شهرآرانیوز - اکثر ما حس بویایی خود را بدیهی فرض می‌کنیم. اما آیا هرگز در این مورد فکر کرده‌اید که در صورت فقدان حس بویایی چه وضعتی ایجاد می‌شد؟ فقدان کامل حس بویایی انوزمیا (انوسمیا) نامیده می‌شود. بدون وجود حس بویایی طعم غذا‌ها متفاوت بود، نمی‌توانیم گل‌ها را بو کنیم، و ممکن است ناخودآگاهانه خود را در موقعیت‌های خطرناک ببینیم. برای مثال بدون توانایی کشف رایحه‌ها نمی‌توانیم گاز، دود ناشی از آتش یا شیر ترش را تشخیص دهیم.
اختلالات چشایی و بویایی هر ساله صد‌ها هزار نفر آمریکایی را به مراجعه به پزشک وامی‌دارند. خوشبختانه در مورد اکثر مردم انوزمیا یک مشکل موقتی بر اثر گرفتگی شدید ناشی از سرماخوردگی است. وقتی سرماخوردگی دوره خود را طی می‌کند حس بویایی شخص به حالت قبل برمی‌گردد.
اما برای برخی مردم شامل سالمندان، فقدان حس بویایی ممکن است دایمی باشد. به علاوه انوزمیا می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی جدی‌تر تلقی گردد. هر گونه مشکل ادامه‌دار در مورد بویایی باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد.
حس بویایی بر پایه برخی فرآیند‌ها استوار است. نخست، یک مولکول رها شده از یک ماده (مثل رایحه یک گل) باید سلول‌های عصبی خاصی (به نام سلول‌های بویایی) را در بینی تحریک کند. این سلول‌های عصبی در مرحله بعد اطلاعات دریافتی را به مغز ارسال می‌کنند، که در آنجا بوی خاص مورد بحث شناسایی می‌شود. هر چیزی مثل احتقان بینی، انسداد بینی یا آسیب دیدن خود سلول‌های عصبی مورد اشاره که در این فرآیند‌ها اختلال ایجاد کند، می‌تواند به فقدان بویایی منجر گردد.
توانایی بویایی همچنین بر توانایی چشایی ما تأثیر می‌گذارد. بدون حس بویایی حس چشایی ما فقط قادر به کشف چند طعم است و این می‌تواند بر کیفیت زندگی ما تأثیر منفی بگذارد.
احتقان بینی بر اثر سرماخوردگی، آلرژی، عفونت سینوس، یا کیفیت بد هوا شایع‌ترین علل انوزمیا محسوب می‌شوند. دیگر علل انوزمیا شامل موارد زیرند:
• پولیپ بینی. پولیپ‌های بینی توده‌های کوچک غیر سرطانی در بینی و سینوس‌ها هستند که باعث انسداد معبر بینی می‌شوند [پولیپ بینی].
• آسیب دیدن بینی و عصب‌های بویایی بر اثر عمل جراحی یا ترومای ناحیه سر.
• قرار گرفتن در معرض تماس با مواد شیمیایی سمی مثل آفت‌کُش‌ها یا حلّال‌ها.
• برخی داروها، شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، دارو‌های ضد افسردگی، دارو‌های ضد التهابی، دارو‌های قلب و بعضی دارو‌های دیگر.
• سوءمصرف کوکائین
• پیری. همانند بینایی و شنوایی، حس بویایی نیز ممکن است با بالا رفتن سن ضعیف‌تر شود. در واقع، حس بویایی در فاصله سال‌های ۳۰ تا ۶۰ زندگی در اوج قدرت خود قرار دارد و پس از سن ۶۰ سالگی رو به افول می‌رود.
• برخی اختلالات پزشکی مثل بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس [MS]، کمبود‌های غذایی، اختلالات مادرزادی، و اختلالات هورمونی.
• اشعه درمانی سرطان‌های سر و گردن.
نشانه واضح انوزمیا از دست دادن قوه بویایی است. برخی از مردم دچار انوزمیا متوجه تغییری در وضعیت بوی چیز‌ها احساس می‌کنند. برای مثال، چیز‌های آشنا شروع به از دست دادن بوی خود می‌نمایند.
اگر کسی دچار فقدان حس بویایی شود که قابل توضیح با سرماخوردگی یا آلرژی نیست یا پس از یک یا دو هفته بهتر نمی‌شود، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می‌تواند با ابزار‌های مخصوص نگاهی به درون بینی شخص بیندازد تا ببیند که آیا پولیپ یا توده‌ها باعث ایجاد اختلال در قوه بویایی شده است یا که عفونتی در کار است.
تست‌های بیشتر باید توسط یک متخصص گوش، حلق و بینی (اتولارنگولوژیست) انجام شود که شاید برای تعیین علت انوزمیا نیاز باشد. احتمال دارد که برای مشاهده بهتر ناحیه بینی نیاز به یک CT اسکن وجود داشته باشد.
اگر احتقان بینی بر اثر سرماخوردگی یا آلرژی علت انوزمیا باشد معمولاً به درمان نیازی نیست، و مشکل خود به خود برطرف خواهد شد. مصرف کوتاه مدت دکونژستانت‌های غیر نسخه‌ای ممکن است باعث باز شدن معبر‌های بینی شود به طوری که شخص بتواند راحت‌تر تنفس کند. به هر حال، اگر احتقان بدتر شود یا پس از گذشت چند روز برطرف نگردد، یا مردم باید به پزشک مراجعه کنند. شخص ممکن است دچار یک عفونت بوده و نیاز به آنتی‌بیوتیک داشته یا دچار اختلال دیگری باشد که مسبب وضعیت مورد بحث است.
اگر یک پولیپ یا توده وجود داشته باشد ممکن است برای برطرف کردن انسداد و برگشت حس بویایی به عمل جراحی نیاز باشد.
اگر کسی مشکوک به آن باشد که مصرف یک دارو بر حس بویایی وی تأثیر منفی داشته است، باید با پزشک مشورت کند تا مشخص گردد که آیا داروی دیگری که بر قوه بویایی او تأثیر منفی نمی‌گذارد در دسترس است. به هر حال مردم هرگز نباید پیش از مشورت با پزشک مصرف دارو‌های مصرفی خود را قطع کنند.
گاهی از اوقات شخص به شکل خود به خودی حس بویایی خویش را دوباره به دست می‌آورد. بدبختانه انوزمیا همیشه قابل درمان نیست به ویژه اگر بالا رفتن سن یا پیری عامل ایجاد آن بوده باشد. اما راه‌هایی هست که به کمک آن‌ها مردم می‌توانند زندگی را در شرایط عدم توانایی بویایی لذت‌بخش و ایمن ادامه دهند. برای مثال استفاده از آتش‌یاب‌ها و هشدار دهنده‌های دود در خانه و محل کار می‌توانند مراقبت اضافی ایجاد کنند. اگر کسی در مورد ایمنی غذای مصرفی خود دچار شک باشد باید از خوردن آن اجتناب کند.
در صورتی که شخص اهل مصرف دخانیات باشد باید این عادت را ترک کند. دود سیگار می‌تواند باعث تضعیف حس‌های انسان شامل حس بویایی شود.
منبع: mehrinmednews