بگذارید به احترام عمری که آلن دوباتن بر سر ساده‌کردن فلسفه گذاشته است، ما هم این متن را به سادگی آغاز کنیم. با این پرسش مهم که فلسفه قرار است با زندگی ما چه کند؟
الهام یوسفی | شهرآرانیوز - قطعا فیلسوفان پیش از او نیز بار‌ها به این سؤال اندیشیده بودند، اما عجیب نیست اگر ادعا کنیم هیچ‌کدام تا به این حد فلسفه را به زندگی روزمره مردم نزدیک نکرده بود.
آلن دوباتن یا دکتر آلن‌دوباتن!
رها کردن دکترای فلسفه آن هم در دانشگاه هاروارد، بدون تردید برای آلن جوان تصمیم ساده‌ای نبود. او می‌توانست دکتر دوباتن باشد، در دانشگاه کرسی استادی فلسفه بگیرد و دانشجویان علاقه‌مند و دیوانه فلسفه را با پرسش‌های شدیدا عمیق و ویران‌کننده فلسفی روبه‌رو کند و درنهایت نیز چند کتاب فلسفه قطور با مفاهیم سخت و جملات پرطمطراق بنویسد. این همان کاری است که اصولا از اهالی علم و به‌خصوص فلسفه انتظار داریم، اما آلن جوان این کار را نکرد. او تصمیم مهم و سرنوشت‌سازی گرفت. دانشگاه را رها کرد و به نوشتن کتاب‌های فلسفی به زبان ساده روی آورد، با این عقیده که هر آنچه باید درباره فلسفه بیاموزد، فراگرفته و وقت آن است که آنچه را یاد گرفته در مسیری مؤثر به کار بگیرد.
بلیت ورودی فلسفه به زندگی روزمره
اگر اهل کتاب‌خواندن باشید، قطعا کتاب‌های دوباتن را می‌شناسید، حتی اگر مخاطب فلسفه نباشید! با این حال شما هم شبیه میلیون‌ها انسان در طول زندگی‌تان درگیر سؤالات فلسفی بوده‌اید. نه الزاما سؤال‌های عمیقی از جنس اینکه «ما از کجا آمده ایم؟»، «سرنوشتمان چیست و به کجا می‌رویم؟» بلکه سؤالات و چالش‌های روزمره. شما هم قطعا با چالش معنای زندگی روبه‌رو شده‌اید، بی‌معنایی را تجربه کرده‌اید و احساس نارضایتی از عشق و کار و روابط هم بار‌ها به سراغتان آمده است. آلن دوباتن اعتقاد دارد که فلسفه یک رشته تحصیلی صرفا آکادمیک و با مفاهیم پیچیده نیست، فلسفه باید بتواند دردی از درد‌های روزمره بشر را التیام ببخشد و گرهی از هزاران گره زندگی را بگشاید که نمی‌گذارد بشر زندگی شاد و رضایتمندانه‌ای داشته باشد. در سال‌های اخیر فیلسوفان بسیاری این مسیر را انتخاب کرده اند که فلسفه را از غلاف سحرآمیز و پیچیده خود خارج کنند و به زندگی عادی و روزانه مردم بیاورند و باید اعتراف کنیم که دوباتن یکی از موفق‌ترین‌های این عرصه است.
قصه‌هایی درباره عشق، هنر و ادبیات
بیایید با هم به عناوین کتاب‌های دوباتن نگاهی بیندازیم. «تسلی‌بخشی‌های فلسفه» یکی از مشهورترین و پرفروش‌ترین آثار اوست. بعد از آن «هنر سیر و سفر»، «پروست چگونه زندگی شما را دگرگون می‌کند؟»، «اضطراب منزلت»، «اخبار»، «جستار‌هایی درباره عشق»، «سیر عشق» و مجموعه ۱۶ اثر شبه‌داستانی دیگر. هیچ‌کدام از این عناوین ظاهر فلسفی ندارند. حتی شاید بسیاری از کسانی که این کتاب‌ها را خوانده‌اند، خودشان ندانند در عالم فلسفه سیر و سلوک کرده‌اند، البته نه فلسفه رایج، بلکه فلسفه کاربردی یا فلسفه روزانه. فلسفه‌ای که در قالب شبه‌داستان‌های ساده بیان می‌شود و از موضوعاتی می‌گوید که بشر امروز با آن درگیر است: عشق، هنر، معماری، ادبیات و.... اگر سراغ کتاب‌های دوباتن رفته باشید، مهم‌ترین تفاوت و شاخصه آثار او را روایی و داستانی بودن این نوشته‌ها خواهید دانست. دوباتن برای ساده‌سازی مفاهیم فلسفی مدنظر خود به سراغ داستان‌گویی رفته است و از طریق پدید آوردن درام، مخاطب را با موقعیتی مواجه می‌کند که احتمالا در زندگی شخصی درگیرش بوده و مفاهیم پیچیده فلسفی را با همین روش، ساده و قابل‌فهم می‌کند.
مدرسه‌ای برای آموزش زندگی بالغانه
ما در مدرسه چه می‌آموزیم؟ مقادیری ریاضیات، اندکی تاریخ و جغرافیا و درس‌هایی که به نظر می‌رسد در زندگی شخصی آینده ما و میزان رضایت و خوشبختی‌مان تأثیری ندارد. ما در مدرسه راه و رسم زندگی را یاد نمی‌گیریم. در مدرسه نمی‌آموزیم که چطور خودمان را مدیریت کنیم، مسائل را به شیوه عمیقی بررسی کنیم و برای حل‌کردنشان اقدام کنیم. ما در مدرسه درباره روابط عشقی، شغلی و رابطه با خود درونی‌مان چیز زیادی یاد نمی‌گیریم و به‌طور کلی ما هیچ‌وقت در مدرسه نمی‌آموزیم که برای داشتن یک زندگی بالغانه باید چه مهارت‌هایی داشته باشیم. دقیقا به همین دلیل ساده است که آلن دوباتن و جمعی از همکاران فیلسوف او «مدرسه زندگی» را در سال ۲۰۰۸ تأسیس کردند. مدرسه‌ای با هدف آموزش زندگی و در راستای افزایش خودشناسی. آن‌ها عمیقا اعتقاد دارند که خودشناسی می‌تواند زندگی رضایتمندانه‌تری را برای بشر به ارمغان بیاورد. در مدرسه زندگی دوباتن ۶ دسته کلی آموزش خودشناسی وجود دارد: ارتباطات، کار، آرامش، رفتار‌های اجتماعی، فرهنگ و فراغت. همکاران دوباتن در این مؤسسه از بهترین نویسندگان و فیلسوفان‌اند و روش‌های یادگیری متنوعی را هم پیش روی شاگردانشان می‌گذارند: کتاب، کارگاه، ویدئو و حتی جلسات روان‌کاوی.
آیا عامه‌پسند بودن فلسفه جرم است؟
زمان‌های نه‌چندان دور، فلسفه ناشناخته و مهجور بود، اما این روز‌ها با اینکه حجم کتاب‌های نوشته‌شده در شاخه فلسفه کاربردی روزبه‌روز بیشتر می‌شود، هنوز عده‌ای از فیلسوفان و نویسندگان این نوع نگارش را فلسفه قلمداد نمی‌کنند. آن‌ها متن‌های دوباتن و فیلسوفانی، چون او را کتاب‌های فلسفه عامه‌پسند می‌نامند و اعتقاد دارند اساسا او فلسفه نمی‌گوید، چون ایجاد پرسش نمی‌کند، کاری که فیلسوفان معتقدند هدف اصلی فلسفه است. دوباتن البته ادعای فیلسوف بودن ندارد. او محصل فلسفه بوده و آنچه را خود از فلسفه آموخته است، در قالبی جدید پیش روی مخاطبانی می‌گذارد که برای بهتر زندگی کردن به دنبال مسیر تازه‌اند. او از درونیات آدم‌ها پرده برمی‌دارد و زوایای ناگفته عواطف انسانی را بیان می‌کند. مخاطبان او دانشجویان فلسفه نیستند، بلکه هر انسانی در هر سن و در هر قشری از جامعه همین که تجربه زندگی کردن داشته باشد، می‌تواند کتاب‌های او را بخواند و بفهمد. این میزان نزدیکی فلسفه به زندگی روزمره باوجود همه انتقادها، خدمت بزرگی به بشر است. بشری که این روز‌ها دربه‌در به دنبال راهی است برای رسیدن به احساس خوشبختی و رضایت.