حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی حسین‌زاده | شهرآرانیوز؛ در این گزارش، آداب زیارت را بررسی می‌کنیم؛ آدابی که برپایه روایات و نقل‌های علما، زائران را به‌سوی زیارتی توحیدی، حضور قلب، تواضع و طهارت هدایت می‌کند. این آداب نه‌تنها به تقویت ارتباط با خداوند کمک می‌رساند، بلکه زائر را از آثار معنوی زیارت، بهره‌مند می‌سازد و از بی‌ادبی‌های ناخواسته جلوگیری می‌کند، با تأکید بر تجربیات بزرگانی همچون آیت‌ا... قاضی (ره) و آیت‌ا... بهجت (ره).
یکی از مسائل مهمی که در آداب زیارت آمده است، پیوند زیارت با توحید است. وقتی به روایات آداب زیارت نگاه می‌کنیم، اذکار توحیدی فراوانی وجود دارد که به آن سفارش شده است. اذکاری که در احادیث، قبل از زیارت توصیه شده است، ذکر شریف سبحان‌ا...، الحمدا...، لااله‌الاا... و ا... اکبر است.
در تبیین این ادب توحیدی باید گفت که مهم‌ترین رسالت امام و هدف از زیارت امام، اتصال زائر به خداوند متعال است و جایگاه امام این نیست که بندگان خدا را به خود دعوت کند، بلکه امام آمده است تا ما را در آغوش خداوند بیندازد و به او دعوت کند.
در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم «السلام على‌الدعاه إلى‌ا...». این ادب توحیدی برای آن است که جهت صحیح و هدف نهایی زیارت را به ما نشان دهد تا در زیارتمان، خدا را پیدا کنیم و طعم واقعی زیارت در عرش خدا را بچشیم. از مرحوم آیت‌الحق سیدعلی آقای‌قاضی نقل شده است: من وجب‌به‌وجب صحن سیدالشهدا (ع) را بیتوته کردم و هیچ جایی را پیدا نمی‌کنید که من یک شب تا صبح در آنجا عبادت نکرده باشم و در این سال‌ها از حضرت امام‌حسین (ع)، توحید و لقاءا... را می‌خواستم.
ازآنجایی‌که حقیقت زیارت، توجه و ارتباط قلبی با امام است، باید سعی کنیم در زیارت حضور قلب داشته باشیم و واقعا از درون به امام متصل شویم. گاهی زائر متن زیارت‌نامه را می‌خواند، ولی توجهی به امام ندارد و از آثار واقعی زیارت بهره‌مند نمی‌شود، بلکه گاه زیارت‌خواندن بدون حضور قلب، نوعی بی‌ادبی نیز محسوب می‌شود. فرض کنید به دیدار یکی از بزرگان رفته‌ایم، در محضر او نشسته‌ایم و مشغول حرف زدن با او هستیم، اما اصلا حواسمان متوجه او نیست. گویی با او سخن نمی‌گوییم!
این کار بیشتر بی‌ادبی است و نشان می‌دهد که جایگاه و منزلت آن شخص بزرگ را نشناخته‌ایم، بنابراین باید قلبمان را پیش از زیارت، آماده و متمرکز کنیم و در مسیر زیارت به اطراف و مغازه‌ها نگاه نکنیم، با کسی حرف نزنیم، در حرم با صدای بلند صلوات نفرستیم تا حضور قلب خود و دیگر زائران را برهم نزنیم. از مرحوم آیت‌ا... بهجت نقل شده است: در حرم داد نزنند و سروصدا راه نیندازند، حتی برای صلوات خواستن. اگر بدانید چه بزرگان و ملائکه‌ای در حرم‌ها هستند که اذیت می‌شوند، چنین نمی‌کنید.
شاید بتوان گفت تمام اعمال و آداب زیارت برای فراهم شدن حضور قلب بیشتر در محضر امام است.
بهترین حالت برای زیارت که در روایات به آن سفارش شده است، حالت ایستاده است. این کار، حال ادب و تواضع را در نفس زائر، بیشتر می‌کند و باعث توجه بیشتر به مقام امام می‌شود. مرحوم آیت‌ا... بهجت در حرم امام‌رضا (ع) ایستاده زیارت می‌خواند و حتی به دیوار هم تکیه نمی‌داد.
یکی از شاگردان ایشان می‌گوید بعد از زیارت به ایشان گفتم: آقا! ما که جوان هستیم، قدرت نداریم این همه وقت بایستیم، شما چگونه خسته نمی‌شوید؟ آقا چیزی نگفت تا رسید به خیابان و اشاره کرد. رفتم نزدیک. پولی داد به من و گفت: به عطاری مراجعه کن و داروی عین، شین، قاف (عشق) تهیه کن و میل کن تا خسته نشوی.
هنگام زیارت بهتر است باوضو باشیم و درصورت امکان قبلش، غسل کنیم. اگر زائر، غسل زیارت را با قصد قربت انجام دهد، درواقع از خدا تقاضا می‌کند: «خدایا، مرا از آلودگی گناه پاک کن!» و همچنین هنگام تشرف، لباس‌های طاهر و تمیز بپوشد و بدن و لباسش را از نجاسات و آلودگی‌ها پاک کند و بهتر است لباسش سفید باشد که لباس سفید، ملائکه را جذب می‌کند و مانند وقتی که به محضر بزرگی می‌رود، بهترین لباس‌ها را بپوشد و خود را آراسته کرده، عطر استفاده کند.
به این وسیله قلب و جان انسان نورانی می‌شود و ازآنجایی‌که امام منبع نور و طهارت است، هرقدر زائر برای طهارت و نورانیت ظاهر و باطن خود تلاش کند، راحت‌تر به نور وجودی امام متصل می‌شود و بیشتر بهره می‌برد.