یک سوال داریم؛ امسال چگونه باید در ماه محرم و صفر عزاداری کرد؟ نکته این است که آیا صرفا می‌خواهیم در این زمینه در فضای مجازی فعالیت کنیم یا می‌خواهیم در فضای حقیقی هم فعال باشیم، زیرا این دو فضا هرکدام خصوصیاتی دارند. حالا بیشتر مردم از فضای مجازی استفاده می‌کنند و خیلی از اوقات شبانه‌روز خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، پس اینکه فضای مجازی را نفی یا نهی کنیم، درست نیست. حال سوال پیش می‌آید که آیا فضای مجازی می‌تواند جای عزاداری‌های حقیقی را پر کند؟ خیر، نمی‌توانیم بگوییم به‌طور صددرصد این‌گونه است؛ به همین دلیل باید مراسم مذهبی حقیقی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شود. قوام اسلام و مسائل اعتقادی به همین مجالس است. پس مجالس اهل‌بیت (ع) و امام‌حسین (ع) نباید تعطیل یا کمرنگ شود؛ البته ممکن است شکل این مراسم تغییر کند، اما نباید تعطیل شود. امام‌خمینی (ره) می‌فرمایند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.» این موضوع دلیل دارد و پشت آن، عقبه‌ای قوی از آیات قرآن و روایات است که بر تعظیم به شعائر دینی تاکید می‌کند. مراسم عزاداری اهل‌بیت (ع) برای بیمه کردن زندگی، جامعه، کشور و هم برای افزایش معرفت دینی ما مهم است. باید به مردم آگاهی بدهیم که این مراسم تعطیل نشود، اما رعایت کنند، ماسک بزنند و دستکش داشته باشند، ضمن اینکه خود مردم فاصله اجتماعی لازم را رعایت کنند.
چند سال قبل برای شرکت در مراسمی مذهبی به حرم مطهر رضوی رفته بودم، اما به‌دلیل اینکه ظرفیت حرم پر شده بود، من و تعدادی از زائران دیگر را به داخل راه ندادند. اکنون نیز می‌شود تدابیری این‌چنینی به‌کار گرفت. طبیعی است که در هنگام ازدیاد جمعیت، کنترل افراد سخت می‌شود، اما می‌شود با تدابیری جمعیت شهر و شلوغی مراسم عزاداری را کنترل کرد، مثلا درکربلا شنیده‌ام ورودی‌های شهر را محدود کرده‌اند، ولی حرم امام‌حسین (ع) به روی ساکنان کربلا باز است. ما هم در مشهد می‌توانیم همین کار را کنیم و تدابیری بیندیشیم که پروازها، قطار‌ها و ورودی‌های شهر محدود شود.
همان‌طور که می‌دانید در دین اسلام، دو نوع عبادت جمعی و فردی داریم. مصداق عبادت جمعی، نمازجمعه و نماز جماعت است که به انجام آن‌ها توصیه هم شده است. حتی برای دعا کردن نیز در روایات اهل‌بیت (ع) آمده است که سعی کنید دسته‌جمعی دعا کنید، شاید در جمع شما، شخص صاحب‌نفسی باشد که خداوند دعای شما را به خاطر آن شخص مستجاب کند. بعضی اوقات هم ممکن است مسائل و شرایطی پیش بیاید که عبادت‌های جمعی به عبادت‌های فردی تبدیل شود؛ مانند همین حالا که به‌دلیل شیوع کرونا این شرایط پیش آمده است. حالا کسانی که به این ویروس مبتلا شده‌اند یا افرادی که جزو گروه‌های پرخطر هستند یا به هر دلیلی نمی‌توانند در مراسم مذهبی شرکت کنند، نگران نباشند که از اتفاقی دور مانده‌اند. این‌طور نیست. آن‌ها سال‌های سال در این مراسم شرکت کرده‌اند، اما حالا شرایط این‌طور ایجاب می‌کند که مثلا این فرد در مراسم عزاداری شرکت نکند. توجیهش هم در دین اسلام آمده است که ضرر رساندن به دیگران، شرعا اشکال دارد. ما نیز باید رعایت کنیم. اگر در مراسم مذهبی نکات بهداشتی را رعایت نکنیم، ممکن است به دیگران ضرر برسانیم و این کار، حرام مسلم است، درصورتی‌که شرکت در مراسم مذهبی، مستحب است. گاهی اوقات شرایط ایجاب می‌کند انسان در گوشه‌ای برای خودش، خلوتی با خدای خود داشته باشد. افراد می‌توانند از طریق صداوسیما و شبکه‌های مجازی، مراسم مذهبی را دنبال کنند. درست است که مجالس جمعی و حقیقی فیض بیشتری دارد، اما اگر عبادت به‌صورت فردی هم انجام شود، شخص از فیض آن محروم نخواهد شد.
ضمن اینکه ممکن است کسی سالیان سال نذری یا وقفی داشته باشد که در مجالس اهل‌بیت (ع) اطعام کند. شرعا تغییر چنین وقفی برعهده حاکم شرع و، ولی فقیه است، اما افرادی که به‌تازگی می‌خواهند نذر کنند، خیلی خوب است که به‌جای اطعام، نذر بهداشتی داشته باشند و بسته‌بندی‌هایی شامل وسایل ضدعفونی‌کننده دراختیار مردم یا نیازمندان قرار بدهند.