شرکت‌های دانش بنیان مشهدی با تولید محصولات راهبردی مثل دستگاه‌های ونتیلاتور، نقش مؤثری در وضعیت شیوع بیماری کرونا ایفا کردند. اما به نظر می‌رسد شرکت‌های استارت آپی هنوز از حوزه سلامت نسبت به خیلی از حوزه‌های دیگر استقبال نمی‌کنند.
علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز - در یک سال گذشته و در دورانی که کشور ما هم مثل همه دنیا درگیر همه گیری کرونا شده است، دولت ها، سازمان‌ها و حتی مردم خیلی بیشتر از قبل به فناوری‌های حوزه پزشکی توجه می‌کنند. در این بین شرکت‌های استارت آپی و دانش بنیان مختلفی توانستند توانمندی‌های خود را در این حوزه نشان دهند و خدمات و محصولات خود را به مردم ارائه کنند.
شرکت‌های
دانش بنیان مشهدی در این بین با تولید محصولات راهبردی مثل دستگاه‌های ونتیلاتور، نقش مؤثری در این وضعیت ایفا کردند. اما به نظر می‌رسد شرکت‌های
استارت آپی هنوز از حوزه سلامت نسبت به خیلی از حوزه‌های دیگر استقبال نمی‌کنند و شرکت‌های دانش بنیان کمتری از ظرفیت موجود در این بازار استفاده می‌کنند و در آن فعال هستند. اسفندماه سال گذشته که پارک فناوری سلامت مشهد با حضور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور افتتاح شد، این امیدواری ایجاد شد که رشد اکوسیستم دانش بنیان حوزه سلامت، به کمک این مرکز بیشتر شود، اما انگار این پروژه هم از آن جنس برنامه‌هایی است که از زمان افتتاح اسمی تا آغازبه کار رسمی آن فاصله زیادی وجود دارد.
کم کاری در بازار پرظرفیت
حوزه پزشکی و سلامت از بخش‌های مهمی در جهان است که به دلیل جابه جایی هزینه‌های هنگفت، به عنوان صنعتی پرسود شناخته می‌شود. همین موضوع باعث شده است استارت آپ‌های فراوانی در بخش‌های متنوع این صنعت به فعالیت مشغول باشند. در سال‌های گذشته، توسعه سلامت دیجیتال، علاقه شرکت‌های نوپا را برای ورود به این حوزه بیشتر از قبل هم کرده است. در کشور ما، اما با وجود ظرفیت‌های زیاد حوزه سلامت و گردش مالی بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در سال، هنوز آن چنان که باید شاهد حضور استارت آپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در آن نیستیم.
البته در مشهد به عنوان دومین قطب فعالیت‌های استارت آپی کشور در سال‌های گذشته، شاهد نمونه‌های موفقی مثل اجرای تله مدیسن (پزشکی از راه دور)، به وسیله شرکت دانش بنیان «همراه دکتر» یا تولید ونتیلاتور توسط استارت آپ «احیا درمان پیشرفته» بودیم که در شماره‌های قبلی ویژه نامه لینک به معرفی آن‌ها پرداختیم. اما هنوز به نظر می‌رسد با رسیدن به نقطه ایدئال دراین زمینه فاصله زیادی داریم و مشکلات مختلف و نبود حمایت‌های کافی باعث شده است افراد علاقه چندانی برای حرکت به سمت ایجاد استارت آپ در زمینه پزشکی و سلامت نداشته باشند.
هدف راه اندازی استارت آپ‌های سلامت
هدف از راه اندازی استارت آپ‌های حوزه پزشکی، طراحی و راه اندازی کسب وکار‌هایی است که بتواند بخشی از مشکلات بیماران و عموم مردم را در حوزه‌ای خاص رفع کند. به عنوان مثال یک استارت آپ پزشکی می‌تواند فضایی باشد تا بیماران بتوانند تفسیر همه نوع برگه‌های پزشکی، برگه‌های عکس برداری، مداخلات فیزیوتراپی، ام آرآی و دندان پزشکی را از طریق سامانه آنلاین از پزشک مجرب اعتباردهی شده سیستم، دریافت کنند یا اگر آزمایش خون انجام داده اند، بتوانند نتایج و تفسیر آن را از طریق نرم افزار‌های تلفن همراهشان دریافت کنند و نظر‌های تکمیلی کارکنان پزشکی شان را از این طریق منتقل کنند. راه اندازی این استارت آپ‌ها علاوه بر آنکه باعث کاهش هزینه‌های بیمار می‌شود، نزدیکی بیمار به پزشک و دسترسی سریع بیمار به اطلاعات سلامتی اش را در پی خواهد داشت.
دلایل توسعه نیافتن استارت آپ‌های سلامت
۱- طولانی بودن روند دریافت مجوز فعالیت
طولانی بودن روند دریافت مجوز از وزارت بهداشت برای راه اندازی کسب وکار‌های این حوزه از عواملی است که باعث بی میلی سرمایه گذاری در استارت آپ‌های حوزه سلامت شده است، زیرا به گفته متقاضیان، این استارت آپ‌ها برای دریافت مجوز فعالیت باید از هفت خان رستم بگذرند. حمایت‌های مالی و همچنین تصریح در دریافت مجوز فعالیت می‌تواند سرمایه گذاران و علاقه‌مندان را برای فعالیت دراین زمینه تشویق کند.
۲- تأمین و اجرانشدن زیرساخت‌های لازم
متأسفانه در کشور ما زیرساخت‌های مناسب برای اجرای طرح‌های نوین کسب وکار سلامت تهیه و تنظیم نشده است. به عنوان مثال یکی از تصمیمات دولت که می‌توانست روند استفاده از استارت آپ‌های پزشکی را در کشور سرعت ببخشد، پروژه پرونده الکترونیک سلامت است که قرار بود در کشور اجرا شود. این پرونده‌های دیجیتال قرار بود نسخه الکترونیکی پرونده‌های کاغذی باشد که سوابق درمانی و بهداشتی مردم را از زمان تولد تا مرگ ثبت کند. تشخیص ها، سوابق پزشکی و درمانی، تاریخ مراجعه به پزشک، داروها، تصاویر رادیولوژی و آزمایشگاهی، سابقه درمان‌های توان بخشی، حساسیت‌ها و آلرژی ها، نتایج آزمایش‌های پزشکی و... جزو مواردی بود که قرار بود با اجرای این پروژه در این پرونده‌ها ثبت شود. قطعا اجرای درست این پروژه می‌توانست باعث سرعت بخشیدن به ساخت و رونمایی از استارت آپ پزشکی و سلامت شود.
۳- نبود آموزش و فرهنگ سازی مردم
در سال‌های گذشته که استارت آپ‌های محدودی نیز در حوزه سلامت رونمایی شده است، متأسفانه تبلیغات مناسبی برای آگاه سازی، آموزش و تشویق مردم برای استفاده از آن‌ها انجام نشده است. به همین دلیل پزشکانی که امکان استفاده از این استارت آپ‌ها نیز برایشان وجود دارد، به دلیل ناآگاهی مردم تمایلی به استفاده از آن‌ها ندارند.
پارک ناتمام سلامت
اسفندماه سال گذشته که با حضور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، پارک فناوری توسعه سلامت مشهد به عنوان دومین پارک فناوری سلامت کشور در مشهد افتتاح شد، امیدوار بودیم که با فعالیت این مرکز، روند توسعه شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت در شهرمان رشد پرشتاب تری به خود بگیرد. اما زمانی که برای اطلاع از فعالیت‌های این مرکز در ۱۰ ماه گذشته به سراغ مسئولان آن رفتیم، به ما اعلام کردند که این پارک هنوز درحال تهیه مقدمات ساختار نیروی انسانی و ترکیب شورا‌ها و دیگر موضوع‌های ساختاری است. به زبان ساده، یعنی اسفندماه سال گذشته مرکز افتتاح شده است، اما هنوز در عمل کار خود را آغاز نکرده است.
کارشناس دفتر نوآوری و ارتباط با صنعت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به اینکه با وجود آماده نبودن این مرکز، چرا سال گذشته با حضور معاون رئیس جمهور افتتاح شد، گفت: «همه پروژه‌ها چندبار افتتاح می‌شوند. یک بار در ابتدای کار افتتاح می‌شوند که طبق قانون بتواند بودجه جذب کند. در اسفندماه سال گذشته آقای ستاری از این مرکز بازدید کرد و از نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، برای دریافت تسهیلات مناسب شناخته شد. الان مقدمات انجام کار‌های ساختمانی ایجاد مرکز نوآوری این مرکز و تعیین چیدمان شرکت‌ها درحال انجام است. روالی که شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپی زیر پوشش ما دارند، هنوز براساس همان فرایندی است که تا قبل از این در مراکز رشد داشته اند. بعضی شرکت‌های موفق که دیگر شرایط حضور در مراکز رشد را نداشتند، قراردادشان به اسم امور مؤسسات پارک تمدید شده است. در واقع هنوز ساختار پارک فناوری سلامت درحال شکل گرفتن است و خدمات تازه‌ای به شرکت‌های مستقر تعلق نگرفته و اتفاق خاصی برای آن‌ها نیفتاده است. پیش‌تر در قالب مراکز رشد از شرکت‌ها حمایت می‌شد که هم چنان به همان شکل ادامه دارد.»
به یقین آغازبه کار این مرکز می‌تواند بخش زیادی از نیاز‌های شرکت‌های استارت آپی در زمینه سلامت را برطرف کند و انگیزه بیشتری برای راه اندازی کسب وکار در حوزه پزشکی به افراد بدهد. امیدواریم مسئولان هم این موضوع را در نظر بگیرند و هرچه زودتر مقدمات آغازبه کار این مجموعه را فراهم کنند.
تغییر نگاه دانشگاه؛ نیمه روشن ماجرا
تغییر نگاه دانشگاه علوم پزشکی مشهد از مقاله محوربودن به سمت تشویق افراد برای تولید محصول، از اتفاقات مثبت چندسال گذشته در زمینه توسعه شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت در شهرمان بوده است. به طور کلی دانشگاه‌های نسل سوم بنا را بر محصول محوری گذاشته و واحد‌های ارتباط با صنعت را در دل خود تعریف کرده اند. ساخت و تجاری سازی محصول، ۲ حوزه مهمی است که در این مجموعه‌ها به آن توجه می‌شود. با همین نگاه، از سال ۹۱ مرکز رشد فناوری سلامت با هدف کمک به توسعه شرکت‌های دانش بنیان در حوزه پزشکی افتتاح شد. در کنار این موضوع، رویداد‌های استارت آپی مختلفی هم با هدف آشنایی دانشجویان و فعالان این حوزه در ماه‌های گذشته برگزار شده است.
دکتر سلمان نظری مقدم، مسئول دفتر نوآوری و ارتباط با صنعت دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مسئول باشگاه دانشگاهی خانه صنعت، معدن و تجارت دانشگاه علوم پزشکی، که با هدف ارتباط بیشتر متخصصان و دانشجویان حوزه‌های مختلف پزشکی با بازار تشکیل شده است، دراین زمینه گفت: «تا امروز ۷ رویداد استارت آپی مختلف در موضوع‌های متنوع مربوط به حوزه سلامت برگزار شده است و بهمن ماه امسال هم استارت آپ ویکند دیگری در حوزه توان بخشی و پیراپزشکی برگزار خواهد شد.
جامعه به سمت سالمندشدن پیش می‌رود و نیاز به خدمات حوزه توان بخشی رو به افزایش است. متأسفانه هنوز در حوزه ارائه محصولات بومی توان بخشی نیاز به عزم جمعی و ملی بیشتری داریم و با توجه به ظرفیت‌های بالای کسب وکاری که در زمینه‌های توان بخشی و پیراپزشکی وجود دارد، نیاز داریم که دانشجویان و متخصصان ما در جهت بومی شدن صنایع مرتبط با این حوزه تلاش بیشتری داشته باشند. به همین دلیل بهمن ماه آینده رویدادی استارت آپی با همین محور برگزار می‌شود.
در استارت آپ ویکند پیش رو، ۲۰ میلیون به گروه اول، ۱۵ میلیون به گروه دوم و ۱۰ میلیون به گروه سوم تسهیلات بلاعوض تعلق خواهد گرفت. علاوه بر این جوایز مادی و معنوی در اختیار برندگان این رویداد استارت آپی خواهد بود. در این رویداد‌ها به دنبال تحرک بیشتر دانشجو‌ها و ایده پردازی آن‌ها در راستای تولید محصولات پزشکی موردنیاز بازار کشور هستیم.»
دکتر نظری مقدم همچنین با اشاره به حمایت‌های دیگر از شرکت‌های نوپای حوزه سلامت گفت: «به شرکت‌های نوپایی که محصول‌های ویژه و کاربردی تولید می‌کنند، تسهیلاتی جهت ساخت و توسعه طرح‌های فناورانه داده می‌شود. در روز‌های کرونا توان شرکت‌های دانش بنیان حوزه پزشکی مشهد بیشتر از قبل نمود پیدا کرد و شاهد تولید محصولاتی با فناوری روز دنیا مثل ونتیلاتور، محصولات ارتوپدی متعدد، محصولات توان بخشی در بیماران نورولوژیک و ... توسط شرکت‌های دانش بنیان مشهدی بودیم.
ایجاد شتاب دهنده‌های حوزه سلامت برای تسریع در فرایند تجاری سازی ایده‌های استارت آپی خدمات پزشکی هم از دیگر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده است. همچنین با ایجاد باشگاه دانشگاهی خانه صنعت و معدن تلاش کردیم مرکزی برای ایجاد ارتباط بهتر دانشجویان با خانه صنعت و معدن و شناساندن نیاز‌های بازار سلامت به دانشجویان باشد. در نهایت امیدواریم که این اقدامات بتواند به توسعه حضور استارت آپ‌ها در زمینه سلامت کمک کند.»