کارشناسان معتقدند کودکانی که از سوی والدین وارد دنیای مدلینگ می‌شوند، بدون تجربه‌کردن کودکی، این دوران را پشت سر می‌گذارند. گزارش شهرآرا به کودکانی اختصاص دارد که ناخواسته و تنها به خواست والدینشان وارد دنیای تبلیغات و مدلینگ شده‌اند.
الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ این یک مدلِ نیازمندی است: «به یک دختر‌بچه چشم‌رنگی با مو‌های بلند و روشن، ترجیحا مو‌های فردار، برای یک تیزر تبلیغاتی نیازمندیم.» و این: «به یک پسر‌بچه با پوست برنزه و چشم و ابرویی مشابه هندی‌ها برای فتومدل نیازمندیم. لطفا افرادی که صفحات اینستا با لایک‌خور بالا دارند، عکس و پیام دهند.» این هم یک نیازمندی دیگر است: «به یک نوزاد ده روزه برای فتومدل نیازمندیم.»
این‌ها نمونه فراخوان‌هایی است که به شکل‌ها و مدل‌های مختلف در صفحات مجازی، دنبال کودکانی برای مدل‌شدن و تبلیغ است. کودکان شاغل در صنعت مدلینگ باید خنده‌های خاصی داشته باشند. مدل ایستادن پاهایشان ضربدری با چانه بالا و نگاهی به افق باشد. چهره و موهایشان نچرال (طبیعی) درست شده باشد که در زمان پخش تیزر، همه را میخکوب کند.
صنعت تبلیغات و مدلینگ در سال‌های اخیر روی بچه‌ها بسیار حساب باز کرده است. چشم‌های نافذ کودکانه، گونه‌های گل‌انداخته، نقش‌بستن خنده روی صورتی با دو دندان تازه‌درآمده و ادا‌کردن یک جمله با کلماتی شکسته و ناقص، قند توی دل همه آب می‌کند. این جذابیت‌ها، مدلینگ و تبلیغات را به سمت استفاده از کودکان به‌ویژه در محدوده سنی یک تا هفت‌سال کشانده است.
کارشناسان معتقدند کودکانی که از سوی والدین وارد دنیای مدلینگ می‌شوند، بدون تجربه‌کردن کودکی، این دوران را پشت سر می‌گذارند. گزارش شهرآرانیوز به کودکانی اختصاص دارد که ناخواسته و تنها به خواست والدینشان وارد دنیای تبلیغات و مدلینگ شده‌اند.
ترسیم آینده کودک با شهرت
اسمش سیناست. به استناد جزئیات چهره و تا قبل از آنکه مادرش او را صدا بزند، فکر می‌کردم دختر است. مهساخانم معتقد است که سینا شباهت زیادی به کودکی خودش دارد و چنین چهره‌ای باعث شده است از یک‌سالگی دنبال فراهم‌کردن شرایط باشد برای معروف‌کردن پسرش. او صفحات کودکان معروف یا همان «شاخ‌های اینستا» را چند دور خوب نگاه کرده است تا با الگوگیری از آنان، راه و مسیر مشهور‌شدن کودکش را پیدا کند. کودک مهسا حالا یک صفحه با ۲ هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام دارد.
مسیری که مادر این کودک برای شهرت فرزندش تا اینجا طی کرده، البته چندان ساده نبوده است؛ «تمام این مدت با هزینه خودم سینا را به آتلیه می‌بردم تا عکس آتلیه‌ای برای مجله بگیرند. بعد عکس‌هایش را برای مجله‌ها و شرکت‌های تبلیغاتی می‌فرستادم. یک‌بار یکی از شرکت‌ها عکس سینا را پذیرفت. مسئولان شرکت گفتند می‌خواهند از سینا برای یک تیزر تبلیغاتی استفاده کنند. با هزینه خودمان رفتیم تهران و برای تیزر تبلیغاتی یک مایع دستشویی با بازی سینا یک صبح تا شب درگیر بودیم.»
او در یادآوری نخستین تجربه تبلیغاتی فرزندش می‌گوید: از مشهد رفته بودیم و سینا خسته بود. همین باعث شد بازی سینا تکرار بخورد و وقت بیشتری بگیرد. هزینه لباس و رفت‌وآمد با خودمان بود و فقط به ما یک مجموعه وسایل شوینده دادند. بعد‌ها که تیزر پخش شد، سینا فقط در یک صحنه کوچک حضور داشت و بقیه آگهی، بچه‌های دیگر بودند. بهانه آوردند که سینا بی‌روح بازی کرده، اما من مطمئنم اگر پارتی داشتیم یا در تهران زندگی می‌کردیم، سینا معروف می‌شد.
مادر سینای ۲ ساله آن‌طور‌که می‌گوید برای شهرت سینا فقط پنج‌سال دیگر وقت دارد، چون «بچه‌هایی مدل می‌شوند که بین یک تا هفت‌سال دارند و بعد از آن، شرکت تبلیغاتی کمتر سراغ کودکان می‌رود.»
آرزوی مادر سینا فقط مشهور‌شدن کودکش است و باور دارد که «اگر در تبلیغات بازی کند، مسیرش برای بازی در تلویزیون باز می‌شود.» او حتی تصمیم گرفته است برای صفحه پسرش فالوور بخرد تا مردم او را ببینند.
شاخ‌های کودکانه اینستا و کارآفرینی!
صفحه دختربچهای ۴ ساله بیش‌از یک‌میلیون دنبال‌کننده دارد. تمام پست‌های صفحه به ژست‌های کودکانه او با لباس‌های متنوع در مکان‌های مختلف اختصاص دارد. مادر این بچه هر روز استوری‌هایی از رستوران‌ها، فروشگاه‌های اسباب‌بازی، لباس‌فروشی و... می‌گذارد و نشانی آن‌ها را می‌دهد و تأکید می‌کند که «حتما، حتما، حتما به آن‌ها سر بزنید.» در کامنت‌هایی که پای پست‌های این صفحه می‌نشیند، می‌توانید صفحات مشابهی را نیز پیدا کنید که هر‌کدام درزمینه‌ای تبلیغ می‌کنند.
در صفحه دیگری، شباهت عجیب دختربچهای ۳ ساله با یکی از شخصیت‌های کارتونی سبب شده است او بیش‌از ۸۸۱ هزار دنبال‌کننده داشته باشد. مادر این دختر‌بچه توانسته با بهره‌گیری از عکس‌های آتلیه‌ای و فیلم‌های فراوان از شیرین‌زبانی‌های دخترش، صفحه او را به یکی از مطرح‌ترین صفحات کودک تبدیل کند. این است که این کودک، سوای تقلید اغلب شوخی‌ها و نقل‌قول‌های پرطرفدار فضای مجازی، پست‌های تبلیغاتی زیادی از مراکز خرید، برند‌ها و مزون‌های مختلف دارد و با گرفتن ژست، درآمد فراوانی برای خانواده‌اش کسب می‌کند. از سوی دیگر، تعدادی «فن‌پیج» مشابه صفحه این دختر نیز ایجاد شده است که هر‌کدام بیش‌از ۳۰ هزار فالوور دارند و به گفته مادر، دخترش «برای خیلی‌ها کارآفرینی کرده است!»
انتشار عکس و فیلم کودکان در فضای مجازی، بدون در‌نظر‌گرفتن آسیب‌های روانی‌اش به کودکان و تنها بر‌پایه قانون تجارت صورت می‌گیرد. یکی از سایت‌های بازاریابی شبکه‌های اجتماعی، اخیرا از قیمت‌های تبلیغات در اینستاگرام براساس تعداد فالوور تحلیلی ارائه کرده است. براساس این تحلیل «صفحات دارای ۵۰۰ تا ۷۰۰k برای هر پست می‌توانند مبلغ ۳ تا ۱۰ میلیون تومان اخذ کنند. هزینه تبلیغ در صفحات دارای یک‌میلیون فالوور به بالا، هم بین ۱۰ تا ۲۰میلیون تومان است.»
آینده اجباری با دست‌کاری دنیای کودکی
«دست‌کاری در دوران کودکی کودک» این اولین نقدی است که یک جامعه‌شناس درباره ورود کودکان به دنیای مدلینگ دارد. مجید فولادیان می‌گوید: کودک برای بزرگ‌شدن، اجتماعی‌شدن و پیدا‌کردن هویت و توانمندی خود، باید دنیای کودکی را تجربه کند؛ بازی کند، قهر کند، نقاشی بکشد. اسباب‌بازی‌هایش را بدون آنکه بداند جنسش اعلاست خراب کند و....
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: برخی از والدین برای ایجاد جذابیت و به قول مجازی‌ها، لایک‌خور‌کردن یک صفحه، دنیا و دوران کودکی فرزندانشان را دست‌کاری می‌کنند. آن‌ها کودک خود را محدود به رفتار‌ها و استایل‌های مدلینگ می‌کنند؛ مثل لباس‌پوشیدن یا راه‌رفتن به‌شکلی خاص.
او البته همه تصاویر و فیلم‌های منتشرشده از کودکان توسط والدین در فضای مجازی را آسیب‌زا نمی‌داند و معتقد است اگر والدین از این فضا برای نشان‌دادن توانمندی کودکشان استفاده کنند، به‌نوعی مشوق آن کودک هستند. اما این کار فقط برای دیده‌شدن کودک صورت می‌گیرد و این یعنی ساختن آینده‌ای اجباری برای یک کودک.
کودک‌آزاری مدرن
سرهنگ جواد جهانشیری، رئیس پلیس فتای خراسان‌رضوی، دنیای مدلینگ کودکان را نوعی کودک‌آزاری مدرن می‌داند و می‌گوید: برخی از والدین با انتشار عکس و فیلم‌های فرزندشان در فضای مجازی سعی دارند صفحه فرزندشان را به یک صفحه تجاری تبدیل کنند تا جدا از ایجاد شهرت برای کودکانشان، درآمد نیز به دست آورند.
او ادامه می‌دهد: بی‌شک، دنیای کودکانه با دنیای مدل‌شدن و ژست‌گرفتن‌های پی‌درپی فاصله بسیار دارد.
والدینی که از کودکشان برای رسیدن به شهرت و کسب درآمد در دنیای مجازی استفاده می‌کنند، در حق این بچه‌ها جفای بزرگی می‌کنند. این بچه‌ها به‌جای بازی باید راه و روش راه‌رفتن ضربدری و گرفتن استایل‌های عکاسی را تجربه کنند؛ تجربه‌ای که برای یک کودک نه‌تن‌ها خوشایند نیست بلکه سبب آزار او نیز می‌شود.
رئیس پلیس فتای استان با نگاهی به پرونده‌های فراوان حوزه کاری خود می‌گوید: کودک شما تا آخر عمر کودک نخواهد بود. عکس‌های خاص و خصوصی‌ای که از کودکتان در فضای مجازی می‌گذارید، ممکن است در آینده توسط هم‌کلاسی‌ها و اقوام، دستمایه خنده و کنایه شود.