میان سختگیری و رها کردن، پلی از درک بزنیم

به گزارش شهرآرانیوز، نوجوانی هم‌زمان با بلوغ، یکی از حساس‌ترین دوره‌های رشد انسان است؛ دوره‌ای که تغییرات جسمی و روحی آن، گاهی والدین را سردرگم می‌کند. بسیاری از پدر و مادر‌ها نمی‌دانند با رفتار‌های متفاوت و گاه غیرقابل‌پیش‌بینی فرزندشان چگونه برخورد کنند. در چنین شرایطی، نوع تربیت والدین نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری شخصیت نوجوان دارد.

والدین آسان‌گیر

برخی از پدر و مادر‌ها تصور می‌کنند اگر فرزندشان را آزاد بگذارند، او مستقل‌تر و مسئولیت‌پذیرتر خواهد شد، اما سهل‌گیری بیش از اندازه نتیجه معکوس دارد. در این خانواده‌ها، قانون و نظم جای چندانی ندارد و هر کس به میل خود رفتار می‌کند. نتیجه، فرزندانی است که:

• اعتمادبه‌نفس پایینی دارند.
• مسئولیت‌پذیر نیستند.
• در ارتباطات اجتماعی ضعیف عمل می‌کنند.
• و در آینده نیز والدینی بی‌انضباط خواهند شد.

والدین سخت‌گیر

در مقابل، پدر و مادر‌های سخت‌گیر یا مستبد با تعیین قوانین خشک و بدون انعطاف، خانه را به محیطی شبیه پادگان تبدیل می‌کنند. تصورشان این است که کنترل شدید، بچه‌ها را منضبط‌تر می‌کند، در حالی‌که نتیجه معمولاً برعکس است.

فرزندانی که در چنین خانواده‌هایی رشد می‌کنند:

• اعتمادبه‌نفس و استقلال کمی دارند.
• از ابراز نظر و پذیرش مسئولیت می‌ترسند.
• خلاقیت پایین و روحیه‌ای افسرده یا پرخاشگر پیدا می‌کنند.

والدین مقتدر

بهترین الگوی تربیتی، «والدین مقتدر» هستند؛ کسانی که بین محبت و انضباط تعادل برقرار می‌کنند. در این خانواده‌ها، گفت‌و‌گو، احترام متقابل و قانون‌مندی توأمان وجود دارد. نتیجه، فرزندانی است با:

• عزت‌نفس بالا.
• قدرت تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری.
• مهارت ارتباطی قوی.
• و روحیه‌ای شاد و خلاق.

اصول ارتباط با نوجوانان

برای ارتباط مؤثر با نوجوان، باید ویژگی‌های سنی او را شناخت و نیازهایش را درک کرد. مهم‌ترین اصول تربیتی در این دوران عبارت‌اند از:

• تأمین نیاز‌های اولیه در حد متعادل.
• ایجاد امنیت روانی در خانه.
• محبت و احترام بی‌قید و شرط.
• برقراری گفت‌و‌گو‌های صمیمانه و صادقانه.
• پرهیز از مقایسه و تحمیل عقاید شخصی.
• تقویت حس مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری مستقل.
• هم‌سویی پدر و مادر در روش تربیتی.
• قاطعیت همراه با مهربانی.

شناخت و آگاهی، شرط موفقیت

درک ویژگی‌های روحی و رفتاری نوجوان، کلید عبور سالم از این مرحله است. مطالعه کتاب‌های تربیتی، شرکت در کارگاه‌های آموزشی و مشورت با مشاوران خبره می‌تواند به والدین کمک کند رابطه‌ای آگاهانه و سازنده با فرزندشان بسازند.

یکی از منابع کاربردی در این زمینه، کتاب «روان‌شناسی نوجوان» نوشته رحمان بابازاده است. در بخشی از آن می‌خوانیم:

«یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی برای نوجوانان، جرئت‌ورزی و توانایی نه گفتن است؛ مهارتی که به آنها کمک می‌کند بدون تجاوز به حقوق دیگران از خودشان دفاع کنند و احساس ارزشمندی بیشتری داشته باشند.»