محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ با انتخاب سیدعبدا... ارجائی به‌عنوان شهردار کلان‌شهر مشهد، فرایند انتخاب گزینه مناسب برای شهرداری مشهد در شورای اسلامی شهر مشهد به‌پایان رسید و منتخب شورا از میان ۸ نامزد تصدی این مسئولیت، معرفی شد. برای آشنایی بیشتر و تنویر افکار عمومی، به مرور بخشی از برنامه‌های اعلام‌شده از سوی شهردار منتخب مشهد پرداخته‌ایم؛ برنامه‌هایی که بر محور رشد، ارتقا و تغییر ماهیت فرهنگی و اقتصادی شهر مشهد استوار است.
شهردار منتخب مشهد با بیان اینکه پیدایش و رشد مشهد مرهون وجود مضجع منور و قدسی امام رضا (ع) است گفت: تبدیل یک باغ خصوصی به یک زیارتگاه چندوجهی و جهانی در مدت زمان کوتاه با توجه به کهن شهر‌های اطراف مشهد، چیزی نیست جز تأثیر فوق العاده فراوان فلسفه ذاتی شکل گیری مشهد در سرعت رشد و جمعیت پذیری اش.
سیدعبدا... ارجائی شیرازی ادامه داد: مشهد مقدس است، چون متعلق به امام هشتم است و باید مقدس بماند و این وابستگی کامل به امام رضا (ع) منشأ ارزش بنیادی این شهر است که این ارزش بنیادی باید بر تمامی رویدادها، برنامه ها، طرح‌ها و نگرش‌ها همواره جاری و ساری و زنده و حاکم باشد. مشهد باید به گونه‌ای اداره شود که درخور این وابستگی مقدس و تسری همه صفات امام به شهر باشد.
وی با تأکید بر اینکه امام رضا (ع) امام مهربانی، گفتگو و علم و دانش است افزود: وظیفه اصلی مدیریت شهری این است که بتواند این صفات را به شهر تسری بدهد. دوره ششم مدیریت شهری اولین دوره کامل بعد از صدور بیانیه گام دوم انقلاب و آخرین دوره قبل از پایان چشم انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی است و امیدواریم که در دوره جدید بتوانیم آغازگر و نهادینه ساز سبک مدیریت انقلابی در مدیریت شهری باشیم.
ارجائی شیرازی با اشاره به ۵ حوزه اسناد فرادستی در مدیریت شهری تصریح کرد: مهم‌ترین این اسناد گزاره‌های چهارچوب چشم انداز تحقق تمدن نوین اسلامی، مطالبات رهبری و بسته سیاستی شورای شهر مشهد در دوره ششم است. در بسته سیاستی شورا گفته شد که سرمشق دوره ششم مدیریت شهری مشهد، مدیریت عالمانه و جهادی با سه رویکرد مردمی، تعاملی و ظرفیت محور است و شعار مشهد هم جهان شهر برکت و کرامت تعیین شده است. بازوی اجرای این سرمشق مدیریتی هم شهرداری است و البته شورا باید کم کم به سمت مدیریت یکپارچه شهری حرکت کند.
شهردار منتخب مشهد رویکرد مدیریت شهری جدید در بحث اقدام و انتخاب همکاران را گفتمانی، مردمی، علمی و جهادی دانست و در تشریح این رویکرد گفت: گفتمانی یعنی اینکه گفتمان انقلاب اسلامی ملاک همه کارهاست.
مردمی بودن هم به این معناست که نظر مردم ملاک انجام برخی از پروژه‌ها قرار خواهد گرفت. در برخی از شهر‌های دنیا برای انجام و تعریف پروژه‌های بزرگ و هزینه بر شهری، به آرای عمومی مراجعه می‌کنند و خرده پروژه‌های محلات هم با مشارکت مردم اجرا می‌شود. در مشهد بخشی از بودجه عمرانی در اختیار شورای اجتماعی محلات است. منظور از علمی بودن هم این است که به هیچ عنوان فعالیت سلیقه‌ای نداریم و همه فعالیت‌ها و کار‌ها علمی پیش خواهد رفت. آن هم علمی که با اجرا آمیخته است. جهادی هم در اقدام است. یعنی سراغ کار‌های سخت و نشدنی خواهیم رفت و شبانه روزی و هفت روز هفته کار می‌کنیم.
ارجائی شیرازی با تأکید بر مشاهده افق ۲۰ ساله در برنامه ریزی برای مشهد، ادامه داد: برنامه شهری مشهد باید در تراز انقلاب اسلامی و آینده نگر باشد. ما نباید مشهد را فقط برای خودمان طرح ریزی و اجرا کنیم. این شهر باید در افق ۲۰ ساله دیده شود و برنامه‌ای هم که نوشته می‌شود باید تحولی باشد. با حرکت لاک پشتی و نگه داشت شهر و مدیریت وضع موجود به جایی نمی‌رسیم.
وی با اشاره به رویکرد اصلی پیشنهادی برای مدیریت شهری آینده تأکید کرد: رویکرد ما بصیرت کامل و قاطعیت است. با چشمان باز و مشورت پذیری تصمیم می‌گیریم و با قاطعیت اجرا می‌کنیم.
شهردار منتخب مشهد با بیان اینکه از ۱۷ راهبردی که شورای ششم در نظر دارد و ابلاغ کرده است، ۵ محور هویت شهر، کالبد شهر، محیط زیست شهر، اقتصاد و ارتباطات شهر را استخراج کرده است، تصریح کرد: در هویت، شهر به ۵ منظر مختلف تقسیم بندی می‌شود. یکی اینکه مشهد شهری است که بستر زیست مومنانه با هویت رضوی و الگوی سبک زندگی خادم، زائر و مجاور است و همچنین راهبرد فرهنگی شهرداری این است که این سبک زندگی را پیاده سازی کند. براساس این رویکرد هر کسی که در مشهد حضور دارد یکی از این سه شاخصه را دارد. کسی که به مشهد سفر می‌کند زائر است، آنکه در مشهد زندگی می‌کند مجاور است.
وی ادامه داد: مجاورت مفهومی بسیار عمیق‌تر از شهروندی است. امروز در آپارتمان‌های مجلل سبک و شأن خاصی برای زندگی و همسایگی دارند که قبل از خرید به خریدار اعلام می‌کنند. شأن همسایگی با امام رضا (ع) چیست و چرا نباید خودمان را همسایه ایشان بدانیم. اصل همسایگی خیلی مترقی‌تر از همشهری بودن و فرهنگ شهروندی است.
ارجائی شیرازی افزود: خادمی یعنی بسط و گسترش خدمت از چارچوب حرم به بیرون. خادم بودن فقط کفشدار و دربان بودن نیست. همه اتوبوس ران ها، تاکسی ران‌ها و شاغلان در اصناف مختلف باید لباس خدمت امام رضا (ع) بر ذهن و روح بکنند و اولویت مدیریت شهری در دوره جدید این مسئله است.
وی خانواده محوری، نشاط آوری و زیست پذیری را از گزاره‌های مهم هویت شهری برشمرد و گفت: مهربانی مردم با شهر و شهر با مردم بخش دیگری از هویت شهر است. مثلا اگر کودکی سوار اتوبوس شود، چطور دستش باید به میله وسط اتوبوس برای نگه داشتن خودش برسد و اگر در اتوبوس خوابش برد و از ایستگاه مدرسه اش عبور کرد، شهر او را چه طور به مدرسه خواهد رساند؟ شهر مهربان یعنی برای همه اقشار جامعه، آماده است و خدمات ارائه می‌دهد. زیست پذیری هم به معنی این است که عدالت تخصیصی جای توزیعی را خواهد گرفت.
شهردار منتخب مشهد با بیان اینکه کالبد شهر باید خوانا، متوازن، زیبا، روح نواز، یکپارچه و منسجم باشد، خاطرنشان کرد: شهر مشهد باید الگوی ساخت یافته شهری انقلاب اسلامی باشد. نماد دوران انقلاب اسلامی در ایران کجاست؟ چرا مشهد این نماد نباشد؟ ما می‌توانیم این کار را انجام بدهیم.
وی در ادامه و با اشاره به موضوع ارتباطات شهری افزود: این ارتباطات باید روان، متصل، متنوع، دسترس پذیر، مبتنی بر حمل و نقل عمومی، تأثیرگذار در سطح ملی و کانون پیوند و تجلی تشیع و الگوی شهر تعاملی و مقوم سرمایه‌های اجتماعی و حلقه‌های میانی باشد. این حلقه‌های میانی که همان نخبگان، تشکل‌های فرهنگی و اجتماعی هستند، رابط مدیریت شهری با آحاد جامعه هستند و می‌توانند ساختار مدیریت شهری را تقویت کنند و باعث تعامل دوسویه میان شهرداری و مردم شوند.
وی مشهد آینده را اعتمادآفرین در عرصه اقتصادی خواند و ادامه داد: مشهد، اقتصادی پایدار، نوآور، دانش بنیان، مشارکت پذیر و رقابت جو و اسلامی خواهد داشت و در این شهر باید بستری فراهم شود تا به بهشت سرمایه گذاری تبدیل شود. در محیط زیست شهری هم، مشهد شهری پاکیزه و سالم، سازگار با اکوسیستم در همه جوانب، مقاوم و ایمن و تاب آور می‌شود.
ارجائی شیرازی با اشاره به چالش‌هایی که بر سر راه این موضوعات وجود دارد، گفت: همه این چالش‌ها را به فرصتی طلایی تبدیل می‌کنیم، ولی برای ایجاد تحول و عبور از چالش‌ها چند چرخش نیاز است. برخورد سیستمی و بستن مجاری فساد به جای انفعال و مبارزه با مفسد. یکی از مسائلی که نقش کلیدی در حذف امضای طلایی و کمیسیون‌هایی با صف‌های طولانی دارد، هوشمندسازی است.
اگر فرایند‌ها کوتاه و هوشمند و به دور از دخالت انسان شود، تا حد زیادی با فساد برخورد سیستمی شده است و تحقق پذیر است. بسیاری از فرایند‌ها در شهرداری مکانیزه شده است، اما نیاز به هوشمندسازی دارد. یعنی یک نفر از منزل بتواند به راحتی پروانه ساختمان بگیرد و نیازی به حضور در شهرداری نداشته باشد.
شهردار منتخب مشهد ادامه داد: انتصاب مدیران جوان و مشاوران پیشکسوت و همچنین خدمت رسانی محسوس و منطقی به جای تزیینی از دیگر چرخش‌های مهمی است که در مدیریت شهری باید اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه ضابطه‌ها باید برای مردم باشند نه مردم برای ضابطه ها، تأکید کرد: ضوابط شهرسازی در قسمت برخوردار شهر با کم برخوردار برابر است. در حالی که در منطقه برخوردار شهر، یک خانواده دو خودرو دارد و در کم برخوردار و در یک مجتمع هشت واحدی، شاید فقط دو خانواده خودرو داشته باشند، ولی ضوابط پارکینگ برای هردو یکسان است. چرا باید این طور باشد؟
شهردار منتخب مشهد افزود: مسئله مهم دیگر سهم بری شهرداری از ثروت انباشت شده یا سهم بری از فرصت شهروندان برای تولید ثروت است. آیا بهتر است صبر کنیم تا مردم تخلف کنند و از آن‌ها پول بگیریم، یا اعتقاد داشته باشیم که شهروندان ثروتمند مدیریت شهری را از نظر درآمدی تقویت و قوی کنند.
ارجائی شیرازی، با تأکید بر موضوعات مهم در نظر گرفته برای هرکدام از برنامه‌های پنج گانه بیان کرد: در هویت، موضوعاتی مثل ریخت شهری، میراث فرهنگی، تاریخی، معنوی و انسانی و نظام مدیریت مطرح است. موضوعات مهم در بخش کالبد شهر، مدیریت فضا و مدیریت زمین است. زمین زیادی در درون شهر برای مدیریت شهری وجود ندارد، ولی مدیریت فضا صددرصد در اختیار مدیریت شهری است و قابلیت مدیریت و تأمین درآمد پایدار دارد. در ارتباطات هم بحث دیپلماسی شهری، مشارکت و همراهی و شبکه عبور و مرور مطرح است و به آن می‌پردازیم. در اقتصاد نیز به حوزه معیشت و درآمد پایدار وارد می‌شویم.
شهردار منتخب شهر مشهد با اشاره به نگرانی‌های اخیر درباره بدهی‌های شهر مشهد، تصریح کرد: در این باره خیلی نباید نگران بود؛ حداقل ۱۶ هزار میلیارد تومان درآمد در سال جاری برای شهرداری مشهد قابل دست یابی است و از نظر درآمدی مشکلی در تأمین اعتبار نخواهیم داشت و کسانی هم که تمایل به سرمایه گذاری دارند، بدانند که مشهد شهر بدهکاری نیست و نخواهد بود و شهر بسیار پرظرفیتی است. وی در ادامه از توجه ویژه مدیریت شهری به اقشار کم درآمد سخن گفت و افزود: تکمیل زنجیره ارزش و تولید و ایجاد فرصت برابر برای اقتصاد مردم و ساکنان مناطق کم برخوردار برنامه جدی مدیریت شهری خواهد بود.
ارجائی شیرازی با برشمردن کارویژه‌های مدیریت شهری در دوره ششم خاطرنشان کرد: تعیین تکلیف تقسیمات شهری، ایجاد بندر خشک حمل و نقل و ترانزیت شرق کشور، طراحی و ایجاد الگوی زیست رضوی برمبنای سه گانه خادم، زائر و مجاور، طراحی و اجرای الگوی ساخت یافته شهری انقلاب اسلامی در پهنه منتخب، ساماندهی مکانی، فضایی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حاشیه شهر مشهد، تشکیل گروه سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی و تغییر ساختار معاونت اقتصادی برای مدیریت دارایی شهرداری، ایجاد هلدینگ ها، مدیریت منابع آب‌های بازیافتی و تولید آب پایدار، توسعه نیروگاه‌های تولید برق از زباله، تکمیل خط سه مترو و طراحی سرزمین شادی در مشهد از کارویژه‌های شهرداری مشهد در دوره ششم خواهد بود. آن چیزی که از دوره فعلی به جا خواهد ماند، تصویری ذهنی است که مردم مدیریت شهری را با آن صفت یاد خواهند کرد. دوره ششم شورای اسلامی شهر دوران مدیریت عالمانه و جهادی خواهد بود.