بر اساس قانون مدنی، همین که عقد ازدواج به طور صحیح واقع می‌شود، روابط زوجیت بین طرفین ایجاد، و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود. برخی از این حقوق و تکالیف مختص به زن است و برخی مختص به مرد، اما برخی از این حقوق و تکالیف میان زن و شوهر، مشترک است.
فرناز محمدیان | شهرآرانیوز؛ بر اساس قانون مدنی، همین که عقد ازدواج به طور صحیح واقع می‌شود، روابط زوجیت بین طرفین ایجاد، و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود. برخی از این حقوق و تکالیف مختص به زن است و برخی مختص به مرد، اما برخی از این حقوق و تکالیف میان زن و شوهر، مشترک است.
حقوق و تکالیف مشترک زوجین
طبق ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی، زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند و باید با هم با صمیمیت و احترام متقابل رفتار کنند. همچنین مطابق ماده ۱۱۰۴ این قانون، زوجین باید در تشیید (استوارسازی) مبانی خانواده و تربیت فرزندان به یکدیگر کمک کنند.
حقوق و تکالیف اختصاصی زنان
یکی از حقوق زن تعلق مهریه و نفقه به محض وقوع عقد نکاح است. بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزل مرد سکونت گزیند مگر اینکه در شروط ضمن عقد، این حق به زن داده شده باشد یا بر اساس ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، چنانچه حضور زن در منزل شوهر سبب خوف ورود ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای او باشد، می‌تواند مسکن جداگانه اختیار کند. در این صورت نیز نفقه زن با شوهر است. همچنین ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی مقرر کرده است زن به طور مستقل می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی می‌خواهد بکند و استقلال اقتصادی زوجه مورد تأیید قانون‌گذار قرار گرفته است.
حقوق و تکالیف اختصاصی مردان
حقوق و تکالیف زوج به ۲ بخش مادی و غیرمادی تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آن ریاست مرد است. براساس ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی، «در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است» که شامل چند مورد است:
۱- اقامتگاه زن جز در موارد خاص، همان اقامتگاه شوهر است (ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی).
۲- نفقه افراد خانواده با پدر است (ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی).
۳- پدر، ولی قهری اولاد مشترک محسوب می‌شود (ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی).
۴- تمکین زن (ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی).
۵- بازداشتن زن از شغل مغایر مصالح خانوادگی (ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی).
مهم‌ترین تکالیف مرد در قبال زوجه در زندگی مشترک پرداخت نفقه و مهریه به زن است. پرداخت نفقه مشروط به تمکین از جانب زن است؛ لذا هرگاه زن بدون دلیل مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
فراموش نکنیم که برای داشتن یک زندگی متعادل و موفق، برابری و توازن حقوق و تکالیف زوجین بسیار راهگشا خواهد بود. برقراری تعادل از طریق برابری حقوق متقابل سبب خواهد شد نه مردان از قدرت ریاست خود و نه زنان از حقوق مالی خود از جمله مهریه و ... سوءاستفاده کنند.
همان‌گونه که استفاده از حق حبس برای دریافت مهریه یا دریافت اجرت بابت انجام امور خانه از جانب زنان نامتعارف محسوب می‌شود، اعمال فشار غیرمنطقی از سوی مرد نیز درست نخواهد بود.