محرم از راه رسید و با تمام دغدغه‌هایی که بیماری کرونا برای عزاداران ایجاد کرده است تصمیم بر آن شد تا مطابق شیوه‌نامه‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا، شهروندان شور حسینی خود را به نمایش بگذارند. ما هم به احترام محرم و صاحبش حسین (ع) لباس مشکی را بر تن کردیم تا سری به محله‌های مختلف منطقه ۱۱ مشهد بزنیم و نظاره‌گر حال و هوای حسینی شهروندان باشیم.
فهیمه شهری | شهرآرانیوز؛ محرم از راه رسید و با تمام دغدغه‌هایی که بیماری کرونا برای عزاداران ایجاد کرده است تصمیم بر آن شد تا مطابق شیوه‌نامه‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا، شهروندان شور حسینی خود را به نمایش بگذارند. ما هم به احترام محرم و صاحبش حسین (ع) لباس مشکی را بر تن کردیم تا سری به محله‌های مختلف منطقه ۱۱ بزنیم و نظاره‌گر حال و هوای حسینی شهروندان باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل مشاهدات و گفتگو‌های ما با هیئات و عزاداران است.
درختان؛ تکیه‌گاه پرچم حسین (ع)
شهرداری منطقه برای فضاسازی محرم، خیابان‌ها و محل‌های پر تردد را سیاه پوش کرده و هیئت‌های مختلف نیز بیرق عزا را برافراشته‌اند. گرچه خیلی از خانه‌هایی که سال‌های گذشته میزبان عزاداران و سینه زنان حسین (ع) بودند امسال به دلیل بیماری کرونا شرایط برگزاری مراسم را ندارند، اما پرچم سیاه حسین (ع) را بر سر در منازلشان نصب کرده‌اند تا بگویند نام و یاد سالار شهیدان (ع) همچنان در دلشان زنده است. بسیاری از کسبه نیز پرچم اباعبدا... (ع) را برافراشته‌اند و خیلی از آن‌هایی که هر سال ایستگاه چای صلواتی برگزار می‌کردند امسال هزینه آن را در راه اهدای بسته‌های ارزاق و کمک معیشتی صرف می‌کنند. بوستان ملت به عنوان مهم‌ترین پارک منطقه که میزبان شهروندان و ورزشکاران زیادی است، فضاآرایی محرمی شده و درختان تنومندش تکیه‌گاه پرچم سیاه عزای حسینی (ع) هستند. بسیاری از جوانان و ورزشکاران به احترام سالار شهیدان (ع) لباس مشکی بر تن دارند و سازه‌های این پارک مزین به احادیث ائمه اطهار (ع) شده است. آن دسته از گروه‌های ورزشی که هر ساله در ایام محرم و صفر مراسم عزاداری حسینی را به پا می‌کردند امسال صلاح را بر آن دیده‌اند تا در محافلی شرکت کنند که می‌توانند مطابق آیین‌نامه‌ها روضه سیدالشهدا (ع) را برپا کنند. در این بین هیئت اتومبیل‌رانی و موتورسواری برای اولین بار تصمیم گرفته است مراسم عزاداری سالار شهیدان (ع) را در پارک ملت برگزار کند. اعضای این هیئت اتومبیل‌رانان و موتورسوارانی هستند که در مسابقات، گوی سبقت را می‌ربایند و امسال آمده‌اند تا کنار دیگر ورزشکاران، بر عرصه دلدادگی حسین (ع) پیشتازی کنند.
در ضلع شمالی بوستان هم ویژه برنامه محرم برگزار می‌شود که در روز‌های تاسوعا و عاشورا این مراسم با انجام خیمه سوزان و برنامه‌های دیگر، رنگ و بوی بیشتری می‌گیرد. همچنین قرار است در روز‌های تاسوعا و عاشورا حدفاصل چهارراه آزادشهر تا بولوار آزادی، ویژه برنامه این ایام برگزار شود.
طنین زیارت عاشورا هر روز در بوستان ملت می‌پیچد تا شهروندان هم نوا با طبیعت سرخی خون حسین (ع) و یارانش را به یاد آورند و ادامه دهنده راه سبزش باشند.
ماشین نویسی و توزیع پرچم به جای ایستگاه چای صلواتی
هیئت جبهه فرهنگی دانشگاه پیام نور مشهد نیز ایستگاهی برای برپایی مراسم عزاداری مهیا کرده است. این هیئت متشکل از دانشجویان است و در حالی که دانشگاه‌ها تعطیل هستند و تحصیل به صورت مجازی انجام می‌شود، عشق حسین (ع)، دانشجویان را کنار هم آورده تا بیرق اباعبدا... (ع) را در فضایی روباز برپا کنند. صندلی‌ها را با فاصله یک و نیم متر چیده‌اند و قبل و بعد مراسم آن‌ها را ضدعفونی می‌کنند بیشتر مردم خودشان ماسک دارند، اما اگر کسی بخواهد در مراسم شرکت کند و ماسک نداشته باشد به او می‌دهند. علاوه بر دانشجویانی که در این مراسم شرکت دارند و بر مظلومیت حسین (ع) و یارانش اشک می‌ریزند، خیلی از رهگذران پارک که صدای مداحی را می‌شنوند به جمع آن‌ها ملحق شده و حسین (ع) را واسطه حاجاتشان و خداوند قرار می‌دهند.
اعضای خوش ذوق جبهه فرهنگی دانشگاه پیام نور مشهد، برای اینکه حال و هوای محرمی را در شهر پر رنگ‌تر کنند، یک تریلی را فضاآرایی محرمی کرده‌اند و هر روز چند ساعت آن را در شهر می‌گردانند و نوحه‌های محرمی را پخش می‌کنند. آن‌ها هر سال ایستگاه چای صلواتی هم به پا می‌کردند، اما امسال که چنین شرایطی فراهم نیست تصمیم گرفته‌اند به جای آن شابلون تهیه کنند و ماشین‌نویسی را افزایش دهند. آن‌ها شابلون‌ها را بین گروه‌های مختلف و حاشیه شهر توزیع می‌کنند تا با مزین شدن ماشین‌ها به نام حسین (ع) و یارانش، شور حسینی (ع) مردم را به نمایش بگذارند. علاوه براین اعضای هیئت جبهه فرهنگی دانشگاه پیام نور مشهد به توزیع بنر و چاپ‌های پارچه‌ای محرمی بین گروه‌ها اقدام می‌کنند تا بدین وسیله محله‌ها با پرچم‌های حسینی آذین‌بندی شوند. آن‌ها تاکنون شابلون‌های ماشین‌نویسی، بنر‌ها و چاپ‌های پارچه‌ای را بین ۱۷۰ گروه توزیع کرده‌اند و همچنان این روالشان ادامه دارد. از دیگر اقلامی که آن‌ها به نام و یاد حادثه کربلا پخش می‌کنند «کتیبه» است. کتیبه‌های کوچکی برای اهدا به مغازه‌داران و رانندگان تهیه شده است. کتیبه‌هایی نفیس هم برای هیئات و گروه‌های عزاداری دارند که خیری نیمی از هزینه آن را پرداخت کرده و هر گروهی با پرداخت نیمی از بهای آن می‌تواند این کتیبه‌های نفیس را خریداری کند.
هیئت جبهه فرهنگی دانشگاه پیام نور مشهد سال گذشته در ایام محرم و صفر بسته‌های معیشتی را بین نیازمندان تقسیم کرده است که امسال هم در نظر دارد از محل کمک‌های مردمی و دانشجویان، این بسته‌ها را تهیه و بین اقشار طبقات محروم و حاشیه شهر توزیع کنند.
میزبانی مدارس از عزاداران
از بوستان ملت که خارج می‌شویم در هر کدام از محله‌های مختلف منطقه به شکلی حال و هوای حسینی موج می‌زند. در محله تربیت، منزل حاج آقا اشرافی که ۱۵ سال است مراسم عزای حسینی را در آن برپا می‌کند، امسال هم دایر است و با چیدن صندلی در حیاط منزل و رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی اعلام شده، میزبان عزاداران حسینی (ع) است. موکتی که آغشته به مواد ضدعفونی است در ورودی منزل پهن شده تا از بدو ورود کفش‌ها ضدعفونی شوند. عزاداران پس از ضدعفونی کردن دست‌ها و با زدن ماسک وارد مراسم می‌شوند و با رعایت فاصله اجتماعی، یاد حادثه کربلا را گرامی می‌دارند.
در محله وکیل آباد منزلی که هر ساله میزبان عزاداران حسینی (ع) بود امسال ترجیح داد هزینه آن را به نیازمندان اهدا کند. در محله آزادشهر چندین مدرسه میزبان هیئتی‌ها هستند. طی بخشنامه ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر اینکه مراسم باید در فضا‌های روباز برگزار شود، همکاری خوبی بین هیئات مذهبی، شهرداری و آموزش و پرورش شکل گرفت و بنا شد فضای حیاط مدارس در اختیار هیئات قرار گیرد. در این راستا آموزش و پرورش نواحی ۶ و ۷ که منطقه ۱۱ را پوشش می‌دهند، همکاری لازم را داشتند و به درخواست هر هیئتی که مجوز داشته است پاسخ مثبت داده‌اند. روال کار به این شکل است که هیئت‌ها مجوزشان را از سازمان تبلیغات و شهرداری دریافت می‌کنند و سپس هر مدرسه‌ای را که خودشان مناسب‌تر و نزدیک‌تر بدانند انتخاب می‌کنند و مدیران مدارس نیز موظف به همکاری هستند. مهدی خلیلی، معاون پرورشی و تربیت بدنی آموزش و پرورش ناحیه ۶، در این راستا از تاکید بر رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی می‌گوید و می‌افزاید: هیئت‌ها باید کلیه اصول بهداشتی مطرح شده از سوی ستاد ملی کرونا از جمله رعایت فاصله اجتماعی، حضور با ماسک، ضدعفونی کردن محیط و دست‌های عزاداران و ... را رعایت کنند و چنانچه هیئتی قصوری در این زمینه‌ها داشته باشد مدیر می‌تواند مانع برگزاری مراسم آن‌ها در شب‌های آینده شود. او تأکید می‌کند:، چون در این روز‌ها رفت و آمد اولیا و دانش‌آموزان به مدارس زیاد است اگر نکات بهداشتی رعایت نشود، سلامت کلیه معلمان، دانش‌آموزان و والدین در معرض خطر قرار می‌گیرد برای همین حساسیت زیادی در رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی داریم. معاون پرورشی و تربیت بدنی آموزش و پرورش ناحیه ۶ در عین حال یادآوری می‌کند که آموزش و پرورش همکاری زیادی با هیئت‌ها داشته است و هر هیئتی که درخواست برگزاری مراسم در مدارس را داشته با سرعت به درخواستش رسیدگی شده است.
مشاهدات ما در گذر از چند مدرسه حاکی از رعایت خوب آیین‌نامه‌های بهداشتی داشت. در همه ورودی‌ها، عشاق حسین (ع) در حالی که ماسک بر صورت داشتند، پس از ضدعفونی شدن دست‌ها وارد محوطه حیاط مدرسه که مزین به پرچم اباعبدالله (ع) است می‌شوند و با رعایت فاصله اجتماعی، گوش به مداحی و روضه سیدالشهدا (ع) می‌سپارند. نیرو‌هایی هم در بین جمعیت بودند که نسبت به رعایت فاصله اجتماعی تذکر می‌دادند.
در دبیرستان شهید آزادفر هیئت «مطیع امر» به برگزاری مراسم اقدام کرده‌اند. بیشتر اعضای این هیئت نوجوانان و جوانان هستند. پوریا عرب نژاد که مسئول این هیئت است از حذف مراسم شام سال‌های گذشته سخن می‌گوید و می‌افزاید: امسال هزینه شام را صرف تهیه بسته‌های کمک معیشتی کرده‌ایم تا در این شرایط کرونایی که بسیاری از اقشار ضعیف زیر بار فشار‌های اقتصادی مضاعف هستند، کمکی به آن‌ها کرده باشیم و به رسم رسول الله (ص) و مولایمان علی (ع)، مستمندان را یاری کنیم.
به گفته او وقتی نوجوانان و جوانان این هیئت برای اهدای کمک‌های مردمی به مناطق محروم می‌روند، افراد احترام خاصی برای آن‌ها قائل هستند و از اینکه می‌بینند افرادی در این سن به یاد مستمندان هستند به آینده امیدوار می‌شوند.
به محله دانش‌آموز که می‌رسیم، در مدرسه معراج، دو مسجد فاطمه الزهرا (س) و عمار یاسر، مراسم عزاداری‌شان را به این مدرسه آورده‌اند. هیئت منتظران موعود (ع) که متشکل از جوانان مسجد است و دو سال است تشکیل شده، مدیریت مراسم را بر عهده دارد. مشاهدات ما در اینجا هم حاکی از رعایت تمام موازین بهداشتی است. باقری که مسئول تشریفات و امنیت هیئت است، می‌گوید: می‌خواستیم برنامه‌ای برگزار کنیم که به لحاظ رعایت اصول بهداشتی الگو باشد و در این راستا همه موازین را با دقت دنبال می‌کنیم. او به عشق و شور و حال حسینی مردم اشاره می‌کند و از دکتری می‌گوید که به عشق امام حسین (ع) سرویس‌های بهداشتی را برای عزاداران شسته و جوانان و نوجوانانی که جارو زدن و بالا رفتن از نردبان و نصب پرچم و سیستم صوت را با چنان شوقی انجام داده‌اند که قابل وصف نیست.
باقری رمز جذب جوانان را سپردن مسئولیت به آن‌ها می‌داند و می‌افزاید: در این هیئت روی همه جوانان باز است و هرکس وارد شود به او مسئولیتی واگذار می‌کنیم. همین داشتن مسئولیت باعث می‌شود که جوانان با شوق بیشتری در هیئت و مراسم اباعبدا... (ع) بمانند.
خیریه حضرت رقیه (س) که در محل اداره آموزش و پرورش ناحیه ۶ قرار دارد و عمده منابع مالی آن از محل کمک‌های کسر از حقوق فرهنگیان تأمین می‌شود، هم زمان با دهه محرم، در آستانه مهر حسینی، کمک‌های نقدی جمع شده را که حدود یک‌صد میلیون تومان است بین خانواده‌های دانش‌آموزان نیازمند تقسیم می‌کند.
شور خدمت به مردم
در آخر بولوار دانشجو ایستگاه قرار دارد. در دانشجوی ۲۹ مقابل فرهنگ‌سرای ترافیک، با کمک شهرداری منطقه و به همت هیئت فاطمیون هر شب خیابان بسته و برای انجام عزاداری حسینی آماده می‌شود. صندلی‌ها با فاصله چیده شده و شهروندان بعد از نماز مغرب و عشا به این محل می‌آیند تا غریبی حسین (ع) و یارانش را به سوگ بنشینند.
نبش دانشجوی ۲۹ گروه جهادی این محل ایستگاهی به نام سلامت دایر کرده‌اند. اعضای گروه جهادی دانشجو نیز نوجوانان هستند که به سرپرستی علیرضا یوسفی، روحانی ۲۴ ساله ساکن این محل، در کار‌های خیر بسیاری مشارکت دارند؛ از رفتن به اردو‌های جهادی و کمک به بهسازی مدارس و مساجد گرفته تا تهیه و توزیع ماسک و الکل بین مردم و توزیع آب هویج بین بیماران و کادر درمان. آن‌ها هر ساله ایستگاه چای صلواتی برپا می‌کردند و مراسم عزاداری را به پا می‌داشتند، اما امسال تصمیم گرفته‌اند هزینه‌های این مراسم را صرف تهیه و توزیع ماسک و مواد ضد عفونی بین مردم کنند. آن‌ها در همین بولوار دانشجو ماشین‌های عبوری را ضدعفونی و ماسک رایگان توزیع می‌کنند. گروه جهادی محله دانشجو از محل پول‌های تو جیبی همین نوجوانان و کمک‌های خانواده‌هایشان بسته‌های کمک معیشتی تهیه و بین نیازمندان پخش می‌کند. یوسفی یکی از مهم‌ترین آموزه‌های دین اسلام و زندگی ائمه (ع) را خدمت کردن به مردم می‌داند و معتقد است در این شرایط که همه می‌دانیم افراد بسیاری با مشکلات معیشتی مواجه هستند ثواب شاد کردن دل مومنان، دستگیری نیازمندان و خدمت به مستمندان، کمتر از برگزاری مراسم روضه و عزاداری نیست.
این روحانی محله دانشجو تاکید می‌کند: ما نمی‌گوییم که مراسم عزاداری و روضه لغو شود، اما می‌توان تغییراتی در شکل اجرای آن‌ها داد تا بخشی از هزینه‌ها صرف کمک به نیازمندان و خدمت به خلق شود. همچنین، چون شیوع بیماری کرونا جامعه پزشکی را به زحمت انداخته و علما اعلام کرده‌اند که رعایت نکردن توصیه‌های بهداشتی موجب حق‌الناس است، مومنان و عزاداران حسینی باید تعصبات بی پایه و سخنان بی منطق را کنار گذاشته و تابع نظر پزشکان و متخصصان باشند چرا که از منظر اسلام، انسان در هر موضوعی یا باید خودش به درجه تخصص برسد یا از نظر متخصص و عالم پیروی کند. اسلام دین عقلانیت است و احتیاط شرط عقل است بنابراین در شرایط کنونی که به گفته همه متخصصان اگر فاصله اجتماعی، زدن ماسک و دیگر مسائل بهداشتی رعایت نشود، احتمال انتقال و شیوع بیماری کرونا افزایش پیدا می‌کند، حکم اسلام این است که توصیه‌های متخصصان را رعایت کنیم و با رعایت نکردن آن، گناه بزرگ حق الناس را بر گردن خود نیندازیم. در انتهای بولوار دانشجو و حاشیه آموزگار به روال هر ساله خیمه الزهرا (س) برپا شده و در آن مراسم روضه و نوحه حسینی دایر است تا دلدادگان بانوی دو عالم، در ایام دهه اول محرم هم نوا با مادرشان زهرا (س) بر مظلومیت حسین (ع) اشک بریزند.
آزادسازی زندانیان
اما ستاد دیه خراسان رضوی که در محله تربیت قرار دارد جلسه‌ای با هیئت‌های مذهبی مشهد داشته و از آن‌ها خواسته امسال که به خاطر بیماری کرونا لازم است تغییراتی در شکل اجرای برنامه‌ها داده شود، هزینه‌هایی که هرساله صرف می‌کردند و امسال بهتر است انجام ندهند به ستاد دیه بدهند تا موجب آزادسازی زندانیان جرایم غیر عمد شوند و به این طریق با شاد کردن دل مومنان، موجب شادی امام حسین (ع) و جدش رسول الله (ص) شوند.
در این راستا یکی از افرادی که مدت ۵۰ سال است هر سال در روز عاشورا، پلو قیمه به عزاداران می‌داده است، امسال به جای پخت غذا، مبلغ آن را که ۴۰ میلیون تومان است به ستاد دیه اهدا کرده تا صرف آزاد کردن زندانیان جرایم غیر عمد شود. روابط عمومی ستاد دیه استان قصد دارد فهرستی از زندانیانی که به دلایلی مانند سرپرست خانوار بودن، داشتن بیماری حاد، سن زیاد و ... در اولویت قرار دارند به این خیر معرفی کند تا مطابق نظر خودش زندانیان به آغوش خانواده‌شان برگردند و پیش‌بینی شده که با این مبلغ حدود ۷ زندانی آزاد شوند.
چندی پیش نیز خانواده فردی که در اثر بیماری کرونا فوت کرده بود، هزینه‌های مراسم تدفین و خاک‌سپاری را که ۱۵ میلیون تومان تخمین زده بودند، به ستاد دیه اهدا کردند و از محل آن ۳ زندانی به جمع خانواده‌هایشان بازگشتند.
نذر آب
در محله فارغ التحصیلان، از مجمع خیران استان خراسان، خبر از خیّری رسیده که نذر آب دارد و در این ایام ماه محرم در حال لوله کشی و رساندن آب به روستا‌هایی است که از این نعمت بی بهره‌اند و با گالن آب به دستشان می‌رسد. محمدحسین علیزاده، معاون مشارکت‌های مجمع خیران استان، در این باره اظهار می‌کند: این خیّر تمایل ندارد نامش در رسانه‌ها برده شود، اما تاکنون سال‌ها بوده که پرورشگاه داشته و شرایط تحصیل دانش‌آموزان بی بضاعت را فراهم می‌کرده است، اما اکنون نذر آب را در اولویت کارهایش قرار داده و خیلی وقت است که به روستا‌های محروم کشورمان می‌رود و تمام امکانات و شرایط لازم برای آب‌رسانی به آن‌ها را مهیا می‌کند. در قبالش هم از دولت خواسته که دیگر هزینه پول آب از این افراد نگیرند. این خیّر تازگی به استان ما آمده و آب‌رسانی روستا‌های تربت را به اتمام رسانده و اکنون در صالح آباد در حال اجرای عملیات آب‌رسانی است.
علیزاده می‌گوید: این خیّر چنان پر انرژی و با قدرت در حال آب‌رسانی به محرومان است که به گردش نمی‌رسیم و در آینده نزدیک به روستا‌های سرخس، درگز و خواف می‌رود.
از کارآفرینی تا ارائه خدمات روان‌شناسی رایگان
مسئولان خیریه دیگری که در محله فارغ‌التحصیلان قرار دارد و به طور اختصاصی روی سلامت روان متمرکز است و خدمات روان‌شناختی رایگان را در اختیار افراد به‌ویژه کودکان آسیب‌دیده اجتماعی قرار می‌دهد، در این ایام دغدغه به پا داشتن عدل حسین (ع) و پدرش مولا علی (ع) را دارند و می‌گویند: حدیث داریم که «زنده ماندن دین در اجرای عدالت است»، ما هم به نوبه خود سعی داریم برای پیروی از سخنان ائمه (ع) و ادامه دادن راه سیدالشهدا (ع) گامی به سوی عدالت برداریم و کودکان و خانواده‌هایی که ناعادلانه در شرایط و زندگی سختی قرار دهند کمک کنیم تا بتوانند یک زندگی آبرومندانه به دست آورند.
نیرو‌های این خیریه در راستای اهداف مجموعه، به مناطق محروم می‌روند و هر کودک یا خانواده نیازمندی را ببیند که به لحاظ روحی و روانی آسیب دیده‌اند تحت خدمات مشاوره‌ای رایگان قرار می‌دهند. در کنارش برای اینکه آن‌ها بتوانند از یک زندگی خوب برخوردار باشند برایشان کارآفرینی می‌کنند. به عنوان مثال در همین ایام محرم برای خانواده‌ای که از شدت فقر توان خرید مواد غذایی نداشتند اشتغال‌زایی کرده‌اند. داستان از این قرار است که چندی پیش همسایه‌های این خانواده به خسروی، مدیر خیریه، اطلاع می‌دهند که آن‌ها از شدت فقر به جای غذا، توت خشک‌هایی که تابستان از زیر درختان جمع کرده‌اند را می‌خورند. این خانواده حتی منزل نداشتند و در خانه کهنه، قدیمی و کوچک مادر بزرگ زندگی می‌کردند. اعضا و خیران این خیریه یک «یا حسین (ع)» می‌گویند و اتاقی ۳۰ متری را برایشان مهیا می‌کنند. از طرفی وقتی می‌بینند مادر خانواده توان پخت نان را دارد آموزش‌های اختصاصی این کار را به او می‌دهند و تنور و دیگر امکانات را در اختیارش می‌گذارند تا بتواند از محل فروش نان، درآمد کسب کند. فرزندان این خانواده را هم که برچسب بزهکار بر آن‌ها بوده تحت خدمات روان‌شناسی قرار می‌دهند و آن‌قدر این بچه‌ها در جهت مثبت تغییر کرده‌اند که موجب شگفتی اهالی روستا شده‌اند.
خسروی هم زمان با ایام محرم و صفر، به قصد ادامه دادن راه امام حسین (ع) و یارانش ایده افتتاح پارک نیکوکاران را در نظر دارد و می‌خواهد برای هر یک از خیرانی که امدادگر مستمندان و بیماران هستند، در روستای «ابراهیمی» یک درخت میوه بکارد و عواید میوه‌های این پارک نیکوکاران را به نیازمندان بدهد.