به گزارش شهرآرانیوز؛ پس از گذشت نزدیک به شانزده ماه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز «طوفان‌الأقصی»، سرانجام، چند روز پیش، طرفین درگیر به آتش‌بس رضا دادند و بدین‌ترتیب ــ‌دست‌کم درظاهر‌ــ فصلی دیگر از منازعات فلسطینیان و اشغالگران به‌پایان رسید. چنان‌که گفته‌اند و شنیده‌اید، طراح و مجریِ نبردِ فرجامینِ گوشه‌نشینان غزه یحیی سنوار بود، مبارزی بزرگ که پس از شهادت در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۴ ــ‌درست سیزده سال بعد رهایی‌اش از بند اسرائیل‌ــ بیش‌ازپیش شناخته شد.
از آنچه در ایام اخیر از سنوار دریافته‌ایم، آنچه او در تألیف و ترجمه انجام داده است برای این صفحه مهم‌تر می‌نماید. پرداختن به آثار مکتوب این مبارز فلسطینی در درک بهتر آنچه گذشت نیز یاری‌رسان خواهد بود. ازهمین‌رو، هم‌زمان با «روز ملی غزه»، به‌یاری منابع عربی، این آثار را یک‌بار با شتاب از نظر گذرانده‌ایم.
***
یحیی سنوار، رئیس فقید «جنبش مقاومت اسلامی» (حماس)، چندین‌بار در نوار غزه دستگیر شد، تا بار آخر، سال ۱۹۸۸، که اشغالگران به چهار‌بارحبس‌ابد محکومش کردند. بااین‌همه، او، سال ۲۰۱۱، در جریان تبادل اسرا و در چارچوب توافق «وفاء الاحرار»، آزاد شد.
اما زندگی این رهبر جنبه‌ای دارد که هنوز بسیاری از آن آگاه نیستند: او، درطول ۲۳ سال حبس خود، چندین کتاب تألیف و ترجمه کرد و ازاین‌طریق خدمت به آرمان فلسطین را ادامه داد. سنوار چهار اثر را از عبری به عربی برگردانده و چهار کتاب نیز تألیف کرده است.
این مبارز فلسطینی، که مدرک کارشناسی زبان عربی داشت، در زندان، بخشی از وقت خود را صرف مطالعه و یادگیری زبان عبری کرد و، بدین‌ترتیب، توانست اخبار عبری را پی بگیرد و بسیاری از مطالعات امنیتی افسران امنیتی و سیاست‌مداران رژیم اشغالگر را بخواند و ترجمه کند.
یکی از کتاب‌هایی که سنوار ترجمه کرده است کتاب «احزاب اسرائیلی» است که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد. این کتاب درباب اختلافات جریان‌های سیاسی اسرائیل است که احزاب آنها را نمایندگی می‌کنند. «احزاب اسرائیلی»، به‌ویژه، برنامه‌ها و گرایش‌های آنها در سال‌های آغازین دهه ۹۰ را تشریح و تبیین می‌کند.
توجه سنوار به کتابی این‌چنین در اعتقاد او به اهمیتِ شناختِ فضای داخلیِ اسرائیل و نقش احزاب سیاسی در شکل‌دهی و اتخاذ تصمیمات در مرحله‌ای پیشرفته از منازعه فلسطینی-اسرائیلی ریشه داشت. این کارْ او را به بینشی درباره سیر اختلافات بین این احزاب و درگیری‌های داخلی آنها رساند.
دو کتاب از کارمی گیلون، رئیس «شاباک» (آژانس امنیت اسرائیل) طی چند ماه از سال ۱۹۹۴، یعنی «شاباک درمیان شکاف‌ها» و «شاباک درمیان پاره‌پاره‌ها»، نیز در فهرست ترجمه‌های سنوار قرار دارند. او این کار را برای آشنایی بیشتر زندانیان با سازمان شاباک و نیز به‌قصد مطالعه گسترده‌تر و ژرف‌تر درباب دستگاه‌های امنیتی اسرائیل انجام داد.
کتاب اخیر، یعنی «شاباک درمیان پاره‌پاره‌ها»، به جزئیات عملکرد این سازمان اختصاص دارد، سازمانی تحت‌اختیار نخست‌وزیر اسرائیل ــ‌که داوید بن‌گوریون، نخستین نخست‌وزیر این رژیم، آن را بنیاد نهادــ و وظیفه رسمی‌اش را «محافظت از کشور دربرابر توطئه‌ها و دسیسه‌های داخلی و حفاظت از امنیت داخلی آن» تعریف کرده‌اند.
کتاب دیگری که سنوار به ترجمه آن پرداخت «کسی می‌آید که تو را بکشد؛ تو پیشدستی کن و او را بکش» نام دارد، نوشته یعقوب پری، رئیس سازمان «شاباک» طی سال‌های ۱۹۸۸ (زمانی‌که سنوار سومین‌بار دستگیر شد) تا ۱۹۹۴. این کتاب شرح خاطرات نویسنده از ۲۹ سال حضورش در «شاباک» است و، بنابراین، اطلاعاتی ارزشمند دربردارد.
اما مشهورترین اثر تألیفی سنوار رمان زندگی‌نامه‌ای «خار و میخک» در ۳۰ فصل است که سال ۲۰۰۴ به‌زبان عبری انتشار یافت و در آن نویسنده تجربه مبارزه فلسطینیان از سال ۱۹۶۷ تا انتفاضه اول (۱۹۸۷-۱۹۹۳) را بررسی کرده و ــ‌همچون یک مورخ‌ــ به جزئیات مهم و اساسی و تأثیرگذار در بطن این مبارزه پرداخته است.
این رمان خواننده را به مناطق و خیابان‌های فلسطینی‌نشین می‌برد و آنچه را او کمتر دیده یا شنیده است، ازجمله زندگی اجتماعی مردم و فقر و کمبود خدمات، شرح می‌دهد. سنوار، خود، در مقدمه‌اش بر این اثر می‌نویسد که جز برخی عناصر که برای سازمان‌دهی رمان به آن وارد کرده است، همه جزئیات این اثر واقعیت دارد.
سنوار اثر روایی دیگری نیز دارد که شرح عملیات آزاد‌سازی یک اسیر زندانی (= اشرف البعلوجی) در شهر اشغالی یافاست. این کتاب تلاشی است درراستای مستندسازی یکی از عملیات‌های مقاومت که نویسنده، در یکی از فصل‌ها، به نقش احمد یاسین در پیشبرد آن اشاره کرده و او را، چون قهرمانی افسانه‌ای ستوده است.
از دیگر تألیفات سنوار کتاب «مجد» است، مطالعه‌ای نو درباره عملکرد «شاباک» که در سال ۲۰۱۰ انتشار یافت. نویسنده، در این کتاب، شیوه این سازمان در جمع‌آوری اطلاعات، چگونگی اعمال‌فشار بر افراد برای‌آنکه بعدا به‌عنوان عامل نفوذی «شاباک» کار کنند، و نیز نحوه استخراج اطلاعات از زندانیان را توضیح داده است.
«مجد» عنوان سازمان امنیت داخلی حماس است که سنوار آن را، سال ۱۹۸۷، زمانی‌که ۲۵ سال داشت، به‌دستور احمد یاسین تشکیل داد. این سازمان مسئول مجازات کسانی بود که مرتکب جرائم اخلاقی شده بودند، اما ــ‌مهم‌تر از این‌ــ تعقیب و نابودی کسانی را که مظنون به همکاری با اسرائیل بودند نیز برعهده داشت.
تألیف دیگر سنوار یک مطالعه انتقادی درون‌سازمانی درباب جنبش حماس است تحت‌عنوان «حماس: تجربه و خطا». این مطالعه بعدها، در سال ۲۰۱۷، زمانی‌که او به ریاست جنبش در غزه رسید، دست‌گیرش شد: سنوار توانست حماس را از درون بازسازی و دوباره سازمان‌دهی کند و ارتباط بین شاخه نظامی و دفتر سیاسی را شکل `دهد.
منابع: وبگاه‌های «الجزیره» و «العالم» و «الوطن»