قضائیه به‌علت انتشار گزارش مالی حساب‌های این نهاد در سال۹۸ بیانیه‌ای را امضا کردند.
آغاز حاشیه‌ها بر سر اعتبارنامه ۳نماینده
اماواگر‌ها درباره اعتبارنامه‌ها از چند هفته قبل از افتتاح مجلس شروع شد. حسین محمدصالحی‌دارانی، کاظم دلخوش و غلامرضا تاجگردون، نمایندگانی بودند که اعتبارنامه‌هایشان از صافی شعب پانزده‌گانه رد نشد و برای بررسی بیشتر به کمیته تحقیق رفت. محمدصالحی، نماینده فریدن و فریدون‌شهر است که زهره الهیان، نماینده تهران، به اعتبارنامه او به‌دلیل داشتن حکم قضایی اعتراض کرد. البته چند روز بعد، اعتبارنامه نماینده فریدون‌شهر تایید شد و محمدصالحی هم نماینده تهران را به قیامت واگذار کرد. کاظم دلخوش، نماینده صومعه‌سرا، هم که اعتبارنامه‌اش با اعتراض روح‌ا. نجابت و زاکانی با استدلال زمین‌خواری روبه‌رو شده بود، درنهایت بعد از استعلام از سازمان آب و محیط‌زیست تایید شد. در میان سه پرونده مطرح‌شده، موضوع اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون از آن پرونده‌های جنجالی بود که هرچند آخر و عاقبتش مانند پرونده‌های دیگر به صلح و صفا ختم شد، تا رسیدن به این نقطه، تقریبا یک فیلم‌نامه کامل درباره آن به نمایش گذاشته شد.
جدال آیین‌نامه‌ای
بمب خبری مجلس یازدهم روز دوشنبه بعد از آخرین جلسه شعبه۱۲ منفجر شد و آن، تایید اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون بود. اما با این حال کلاف اعتبارنامه نماینده گچساران پیچیده‌تر شد و به نظر می‌رسد مجلس یازدهم، عزمش را جزم کرده است تا تاجگردون در مجلس نباشد. در جریان جلسه علنی دیروز، بعد از قرائت تایید اعتبارنامه دلخوش و محمدصالحی، نوبت به اعتبارنامه تاجگردون رسید و مانند آن دو نماینده دیگر سخن‌گوی شعبه۱۲ تایید اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون در شعبه را قرائت کرد، اما همین که قالیباف اعلام کرد آیا کسی اعتراضی دارد، علیرضا زاکانی، نماینده قم، با اخطار قانون اساسی به این موضوع اعتراض کرد و گفت: سمت نمایندگی قائل به شخص است و نمی‌توان آن را به شعبه واگذار کرد. بعد از شنیدن این اخطار، قالیباف که ریاست جلسه را به‌عهده داشت، آن را وارد دانست و این اخطار را به رای گذاشت که ۱۶۰نماینده با آن موافقت کردند و به این ترتیب، اعتبارنامه نماینده گچساران به کمیسیون تحقیق ارجاع شد.
در آخرت پاسخ‌گوی اعمالتان باشید
تاجگردون که در روز‌های قبل سکوت اختیار کرده بود، در اعتراض به این رویه در تذکری با اشاره به اصل ۷۵ خطاب به قالیباف گفت: جناب آقای رئیس، من در انصاف و عدالت حضرتعالی و هیئت‌رئیسه با همه تذکرات، شکی ندارم، اما خواهش می‌کنم توجه فرمایید که انتظار داشتم قبل از رأی‌گیری، عنایتی داشته باشید، اما اراده حضرتعالی و جمع حاضر بر این بود که این اخطار وارد تشخیص داده شود و به رأی گذاشته شود. برخلاف آنچه هیئت‌رئیسه اعلام کرد، درباره رویه اعمال رأی شعبه در صحن علنی تا به امروز چیزی نگفتم و توکل بر خدا کردم. درنهایت تاجگردون تذکر خود را این‌طور به پایان رساند: من نه داعیه ماندن دارم و نه تمایل به ماندن. یک کیف است که دستم می‌گیرم و از مجلس بیرون می‌روم. این شما هستید که باید در درگاه خداوند متعال، روز قیامت پاسخ‌گوی اعمالتان باشید. من در هر مقام و منصبی که باشم، باید پاسخ‌گوی هر احدالناسی از جامعه باشم. حتما در شعبه تحقیق حضور پیدا خواهم کرد، اما خواهش می‌کنم به این بسنده نکنید، شما وظیفه دارید که شرع و قانون را رعایت کنید.
پاسخ قالیباف به تاجگردون
قالیباف که ریاست مجلس را به‌عهده داشت، در پاسخ به تاجگردون گفت: من و هیئت‌رئیسه قسم یاد کرده‌ایم. ضمن اینکه از شما هم می‌خواهم آیین‌نامه و قانون اساسی را رعایت کنید. او گفت: وقتی اخطار قانون اساسی وجود دارد، ما این اخطار را به رأی نمایندگان گذاشتیم که این موضوع دقیقا مُرّ آیین‌نامه است. شورای نگهبان شما را تأیید کرده، ضمن اینکه در شعبه هم بحث اعتبارنامه شما مطرح شده است. در آیین‌نامه هم بیان شده است که باید در مجلس اتفاق نظر باشد که این موضوع را هم به رأی مجلس گذاشته‌ایم، لذا شما باید به رأی مجلس احترام بگذارید. قالیباف افزود: بعد از اینکه اخطار قانون اساسی رأی آورد، پرونده شما به کمیسیون تحقیق می‌رود و ۱۵روز وقت است و شما می‌توانید نظر خود را به آن‌ها بگویید؛ کمیسیون تحقیق یا اعتبارنامه شما را تایید می‌کند یا رد، اما اگر این اعتبارنامه رد شد، موضوع مجددا به صحن می‌آید و شما در صحن، وقت دارید اظهارنظر کنید. سخن‌گوی شعبه هم می‌تواند اظهارنظر کند.
نگاهی به بررسی اعتبارنامه‌ها در ادوار مجلس
مرور تاریخچه بررسی اعتبارنامه‌های مجالس اول تا دهم قانون‌گذاری از رد اعتبارنامه بیش از ۱۸نماینده حکایت دارد که دامنه دلایل آن از ارتباط با رژیم طاغوت و عضویت در گروهک‌های معاند در مجلس ابتدای انقلاب تا تخلفات انتخاباتی و تحصیلی در دور‌های بعد، گسترده است.
رد اعتبارنامه‌های مجالس اول تا دهم
نخستین دوره نهاد قانون‌گذاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۷خرداد سال۵۹ آغاز شد. مجلسی متشکل از تمام طیف‌های سیاسی حاضر در انقلاب با تنوعی مثال‌زدنی از منتهاالیه چپ سیاسی و اقتصادی تا منتهاالیه راست‌ها و رادیکال‌ها. در بررسی اعتبارنامه منتخبان مجلس اول، بر اساس یک روایت ۹ و بر اساس بررسی دیگری ۱۲نفر از نمایندگان نتوانستند اعتبار حضور خود در مجلس را به دیگر نمایندگان ثابت کنند.
حسن آیت، اما نماینده خوش‌اقبال مجلس اول بود که با وجود اعتراض‌های صورت‌گرفته به اعتبارنامه وی، سرانجام رای موافق همکارانش را برای ماندن درمجلس، جلب کرد. تعداد رد اعتبارنامه‌ها در مجلس دوم شورای اسلامی به‌دلیل سامان یافتن شرایط کشور و قوانین وضع‌شده و اقدامات نظارتی کمتر شد. با وجود اعتراض‌ها و اختلاف‌نظر‌ها درباره اعتبارنامه افرادی مانند صادق خلخالی، احمد آذری‌قمی، هادی غفاری، علی‌اکبر حمیدزاده و سیدمهدی طباطبایی، این افراد تایید اعتبار شدند و از مجلس دوم تنها بیوک آقاشریف و جاوید رمضان‌پور رد اعتبار شدند. سومین دوره مجلس شورای اسلامی بین سال‌های۶۷ تا ۷۱ فعالیت کرد. در آغاز به کار این مجلس، اعتراضات به اعتبارنامه شخصیت‌هایی، چون حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری، فخرالدین حجازی، محمدرضا باهنر، حسن سبحانی‌نیا و علی عبدالعلی‌زاده حاشیه‌ساز بود، اما سرانجام حضور آنان در مجلس مورد تایید قرار گرفت. سیدحبیب هاشمی، نماینده فسا در مجلس چهارم، تنها منتخب رداعتبارشده مجلس چهارم بود. اعتراض‌ها به اعتبارنامه قاسم شعله‌سعدی هم سرانجام به نتیجه نرسید و او در مجلس باقی ماند. در پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، حمید بهرامی‌احمدی، از ادامه نمایندگی مردم رفسنجان بازماند و اعتبارنامه نمایندگی مورد تایید دیگر منتخبان را نگرفت. مجلس ششم، از همان ابتدا جنجال کم نداشت. بررسی اعتبارنامه غلامعلی حدادعادل بیش از پنج ماه طول کشید و اعتبارنامه علی‌اکبر محتشمی‌پور هم با سوال روبه‌رو شد. دوره‌های هفتم تا دهم مجلس شورای اسلامی با وجود اعتراض‌های بی‌سابقه منتخبان به اعتبارنامه‌های یکدیگر، رداعتبارنامه‌ای نداشت، اما در پارلمان هفتم رضا عبداللهی، نماینده ماه‌نشان زنجان، اعتبارنامه ۲۰نماینده مجلس را مورد سوال و اعتراض قرار داد. اعتبارنامه سلمان خدادادی، نماینده ملکان آذربایجان‌شرقی، هم با جنجال‌هایی در مجلس هشتم همراه بود و تا پای رد هم پیش رفت. ابطال آرای مینو خالقی، منتخب مردم اصفهان، از سوی شورای نگهبان به دلیل انتشار برخی تصاویر شخصی وی در فضای مجازی اعتراض نمایندگان را به دنبال داشت و علی مطهری، نماینده تهران، معتقد بود که صلاحیت خالقی در زمان بررسی اعتبارنامه‌ها توسط نمایندگان باید قضاوت شود. اعتبارنامه نادر قاضی‌پور و حسن کامران مورد سوال و اعتراض قرار گرفت، اما سرانجام در کمیسیون‌های مربوط تایید شد و آن‌ها توانستند کار خود را در مجلس ادامه دهند. ۴۰ سال برگزاری مجلس شورای اسلامی در ایران، ۱۸نماینده رداعتبارشده و بیش از ۱۰۰مورد اعتراض به اعتبارنامه دارد، اما دلایل این رد اعتبار‌ها و اعتراض‌ها هم گرچه موضوعات کلی هستند، می‌توانند جالب توجه باشند. این دلایل در سال‌های نخست پیروزی انقلاب و تشکیل نظام جمهوری اسلامی با سال‌های بعد متفاوت است. برای مثال دلیل اعلام‌شده برای ردصلاحیت نمایندگان دور اول، ارتباط با رژیم گذشته و ساواک، عضویت در گروه‌های معاند و منافق، ارتباط با دولت‌های خارجی، اختلاف دیدگاه و تفکر فاحش در زمینه اقتصادی و سیاسی، ایجاد رعب و وحشت در حوزه انتخابیه و توهین به مقامات بود.