سازمان هواپیمایی کشور طی بیانیه‌ای در سالگرد سانحه هواپیمای اوکراینی اعلام کرد که پیش نویس گزارش نهایی در تاریخ ۹ دیماه ۱۳۹۹ برای طرف‌های مشارکت کننده ارسال شده و حداکثر تا ۶۰ روز بعد از آن تاریخ، نظرات طرف‌ها ارائه خواهد شد و پس از آن گزارش نهایی با اهداف ایمنی به شکل عمومی منتشر خواهد شد.
با توجه به اینکه در سالگرد سانحه هوایی PS۷۵۲ قرار داریم و گزارش نهایی بررسی سانحه برای عموم منتشر نشده است، این بیانیه در اجرای بند ۶-۶ ضمیمه ۱۳ کنوانسیون جهانی هواپیمایی کشوری صادر میشود و در آن گزارشی مختصر از روند پیشرفت تحقیقات ارائه میگردد.
گروه بررسی سانحه یاد جانباختگان این سانحه را گرامی داشته واحترام خود را به احساسات و عواطف خانواده آن‌ها اعلام می‌دارد.
شکل گیری بررسی سانحه
به دنبال سانحه مورخ ۱۸/۱۰/۱۳۹۸ هواپیمای ۸۰۰-B۷۳۷ به علامت ثبت PSR-UR شرکت هواپیمایی اکراین اینترنشنال در نزدیکی تهران، با ابلاغ وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری مسئول بررسی سانحه انتخاب و پیرو آن گروه بررسی سانحه شکل گرفت.
این بررسی در اجرای آئین نامه بررسی سوانح و حوادث غیر نظامی مصوب هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرفته است. بررسی این سانحه در انطباق با مفاد ضمیمه ۱۳ قرار دارد. در بررسی این سانحه، استاندارد‌ها و توصیه‌های ارائه شده در ضمیمه ۱۳ به کار برده شده اند.
گزارش‌های منتشر شده قبلی پس از وقوع سانحه
در تاریخ ۱۸/۱۰/۱۳۹۸ گزارش مقدماتی اولیه که حاوی اطالعات مقدماتی مربوط به سانحه بود منتشر گردید. در تاریخ ۳۰/۱۰/۱۳۹۸ با به دست آمدن و بررسی برخی اطالعات تکمیلی مانند مکالمات رادیویی ضبط شده و داده‌های راداری، گزارش مقدماتی دوم منتشر شد. گروه بررسی سانحه در تیرماه ۱۳۹۹ گزارشی از پیشرفت تحقیقات منتشر کرد که در آن جزئیات رویداد‌ها که حاوی اطلاعات مرتبط با شلیک سامانه پدافندی نیز درج شده بود.
پس از بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیما و با توجه به انتظار خانواده جان باختگان جهت آگاهی از محتوای به دست آمده در بازخوانی، در شهریور ماه ۱۳۹۹ گزارش بازخوانی جعبه‌های سیاه نیز منتشر شده است.
سایر تحقیقات
بر اساس اصل ۱۷۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برای رسیدگی به جرایم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء نیرو‌های مسلح، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل میگردد.
پس از اعلام ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسالمی ایران مبنی بر شلیک سامانه پدافندی به سمت پرواز PS۷۵۲ در اثر خطای انسانی، رئیس قوه قضائیهبه سازمان قضایی نیرو‌های مسلح ماموریت داد تا رسیدگی قضایی به این سانحه را انجام دهد.
این رسیدگی در چهارچوب قانون دادرسی نیرو‌های مسلح جمهوری اسالمی ایران مصوب ۲۲/۲/۱۳۶۴ مجلس شورای اسالمی و مقررات مربوطه صورت میپذیرد و بررسی علل خطا‌ها و تخلفات نظامی رخ داده که منجر به این سانحه شده است در صالحیت تحقیقات یاد شده است.
هماهنگی بین مسئول بررسی سانحه و مقامات قضایی، مطابق استاندارد‌های بند ۵-۳ ضمیمه ۱۳ انجام پذیرفته است
تاریخچه سانحه
پرواز شماره ۷۵۲ از تهران به کیف شرکت هواپیمایی اکراین اینترنشنال در ساعت ۶ و ۱۲ دقیقه روز ۱۸ دیماه ۱۳۹۹ از باند فرودگاه امام خمینی تهران پرواز کرد. در شرایطی که هواپیما در شرایطی عادی در حال طی مسیر پیش بینی شده بود، توسط یکی از سامانه‌های دفاع هوایی اطراف تهران به عنوان هدف متخاصم شناسایی میشود و دو موشک در زمان‌های ساعت ۶ و ۱۴ دقیقه و ۳۹ ثانیه و ساعت ۶ و ۱۵ دقیقه و ۹ ثانیه به سمت آن شلیک میشود.
موشک اول در زمان ۶.۱۴.۵۵ در مجاورتهواپیما منفجر شده و باعث آسیب به هواپیما میشود. گروه پروازی تلاش خود را برای کنترل شرایط و ادامه پرواز هواپیما آغاز میکنند، لیکن در نهایت هواپیما در حدود ساعت ۶.۱۸ در شرایطی که پس از یک گردش به راست در مسیری به سمت فرودگاه قرار داشت با زمین برخورد کرده و منفجر میشود. تمامی سرنشینان هواپیما شامل ۹ نفر گروه پروازی و ۱۶۷ نفر مسافر جان خود را از دست میدهند.
نتیجه تحقیقات
پس از پایان مرحله جمع آوری اطلاعات که با همراهی کشور‌ها و طرف‌های مشارکت کننده صورت پذیرفت، گروه بررسی سانحه نسبت به تحلیل آن‌ها اقدام نمود. بر مبنای تحلیل انجام شده علت وقوع سانحه و سایر عوامل موثر در آن شناسایی شد و اقداماتی برای پیشگیری از رخداد مجدد رویداد‌های مشابه پیشنهاد گردید. نتیجه تحقیقات محدود به سوالاتی درباره چگونگی پرتاب موشک نبوده و بخش مهمی از بررسی‌ها به این پرسش اختصاص دارد که فرایند‌های صدور مجوز پرواز برای این هواپیما در شرایطی که منجر به شلیک موشک به سمت آن شد، توسط بخش‌های اداره کننده فضای پروازی، شرکت هواپیمایی و کشور ناظر بر آن چه بوده است. موضوع چگونگی ارزیابی ریسک ادامه پرواز و وجود اطلاعات برای انجام این ارزیابی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
انتشار نتایج
با توجه به اینکه بخش مهمی از این تحقیقات با مشارکت سایر کشور‌ها و از طریق دریافت اطلاعات، مشاوره تخصصی و مساعدت فنی صورت پذیرفته است، الزم است قبل از انتشار نهایی گزارش، محتوای آن توسط سایر طرف‌ها نیز مرور شود تا نظرات آن‌ها درباره بخش‌های مرتبط دریافت شود و بر آن اساس، گزارش نهایی منتشر شود.
پیش نویس گزارش نهایی در تاریخ ۹ دیماه ۱۳۹۹ برای طرف‌های مشارکت کننده ارسال شده و حداکثر تا ۶۰ روز بعد از آن تاریخ، نظرات طرف‌ها ارائه خواهد شد و پس از آن گزارش نهایی با اهداف ایمنی به شکل عمومی منتشر خواهد شد.
این بررسی یک تحقیقات ایمنی هوانوردی است. اصلی‌ترین ابزار ارتقاء ایمنی، اشتراک اطلاعات است. در جریان این فعالیت تخصصی، بازنگری در تحلیل‌ها و نتایج در اثر شناسایی موارد جدید و یا اصلاح و بهبود تحلیل‌ها محتمل است، در نتیجه، انتشار عمومی این اطلاعات تا قبل از نهایی شدن آن‌ها ممکن است باعث سردرگمی مخاطبانی که در جریان امور قرار ندارند شودو از همین رو، تا زمان نهایی شدن، گزارش تحقیقات به صورت عمومی منتشر نخواهد شد.