بسیاری از بیماری‌های منجر به مرگ ناشی از رشد باکتری‌های مضر، ویروس ها، انگل‌ها و مواد شیمیایی‌ای هستند که در برخی مواد غذایی ایجاد می‌شوند. از جمله نگرانی‌های تأمین مایحتاج غذایی رعایت بهداشت در مراحل تولید، تهیه و مصرف است. غذای سالم عاری از عوامل بیماری زای زیستی، شیمیایی و فیزیکی بر اساس قواعد استاندارد و نیاز مشتری است.
ملیحه ابراهیمی | شهرآرانیوز؛ بسیاری از بیماری‌های منجر به مرگ ناشی از رشد باکتری‌های مضر، ویروس ها، انگل‌ها و مواد شیمیایی‌ای هستند که در برخی مواد غذایی ایجاد می‌شوند. از جمله نگرانی‌های تأمین مایحتاج غذایی رعایت بهداشت در مراحل تولید، تهیه و مصرف است. غذای سالم عاری از عوامل بیماری زای زیستی، شیمیایی و فیزیکی بر اساس قواعد استاندارد و نیاز مشتری است.
عامل بروز بیماری‌های گوارشی و غیر قابل مصرف کردن حجم بالایی از مواد غذایی به بی توجهی مراحل تولید، آماده سازی و بسته بندی ختم می‌شود. مادامی که کنترل اصولی روی کیفیت مواد غذایی صورت نگیرد و استاندارد‌های لازم نادیده گرفته شود، سلامت مصرف کننده در خطر است.
شاید از نظر مصرف کننده محصولی باکیفیت است که درصد فروش بالایی دارد، اما از نظر سازمان ISO (سازمان بین المللی استانداردسازی) کیفیت مجموعه‌ای از ویژگی‌های یک پدیده است که توان لازم را برای تأمین نیاز‌ها داشته باشد. این نیاز‌ها شامل مواردی است که باید در محصول وجود داشته باشد و در عین حال مواردی که نباید در محصول دیده شود. برای انتخاب تغذیه سالم و رعایت نکات کلیدی در خرید مواد غذایی، چند خطی همراهمان باشید.
مرحله اول - انتخاب رژیم غذایی سالم
انتخاب کربوهیدرات‌ها در غلاتی مثل برنج قهوه ای، سبوس گندم، جو، سبزیجات و محصولاتی با فیبر بالا که جذب بدن می‌شوند و کار سیستم گوارشی را راحت‌تر می‌کنند.
به اندازه پروتئین مصرف کنیم. دست کم ۱۰ و حداکثر ۳۵ درصد از کالری روزانه را باید پروتئین تشکیل دهد مثل مصرف انواع مغزها، حبوبات، گوشت و ماهی و ....
بین چربی‌های خوب و بد محصولات غذایی تفاوت قائل شویم. استفاده از چربی‌های مفید مواد غذایی مثل روغن زیتون یا روغن ماهی علاوه بر کاهش کلسترول، تا حد زیادی بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.
مصرف نمک را تا حد زیادی کاهش دهیم. متأسفانه آمار‌ها نشان می‌دهد ایرانی‌ها روزانه ۱۵ گرم نمک مصرف می‌کنند در حالی که میانگین مصرف نمک در جهان ۶ گرم است.
به کم خوری عادت کنیم و از پرخوری حتی مواد غذایی موردعلاقه با ارزش غذایی بالا بپرهیزیم.
از خرید مواد غذایی و خوراکی‌های ناسالم پرهیز کنیم مثل محصولاتی که ترانس چربی بالایی دارند.
مرحله دوم - برنامه ریزی
برای انتخاب مواد غذایی سالم قبل از خرید حتما باید فهرستی از مایحتاج را تهیه کنیم که همه اقلام هرم غذایی سالم را داشته باشد.
فهرست خرید باید مطابق با فاکتور‌های تندرستی باشد. هیچ گاه نباید برای صرفه جویی مالی خودمان و خانواده را از مصرف غذا‌های سالم محروم کنیم.
تعریف درستی از مواد غذایی داشته باشیم:
۱- غذا‌های ارگانیک: بدون افزودن کود‌های شیمیایی مصنوعی، حشره کش و آفت کش‌ها رشد می‌کنند، پرورش داده می‌شوند و به بازار راه می‌یابند.
۲-غذا‌های طبیعی: به مواد غذایی‌ای اطلاق می‌شود که بدون افزودنی‌های سنتزشده یا افزودنی‌های مصنوعی یا به طور کلی بدون افزودنی تولید می‌شوند.
۳-غذا‌های سالم: اصطلاحی عام است که ممکن است به غذا‌ها یا خوراکی‌های طبیعی، یا ارگانیک یا غذا‌های معمولی اطلاق شود که فراوری کمتری در تهیه آن‌ها صورت گرفته است.
مرحله سوم - دقت در خرید
- میوه‌ها و سبزیجات را در اولویت قرار دهیم. یادمان باشد رنگ هر نوع سبزی بیانگر ویتامین ها، مواد معدنی و ... آن است.
- محصولات با کمترین فراوری را انتخاب کنیم.
از خرید مواد سبوس دار و فیبردار غافل نشویم.
- به دنبال محصولات سرشار از کلیسم و ویتامین D برویم.
- تازه خوری باید هدف اصلی در انتخاب مواد غذایی باشد. از مواد غذایی منجمد شده و کنسروی حتی الامکان دوری کنیم.
- اگر مجبور به خرید شدیم، محصولی را انتخاب کنیم که کمترین مقدار نمک و نگهدارنده‌ها را داشته باشد.
- بررسی تاریخ تولید و انقضا از ضرورت‌های انتخاب مواد غذایی است. هرچه مواد غذایی تازه‌تر باشند، ارزش غذایی آن‌ها بیشتر است.
- توجه به شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت و علامت استاندارد از ضرورت‌های انتخاب مواد غذایی است.
- به هیچ عنوان بر پایه تبلیغات خرید نکنیم. گول طراحی و بسته بندی محصولات ناشناخته را نخوریم.
- به محض ورود به مراکز خرید، سراغ قسمت‌هایی برویم که خوراکی‌های سالم دارند. از محدوده اقلام سالم خریداری کنیم.
- غذا‌های فاسدشدنی مثل لبنیات، تخم مرغ و گوشت را باید در آخرین مراحل به سبد خرید اضافه کنیم و سریع آن‌ها را به یخچال و فریزر منتقل کنیم. مواد غذایی نباید بیش از ۲ ساعت خارج از یخچال قرار بگیرند، زیرا هوای آزاد، محیط را برای رشد میکرب و باکتری فراهم می‌آورد.
- از مغازه‌هایی که در میانه راه‌ها هستند و رهگذری از آن‌ها خرید می‌شود پرهیز کنیم.
- حواسمان به چیدمان مواد غذایی در فروشگاه ها، مغازه هاو مراکز خرید باشد. گاهی برخی محصولات در آفتاب مستقیم چیده شده اند یا با سطح زمین ارتباط مستقیم دارند یا بیرون از مغازه‌ها در معرض آلودگی هوا ناشی از دود خودرو‌ها قرار دارند. به هیچ وجه در چنین شرایطی خرید نکنیم.
- در قفسه‌های فروشگاه‌ها به دنبال مواد غذایی‌ای برویم که ۱۰۰ درصد طبیعی و فاقد نمک، شکر و جوش شیرین هستند.
- توجه ویژه‌ای به نشانگر رنگی یا همان برچسب حاوی اطلاعات کامل تغذیه‌ای داشته باشیم. جدول شرح ویژگی‌های محصول از جمله میزان قند، کالری، اسید‌های چرب و ... را به دقت مطالعه کنیم.
صرفا جهت اطلاع
کشور ما از یک طرف با کمبود‌های تغذیه‌ای گوناگون از جمله سوءتغذیه پروتئین، کم خونی فقر آهن، اختلالات ناشی از کمبود ید، کمبود روی، کلسیم، کمبود ویتامین‌های A، B۲ و D روبه روست. از سوی دیگر، بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله چاقی، دیابت، بیماری‌های قلب و عروق و انواع سرطان روند هشداردهنده و رو به گسترشی را طی می‌کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد خانوار‌های ایرانی از الگوی تغذیه‌ای معقولی برخوردار نیستند و آن‌ها بیشتر شکم خود را سیر می‌کنند و از مصرف عناصر ریز مغذی و مواد غذایی اساسی غافل اند.
افراد جامعه تنها ۲۰ درصد آهن مورد نیاز و ۳۵ درصد از کلسیم مورد نیاز خود را از رژیم غذایی دریافت می‌کنند.
اطلاعات جدید سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد در قرن ۲۱ نیز هنوز به دلایل متفاوت، سالانه ۳۵۱ هزار نفر در پی مسمومیت غذایی جان خود را از دست می‌دهند.
یک پنجم از مرگ و میر‌ها در سراسر جهان به علت داشتن عادت‌های غذایی ناسالم اتفاق می‌افتد که هرسال هزینه‌ای بیش از ۲ تریلیون دلار به بودجه‌های بهداشت ملی ضرر وارد می‌کند.
رژیم غذایی ناسالم عامل خطر اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و برخی سرطان هاست. چاقی و سایر انواع سوءتغذیه تقریبا از هر سه نفر یک نفر را مبتلا می‌کند. پیش بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۲۵ این آمار به یک نفر از هر ۲ نفر خواهد رسید.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه ۲ میلیون نفر در جهان جان خود را در اثر آب و غذای آلوده از دست می‌دهند.