سال‌هاست که فیلتر شدن اینستاگرام از زبان مسئولان مختلف شنیده می‌شود. اما هنوز این شبکه اجتماعی به سرنوشت تلگرام و توییتر و ... دچار نشده است/ نامه چندروز پیش معاون قضایی رئیس کل دادگستری تهران دوباره آتش زیر خاکستر فیلتر شدن این شبکه اجتماعی را روشن کرد و نکته عجیب‌تر اینکه در فاصله زمانی کمی پس از انتشارش، شاهد واکنش‌های ضد و نقیضی درباره آن بودیم.
وفایی نیا | شهرآرانیوز - سال‌هاست که صحبت فیلتر شدن
اینستاگرام از زبان مسئولان مختلف شنیده می‌شود. با وجود این، هنوز این شبکه اجتماعی به سرنوشت تلگرام و توییتر و ... دچار نشده است. اما نامه چندروز پیش معاون قضایی رئیس کل دادگستری تهران دوباره آتش زیر خاکستر فیلتر شدن این شبکه اجتماعی را روشن کرد و نکته عجیب‌تر اینکه در فاصله زمانی کمی پس از انتشارش، شاهد واکنش‌های ضد و نقیضی درباره آن بودیم.
در این نامه که امضای جواد جاویدنیا، معاون قضایی رئیس کل دادگستری تهران و معاون سابق دادستانی کشور در امور فضای مجازی، پای آن دیده می‌شود از شرکت ارتباطات زیرساخت، مدیران همراه اول، ایرانسل و رایتل و شرکت‌های دارنده پروانه ارائه خدمات دسترسی خواسته شده است «دستورات صادره پالایش فضای مجازی شامل اینستاگرام، گوگل‌پلی و وی‌پی‌ان‌ها و فیلتر‌شکن‌ها» را در کمترین زمان ممکن اجرا کنند.
هنوز ساعتی از انتشار این نامه در فضای مجازی نگذشته بود که مرکز رسانه قوه قضائیه در اطلاعیه‌ای ضمن تأیید ابلاغیه فیلترینگ اینستاگرام از سوی معاون قضایی رئیس کل دادگستری تهران، از بی‌اثر بودن این نامه خبر داد. این مرکز هم‌چنین اعلام کرده این مقام قضایی به دلیل تخلفی که در نوشتن این نامه داشته تحت تعقیب دادسرای انتظامی قضات قرار گرفته است. آن‌طور که مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرده است، اقدام جاویدنیا در نوشتن چنین نامه‌ای یک تخلف اداری و مداخله‌ای خارج از وظایف و اختیارات نام‌برده بوده است.
البته جاویدنیا در مصاحبه‌ای تصویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، با اعتراض به اطلاعیه مرکز رسانه قوه قضائیه، اعلام کرد که این مرکز نمی‌تواند تعیین‌کننده تخلف یک قاضی باشد.
داستان زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانید درست یک روز قبل از انتشار این نامه، ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، که برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری هم نام‌نویسی کرده است، در گفت‌وگویی با یک مجموعه خبری اینترنتی، ابراز خرسندی کرده بود که کارآمدی فیلترینگ کم‌کم دارد منتفی می‌شود، زیرا فناوری‌هایی که امروز در بازار عرضه می‌شود کار فیلترینگ را به‌شدت سخت و پرهزینه کرده است.
فیروزآبادی با تأکید بر اینکه در کنار پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی، باید نمونه‌های داخلی را رشد بدهیم، اظهار کرد: از ابتدا در شورای عالی فضای مجازی شعارمان این بود که برای همه پلتفرم‌ها و حتی پلتفرم‌های داخلی جایگزین داشته باشیم. رسانه در حقیقت به عنوان رکن دموکراسی معرفی می‌شود. ما رکن حکومتمان را نباید روی بستری لرزان و خارج از اراده ملی قرار بدهیم. به همین دلیل، همیشه اعتقاد دارم که باید متناسب بستر‌های رسانه‌های غربی که همین پلتفرم‌ها خارجی هستند، پلتفرم‌های داخلی را داشته باشیم.
او هم‌چنین تصمیم‌گیری شورای عالی فضای مجازی درباره فیلتر اینستاگرام را رد کرد و گفت با وجود بحث‌های پیرامون آن در کارگروه‌های مختلف، تقریبا نظر غالب این است که فعلا اینستاگرام فیلتر نشود.
ابتدای هفته هم سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر، ضعف در حکمرانی سایبری را دلیل حرکت به سمت فیلترینگ دانست. جلالی باور دارد اینکه کشور برای مقابله با چالش‌ها و پیامد‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی مجبور به فیلترینگ شده است به دلیل ضعف در طراحی و اجرای یک مدل جامع حکمرانی در فضای مجازی است است، در حالی که نظام حکمرانی جامع فضای سایبری اصلا به معنای فیلترینگ نیست.
او با بیان مثال شبکه پیام‌رسان تلگرام گفت که دلیل بسته شدن آن ولنگاری شبکه اجتماعی بود که باعث ایجاد ناامنی اجتماعی، آشوب و به هم زدن اوضاع امنیتی کشور شده بود. جلالی البته تأکید کرد که کشور هیچ موقع به صورت کامل تلگرام را محدود نکرده است و وزیر ارتباطات و مسئولان درباره این موضوع صداقت لازم را نداشته‌اند.
به طور کلی به نظر می‌رسد همه مسئولان کشور اهمیت و نقش تعیین‌کننده فضای مجازی را درک کرده‌اند، اما تعریف واحدی از آن ندارند. یعنی همه معتقدند این فضا مهم است و درباره آن نظر می‌دهند. از وزیر ارتباطات گرفته تا وزیر اقتصاد، وزیر صمت، مسئولان قوه قضائیه و نیرو‌های امنیتی هرکدام نظری دارد. اهمیت این موضوع را همه درک کرده‌اند، اما بدون یک مدل و الگوی جامع هستیم و هر فردی از منظر و زاویه خودش به این فضا نگاه می‌کند. در میان این چندصدایی‌ها تنها کاربرانی که بخشی از زندگی و حتی درآمدشان در این شرایط سخت اقتصادی به شبکه‌های اجتماعی گره خورده است، از ضدونقیض‌گویی‌های مسئولان و تصمیم‌های ناگهانی آن‌ها آسیب خواهند دید.