سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز - مهلت ارسال آثار به مسابقه «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» که نخستین بار ویژه دومین قطب عکاسی مطبوعاتی ایران برگزار می‌شود، به زودی پایان می‌یابد. تا‌پیش از این مشهد میزبان جشنواره‌های موضوعی متنوعی در حوزه عکاسی بوده است که ازجمله می‌توان به جشنواره عکس «ملی مشهد»، «آبرنگ» و «خانه دوست» اشاره کرد، اما جای خالی جشنواره‌ای تخصصی با دسته بندی‌های موضوعی برای رقابتی گسترده میان عکاسان آزاد و مطبوعاتی خالی بود.
«جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» با ترکیبی از داوران بومی و ملی به موضوع‌های مسائل معاصر، محیط زیست، اخبار، پروژه‌های بلندمدت، پرتره (چهره) و حوزه‌ورزشی می‌پردازد.
حسن نمک دوست، مجید سعیدی، کریم‌متقی، فرامرز عامل بردبار و سعید گلی‌داوران نخستین مسابقه عکس مطبوعاتی هستند که پیش بینی شده است آیین پایانی آن در ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ مصادف با روز خبرنگار برگزار شود.
این مسابقه با همراهی معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد و با هدف ایجاد پویایی و ارتقای سطح عکاسی مطبوعاتی راه اندازی شده است و قصد دارد از نگاه عکاسان ملی به خطه خراسان (رضوی، شمالی، جنوبی) بپردازد.
درباره اهمیت برگزاری این رویداد، با تعدادی از عکاسان مطرح و دبیر مسابقه گفتگو کرده ایم که در ادامه می‌آید.
ابراهیم بهرامی، پژوهشگر و مدیر مؤسسه تحقیقات و مطالعات عکاسی آبگینه، برگزاری رویداد «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» را از آن جهت بااهمیت برمی شمارد که تاکنون در حق این موضوع کوتاهی شده است: «در بعضی جشنواره‌ها بخشی را به عکاسی مطبوعاتی اختصاص می‌دهند، اما آن قدر جدی نبوده است، درحالی که وقتی برآیند عکس‌ها و تصاویری که در یکی دو سال در قالب مجموعه عکس (در یک کتاب فیزیکی یا کتاب دیجیتال که هزینه اش کمتر است) یک جا جمع می‌شوند، رشد عکاسی مطبوعاتی در استان دیده و سوابقش ثبت می‌شود.»
بهرامی که لقب هنرمند ممتاز «EFIAP» را از فدراسیون بین المللی هنر عکاسی (فیاپ) کسب کرده است، می‌افزاید: اکنون با وجود اینکه عکاسان عکس‌های خوبی ثبت می‌کنند که در مطبوعات سراسری و حتی بین المللی چاپ می‌شوند، اما کارهایشان پراکنده است و دیده نمی‌شود؛ بنابراین وقتی رویدادی مختص عکاسی از قطب خراسان باشد، بهتر است.
این مدرس عکاسی درنظرگرفتن عنوان مطبوعاتی را در رویداد جایزه عکس سال خراسان، کار سنجیده‌ای می‌داند و می‌گوید: فکر می‌کنم این شیوه در مقایسه با جشنواره‌های موضوعی، کاربردی‌تر است و بازخورد بهتری دارد. زیرا در حوزه عکاسی مطبوعاتی انتشار عکس‌ها را کمتر دیده ایم. از طرفی می‌توان فهرستی غنی از عکس‌های مطبوعاتی تهیه کرد که در سال‌های بعد، از آن استفاده شود.
بهرامی می‌افزاید: توصیه می‌کنم این رویداد دوسالانه باشد. زیرا رسانه‌های مجازی بیشتر از مطبوعات فیزیکی است و اگر دوسالانه باشد، کیفیت کار بیشتر می‌شود. همچنین محدودنشدن جشنواره به عکس‌های چاپ شده، تصمیم درستی بوده است و می‌شود گفت آلبومی از حرکت عکاسی مطبوعاتی در سال گذشته گردآوری می‌شود و رشد آن دیده خواهد شد.
به باور این دبیر هنری و عضو هیئت داوری بیش از ۱۰۰ نمایشگاه و مسابقه عکاسی ملی و بین المللی، ترکیب هیئت داوران «جایزه‌عکس سال مطبوعاتی خراسان» خوب چیده شده است که به موفقیت آن منجر می‌شود. زیرا «وقتی در هیئت داوری افراد مختلف و کارکشته حضور دارند، عکاسان خبری به مشارکت ترغیب می‌شوند. چون می‌دانند اثرشان زیر دست کسانی قرار می‌گیرد که خبره و مطلع کار هستند.»
او می‌گوید: در این جشنواره‌ها باید دنبال تمایز بود و جایزه ویژه به یادبود یک خبرنگار یا عکاس و برای یک پروژه عکاسی در نظر گرفته شود.
این پژوهشگر توضیح می‌دهد: درنظرگرفتن جوایز ویژه هزینه زیادی به برگزارکنندگان جشنواره تحمیل نمی‌کند، اما باعث می‌شود اهمیتی به موضوع داده شود که عکاسان در سال‌های بعد بتوانند پروژه شان را تکمیل کنند. در عکاسی خبری تنوع زیاد است. به عنوان مثال ۲ عکس به مرحله داوری می‌رسد که یک عکاس به تصادف پرداخته است و دیگری به موضوعی انسانی. معیاری که بتوان از میان این ۲ عکس اثر منتخب را برگزید، وجود ندارد؛ بنابراین می‌توانند ۲ جایزه برابر در نظر بگیرند.
فرامرز عامل بردبار، دبیر سابق سرویس عکس روزنامه قدس، برگزاری «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» را از چند جهت جشنواره‌ای ارزشمند می‌داند و می‌گوید: مشخص است کسانی که در اتاق فکر به این نتیجه رسیده اند، حرفه‌ای بوده اند و آگاهانه به این نتیجه رسیده اند که جای این جشنواره در خراسان بزرگ خالی است.
این مدرس رشته عکاسی بیان می‌کند: بیشتر از ۳۰ عکاس زن و مرد به صورت جدی در مشهد فعالیت می‌کنند و به جرئت می‌گویم بعد از پایتخت، هیچ استانی به اندازه خراسان رضوی و مشهد عکاسان خبری فعال ندارد.
او می‌افزاید: اگر حتی جنبه عکاسی خبری و مطبوعاتی را کنار بگذاریم، مشهد از قطب‌های قوی و ارزشمند هنر و صنعت عکاسی در ایران است و به دلیل وجود استعداد‌های عکاسی بومی همچنان زبانزد است.
این عضو هیئت داوری «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» خاطرنشان می‌کند: با وجود تعداد زیاد عکاسان و موضوعات خبری در مشهد، هیچ کس به سمت برگزاری این رویداد نرفته بود. از این رو نگاه حرفه‌ای و تیزبینانه برگزارکنندگان رویداد قابل تحسین و شروع خوب و بابرکتی است.
عکاس پیشکسوت مشهدی به حضور حسن نمک دوست تهرانی، روزنامه نگار باسابقه، در جمع هیئت داوران اشاره می‌کند و می‌گوید: ترکیب صددرصد عکاسان یا روزنامه نگاران برای انتخاب عکس‌های مطبوعاتی راهگشا نیست، چنان که در دوره‌ای از جشنواره خبرگزاری‌ها و مطبوعات کشوری، عکسی برگزیده کشوری شد که وقتی عکاسان آن را دیدند، آه از نهادشان برآمد. در «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» در کنار یک عکاس ژورنالیستی باسابقه که تجربه عکاسی در سطح بین المللی را نیز دارد، یک روزنامه نگار را در بین اعضای هیئت داوران داریم که می‌تواند عکس‌ها را به چالش بکشد و نگاه عکاسان را جهت دهد.
او در پایان می‌گوید: هیچ جشنواره‌ای ارزشمند نیست، مگر اینکه استمرار پیدا کند. موفقیت این جشنواره نیز به استمرار آن است.
کریم متقی، دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد رشته عکاسی از دانشگاه هنر تهران و هنرمند اهل تبریز، دغدغه استمرارداشتن رویداد جایزه عکس سال خراسان را دارد و می‌گوید: پیشنهادم به هیئت اجرایی، فراهم کردن شرایطی برای تداوم کار است. راهکار هم این است که مدیران آینده نیز ملزم به اجرا باشند و چنان نباشد که با تغییر مدیریت در نهاد‌های مختلف، سرنوشت اتفاقات فرهنگی هم تغییر کند. زیرا استمراریافتن رویدادی، باعث می‌شود کار به صورت بهینه انجام شود و بدون شک بعد از یکی دو سال متوجه کیفیت رقابت‌ها می‌شوند.
به باور دبیر چندین دوره جشنواره سراسری عکس فیروزه در تبریز، خراسان بزرگ امکانات پرداخت به موضوع عکاسی مطبوعاتی را دارد. او می‌گوید: خراسان هیچ وقت در عکاسی ایران، در حاشیه نبوده، بلکه همیشه در متن و تأثیرگذار بوده است و انتظار می‌رفت این رقابت برای خراسان بزرگ شکل بگیرد.
متقی می‌افزاید: چنین رقابت‌هایی در حوزه عکاسی مطبوعاتی در ایران معمولا انگشت شمار است و خراسان با توجه به امکانات و توانایی‌ها و گنجایشی که در زمینه مطبوعات دارد، نیاز داشت به این کار بپردازد.
میلاد سمنگانی، دبیر «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان»، از میان جشنواره‌های عکاسی، تفاوتی برای این رویداد قائل است. او می‌گوید: مهم‌ترین تفاوتش موضوعی نبودن آن است. در اینجا برای همه شرکت کنندگان دسته بندی ژانری ازجمله پرتره (چهره)، ورزشی، مستند اجتماعی و... در نظر گرفته شده است. جشنواره تخصصی به این شکل کمتر در حوزه مطبوعاتی برگزار شده است. این عکاس خاطرنشان می‌کند: رویدادی که به همت شهرداری مشهد و مؤسسه فرهنگی شهرآرا برگزار خواهد شد، بر مبنای استاندارد‌های لحاظ شده در معتبرترین و بزرگ‌ترین مسابقه سالانه عکس خبری در جهان با سابقه ۶۶ ساله برنامه ریزی شده است که در آن کوشیده ایم تغییراتی برای بومی شدن جشنواره نیز اعمال کنیم.
او می‌افزاید: در کنار عکاسان مطبوعاتی، عکاسان آزاد هم به شرط اینکه جغرافیای عکس هایشان خراسان‌های رضوی و شمالی و جنوبی باشد، می‌توانند در این مسابقه شرکت کنند تا خودشان را در پرداخت موضوعات با رقیبان مطبوعاتی محک بزنند. همچنین علاقه مندان می‌توانند در بخش‌های تک عکس و مجموعه عکس شرکت کنند.
او توضیح می‌دهد: معمولا در حوزه مطبوعات، تک عکس بیشتر دیده می‌شود، اما عکاسی استاندارد دنیا سال هاست به سمت مجموعه عکس یا داستان عکس رفته و سال هاست عکاسان جهان کمتر به تک عکس اهمیت می‌دهند. دبیر «جایزه عکس سال مطبوعاتی خراسان» می‌گوید: در داوری آثار، ضریب اهمیت اطلاعات متنی هر عکس به اندازه خود اثر اهمیت دارد و شاید کمتر جشنواره‌ای رویکرد این چنینی داشته باشد که بیانیه عکاس و داشتن کپشن برای هر عکس مهم باشد. او یادآوری می‌کند: مسابقه ما یک مسابقه مشابه ملی هم دارد که انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران ۵ دوره آن را برگزار کرده است. ما با لحاظ کردن تغییراتی و بومی سازی برخی از بخش‌های جشنواره‌های معتبر عکاسی، تصمیم گرفتیم با وجود سابقه عکاسی خراسان در تاریخ، این اتفاق را اولین بار رقم بزنیم.