عادل نجفی | شهرآرانیوز - همه انسان‌ها در سراسر دنیا فارغ از گرایش‌های سیاسی، مذهبی یا نژادی، ممکن است در طول زندگی خود کمک‌هایی را به همنوعان خود انجام دهند، برخی با اهدای کمک‌های نقدی و برخی با وقف وقت و دانش خود. در جوامع مختلف و با توجه به سیاست‌ها و قوانین و فرهنگ آن، از این حرکت با عناوین مختلفی یاد می‌شود، از عنوان ساده «کمک کردن» تا مفاهیم عمیق‌تری مانند وقف و نذر.
نمود‌های چنین فرهنگی در دنیای معاصر کم نیستند، از جایزه مشهوری مانند «نوبل» که هزینه‌های ابتدایی آن از سوی بنیان‌گذار آن در سال ۱۸۹۵ میلادی تأمین و تاکنون جاری مانده است تا دانشگاهی به شهرت و وسعت هاروارد در ایالات متحده که میزبان هزاران دانشجو و پژوهشگر از سراسر جهان است.
شاید در میان انواع کمک‌های همگانی از سوی افراد و شخصیت‌ها در جهان، جایی مانند دانشگاه‌ها و مراکز علمی در جذب کمک‌های مردمی موفق نباشند. اهمیت موقوفات در دنیای علم و دانش را با یک مثال برای کسانی که قصد کمک دارند شفاف می‌کنند.
تصور کنید با کمک هرچند اندک شما، دانشجو یا پژوهشگر مستعدی که به دلیل مشکلات مالی توان ادامه فعالیت را ندارد، به مراکز علمی بازگردد و در مسیر پروژه‌های خود بتواند برای مثال دارویی قطعی برای مالاریا، ایدز یا دیگر بیماری‌های همه‌گیر تهیه کند. شاید در افکار غربی، چندان به اجر اخروی و ابعاد معنوی چنین دستاوردی اشاره نشود، اما بدون تردید نجات جان هزاران انسان و رهایی آن‌ها از بیماری با همین کمک‌های کوچک می‌تواند امکان‌پذیر باشد.
در ایالات متحده به‌ویژه با توجه به معافیت‌های مالیاتی‌ای که به عنوان پاداش وقف‌کنندگان در نظر گرفته می‌شود، سالانه کمک‌های زیادی به دانشگاه‌ها انجام می‌شود. در سال ۲۰۱۹ میلادی حجم این کمک‌ها به ۴۶ میلیارد دلار رسید که دانشگاه هاروارد با یک میلیارد و ۴۱۸ میلیون دلار، استنفورد با یک میلیارد و ۹۷ میلیون دلار و دانشگاه کلمبیا با یک میلیارد و ۹ میلیون دلار بیشترین دریافتی را داشتند. این ۳ دانشگاه در مجموع ۲۰ هزار دانشجوی مقطع کارشناسی را زیر پوشش خود دارند و هزینه‌ها صرف توسعه علمی و پژوهشی دانشجویان آن‌ها می‌شوند.
شاید فکر کنید غول‌های دنیای فناوری یا استارت‌آپ‌ها همواره به دنبال کشف یا اختراع بعدی خود هستند. البته چندان اشتباه هم فکر نمی‌کنید، اما پس از افراد و شخصیت‌های سرشناس، همین شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که به وقف توانایی‌ها و درآمد‌های خود برای تبدیل جهان به جایی بهتر برای زندگی عمومی می‌پردازند. در ادامه، با برخی از برند‌های معروف و موقوفات آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
شرکت سیسکو که از بزرگان سخت‌افزار‌های شبکه‌های ارتباطی است به بخش‌های مختلفی کمک می‌کند. سیسکو به طور مستقل بنیاد خیریه خود را نیز راه‌اندازی کرده است که ۷۰ درصد از سرمایه اولیه آن از محل درآمد‌های حاصل از فروش سهام شرکت تأمین شده است.
از جمله معروف‌ترین کمک‌های سیسکو در وقف درآمد‌های خود به پژوهش‌های علمی، می‌توان به پروژه‌های بیولوژی دانشگاه واشنگتن اشاره کرد. مایکروسافت که از گران‌قیمت‌ترین برند‌های جهان فناوری است از طریق بنیاد غیرانتفاعی خود روزانه تا ۲ میلیون دلار به محصولات و خدماتی که در راستای منافع عمومی فعالیت می‌کنند کمک می‌کند. از جمله دیگر هزینه‌های این شرکت می‌توان به تأمین مالی پروژه‌های استعدادیابی و آموزش جوانان در کشور‌های کمترتوسعه‌یافته از سال ۲۰۰۵ میلادی اشاره کرد.
شرکت سخت‌افزاری IBM که از برند‌های نام‌آشنای دنیای رایانه است، موقوفات خود را در قالب مسئولیت‌های اجتماعی این شرکت در ۴ حوزه مدیریت می‌کند: تندرستی همگانی، دیپلماسی شهری، آموزش و توسعه نیرو‌های کار و سرانجام محیط زیست. براساس گزارش‌ها این شرکت از طریق درآمدها، خدمات و توسعه فناوری‌ها در سراسر جهان سالانه دست‌کم ۲۰۵ میلیون دلار در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و زیست‌محیطی وقف می‌کند.
درباره موقوفه‌هایی که درآمدشان برای حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان هزینه می‌شود