نماز خوب، زندگی خوب می‌سازد

یکی از موضوعاتی که باید بدانیم، این است که عبادات در اسلام، اموری صرفا تشریفاتی نیستند؛ اموری که صاحب دین صرفا برای دینداران، قرارداد کرده باشد و هیچ اثر دیگری در زندگی آنها نداشته باشد، بلکه ما به این جمله معتقد هستیم که هر عبادتی که تأثیری مثبت بر زندگی انسان نگذارد و رنگی به زندگی دنیایی او ندهد، به درد آخرت وی هم نخواهد خورد.

در این میان، نقش عمود دین یعنی نماز که عبادتی ذوابعاد و دارای لایه‌های مختلف است، نقشی تعیین‌کننده است؛ نماز درواقع موتور محرک انسان به‌سمت تمام خوبی‌هایی است که می‌شناسد. نماز انگیزه‌های الهی انسان را تقویت می‌کند و او را در مسیر خوبی‌ها و کمال قرار می‌دهد؛ البته این تأثیر شگفت مربوط‌به یاد و ارتباط با خداست و نماز آمده است تا این یاد و ارتباط را در زندگی ما پررنگ کند و برنامه ثابتی برای آن ارائه دهد.

قرآن کریم هم در آیات مختلف، جایی که دارد تعریف این عبادت بزرگ را ارائه می‌دهد، به این کارکرد فردی و اجتماعی نماز نیز اشاره می‌کند. در آیه۴۵ سوره عنکبوت می‌فرماید: «إِنَّ الصَّلَاه تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ: یقینا نماز [انسان را]از کار‌های زشت و کار‌های ناپسند بازمی‌دارد.»

قرآن کریم در این آیه می‌خواهد بگوید که تعریف نماز مقبول و مطلوب از نظر خداوند، نمازی است که در زندگی و دنیای تو اثر داشته باشد و همه ببینند که بعد از نماز، آدم بهتر و مفیدتری هستی.

در اینجا گفتیم نمازی که بر انسان و زندگی او اثری نگذارد، به درد او نمی‌خورد، اما روایات ما، یک گام جلوتر را هم دیده‌اند که این نمازی که یاد خدا و رابطه با خدا در آن وجود نداشته باشد و پوسته‌ای بی‌اثر باشد، او را از خدا دورتر می‌کند.

پیامبر خدا (ص) فرمودند: «مَن لم تَنهَهُ صلاتُهُ عنِ الفَحشاءِ و المُنکَرِ لَم یَزدَدْ مِنَ ا... إلاّ بُعدا: هرکه نمازش او را از کار زشت و ناپسند بازندارد، جز بر دورى او از خدا افزوده نشود.» بنابراین مهم وجود عمق در نماز ماست؛ اینکه خشوع و حضور قلب درمیان این حرکات، گم نشود و واقعا خدا را در نماز یاد کنیم و با او گفت‌و‌گو و درددل کنیم. اگر این‌گونه باشد، همین نشست‌وبرخاست با خداوند جمیل، ما و زندگی ما را زیبا خواهد کرد و همین ناله فراق، لبخند زدن به روی اطرافیان را برای ما آسان و ما را با خانواده و دیگران، مهربان‌تر می‌کند. مردان خدا که در زندگی اجتماعی خود این‌چنین بوده‌اند، روحیه و انرژی این رفتار زیبا را از عبادت و نماز خود دریافت می‌کرده‌اند.

انرژی بااخلاق بودن از نماز تأمین می‌شود. نماز، قلب انسان را مست و روان را آرام می‌کند. شکوفه روی‌باز، پس از تضرع درمقابل آن یار ناز پدید می‌آید و انسان می‌تواند پس از آن درکنار ناملایمات، ملایم و درکنار نا آرامی‌ها آرام باشد، پس اخلاق نیکویی که انسان را عزیز می‌کند، تنها پس از معاشرتی عاشقانه با آن خدای نیکوپرور پدید می‌آید و بس و این راز نماز است.

مرحوم حاج‌اسماعیل دولابی (ره) گفته است: زیاد سجده کردن بر تربت امام‌حسین (ع)، اخلاق را عوض می‌کند. البته همان‌طور که گفتیم، رعایت آداب قلبی نماز و اینکه نماز ما باطن نیکو و روح لازم را داشته باشد، سر این تأثیرگذاری است و آن‌جایی که می‌فرماید اگر نماز تو قبول شد سایر اعمال تو نیز قبول می‌شود و اگر نشد اعمال دیگر تو رد می‌شود، منظور همین است که اصل رابطه انسان با خدا باید در نماز درست شود تا انسان بتواند در زندگی بنده آن خدا باشد و برای او کار کرده، دنیای خودش را آباد کند، پس این جمله امام اول شیعیان حضرت امیرالمؤمنین (ع) را دوباره باید مرور کنیم که فرمودند: «بدان تمام زندگی و رفتار و اعمال تو در کمال و نقص، تابع نماز و عبادت توست.» از خداوند بزرگ می‌خواهیم ما و خانواده و جامعه ما را از اقامه‌کنندگان نماز قرار بدهد.