شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - سی‌و‌یکمین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی امروز با برگزاری مراسم اختتامیه در تربت حیدریه و معرفی برگزیدگان به کار خود پایان می‌دهد. جشنواره‌ای که به شکل غیرمتمرکز در ۶ شهر خراسان‌رضوی برگزار شد. در این دوره ۱۵نمایش شامل ۷ اجرا از مشهد و ۸ تئاتر از دیگر شهرستان‌های استان از میان ۳۵ اثر رسیده به دبیرخانه به بخش مسابقه اصلی راه پیدا کرده‌بودند. علی عابدی، افشین خورشید باختری و مهدی نصیری گروه داوران امسال را تشکیل می‌دادند که در شهرستان‌های مختلف به تماشای آثار نشستند. این سه نفر در گفتگو با شهرآرا از کیفیت آثار و چالش‌هایی که پیش روی اجرا‌ها بوده صحبت کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.
علی عابدی کارگردان تئاتر با اشاره به وقفه دوساله ایجاد شده در اجرا‌های عمومی می‌گوید: دوری اهالی هنرهای نمایشی از فضای تمرین و اجرا در این دو سال نه تنها بر روی تئاتر خراسان بلکه بر روی تئاتر تمام کشور تأثیر گذاشته است و متأسفانه کرونا باعث یک عقب‌گرد تاریخی در تئاتر شد.
به نظر او سطح کار‌هایی که در دو سال گذشته و پیش از کرونا اجرا می‌شده خیلی بهتر از نمایش‌های این روز‌ها بوده‌است. با این حال عابدی تأکید می‌کند: در میان آثاری که در جشنواره تئاتر خراسان‌رضوی اجرا شده، نمایش‌هایی را دیدیم که هم قالبیت حضور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را دارند و هم از شاخصه‌های لازم برای موفقیت در اجرای عمومی برخوردارند. این اتفاق هم نشان‌دهنده تلاش اهالی تئاتر است که با وجود محدودیت‌ها همچنان فعال هستند و چراغ تئاتر را روشن نگه داشته‌اند.
عابدی، با اشاره به حضور ۷ نمایش از مشهد و ۸ نمایش از دیگر شهرستان‌های استان در جشنواره یادآور می‌شود: به نظر من تئاتر شهرستان رشد چشمگیری داشته‌است و نمایش‌هایی که ما دیدیم افق روشنی را نشان می‌دهند.
افشین خورشید باختری، نویسنده، پژوهشگر و منتقد تئاتر که سابقه بازی در آثار تصویری، چون «طعم گیلاس»، «وقتی همه خوابیم»، «گاهی به پشت سرت نگاه کن» و «گاوصندوق» را دارد بر این باور است که برای ارزیابی کیفیت آثار باید به شرایط موجود و آنچه کاشته‌ایم نگاه کنیم.
او یادآور می‌شود: ما در شرایط بازگشایی دوباره سالن‌های نمایش بعد از دو سال همه‌گیری کرونا قرار داریم، دو سالی که به همه هنرمندان به‌ویژه اهالی تئاتر سخت گذشته است. در این بین جریان‌های حمایتی و بازدارنده از آسیب به معنای واقعی دیده نشده‌است.
این هنرمند که حمایت را شامل چند بخش می‌داند در درجه اول به‌ضرورت حمایت مالی از اهالی تئاتر اشاره می‌کند و می‌گوید: در شرایط عادی تئاتر ما گروه‌های متقاضی زیادی داشتیم که تنها تعدادی از آن‌ها می‌توانستند برحسب امکانات و شرایط اجرا بروند، حالا با اضافه شدن کرونا همان‌ها هم دیگر روی صحنه نرفته‌اند.
باختری تصریح می‌کند: بسیاری از اهالی تئاتر شغل دیگری ندارند و کارشان فقط اجرا روی صحنه است با این حال کسی دست این افراد را نگرفته و کمکی به آن‌ها نشده‌است. درحالی که امور فرهنگی و هنری جزو مسائلی هستند که بخشی از روحیات جامعه را تشکیل می‌دهند. ما باید این نیرو‌ها را حفظ و به آن‌ها کمک کنیم تا بتوانند کار کنند.
او همچنین یادآور می‌شود: متأسفانه اهالی تئاتر خیلی مواقع دیده نشده‌اند و نامی از آن‌ها برده نشده است، انگار اصلا وجود ندارند.
باختری درباره ضرورت برنامه‌ریزی برای بازگشایی‌های مجدد سالن‌های نمایش نیز بیان می‌کند: با توجه به همه‌گیری کرونا ما باید امکانات و شرایط سالن‌ها را تغییر دهیم. از این نظر که تجهیزات بهتری در سالن‌ها قرار دهیم، تهویه مناسب درنظر بگیرم و شرایط سخت‌افزاری را بهبود ببخشیم. من در تمامی این اجرا‌ها نگران حال بازیگران بودم که بدون ماسک نمایش اجرا می‌کردند. به گفته این کارگردان با وجود تمام این مسائل همین که امروز تئاتر اجرا می‌شود اتفاق خوبی است.
او همچنین تأکید می‌کند: همیشه از تئاتر خراسان‌رضوی توقع وجود دارد، چون اینجا خاستگاه و جایگاه بزرگان تئاتر کشور است. اما با درنظر گرفتن شرایط فعلی نمی‌توان از آثار جشنواره انتظار کیفیت صددرصدی داشت.
به گفته باختری آموزش همچنان حلقه گمشده تئاتر ما چه در مشهد و چه شهر‌های دیگر است و تداوم و پیوستگی اجرا‌ها نیز لازم است.
باختری تأکید می‌کند: جشنواره باید برآیند و ماحصل فعالیت تئاتر در طول سال باشد، نه هدف برای تولید یک تئاتر. نگاه به تئاتر نیز باید نگاهی کلی باشد ما باید صبر کنیم، هزینه کنیم، وقت بگذاریم تا هرکس جایگاه خودش را در این عرصه پیدا کند.
او درباره کمک برگزاری جشنواره‌های استانی و تئاتر فجر نیز تصریح می‌کند: هرجا به هر بهانه‌ای تئاتری اجرا و چراغ تماشاخانه‌ای روشن شود خوب است، البته اینکه هرنمایشی هم روی صحنه برود خوب نیست و باید کیفیت اثر و داشتن فکر و مهارت هم درنظر گرفته شود.
مهدی نصیری، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان که در این دوره جشنواره تئاتر استان خراسان رضوی جزو هیئت بازبینی هم بوده‌است پیش از این در گفتگو با شهرآرا کیفیت آثار رسیده به دبیرخانه را مطلوب خوانده‌بود. او درباره تفاوت کیفیت آثار با آنچه در بازبینی دیده می‌گوید: تقریبا حدود سه هفته از زمانی که آثار راه‌یافته به جشنواره را اعلام کرده‌ایم تا زمان اجرا‌ها فاصله بود. در این مدت بسیاری از متقاضیان توانستند آثارشان را تقویت کنند و حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد نمایش‌ها نسبت به زمان بازبینی بهتر شده‌بود.
البته بخشی از این اتفاق طبیعی است، چون دکور کامل شده‌بود و گروه‌ها هم فرصت تمرین بیشتری داشتند. اما علاوه بر این موارد، تغییرات دیگری در بعضی از آثار ایجاد شده‌بود که آن‌ها را بهتر و قوی‌تر کرده بود. البته شاید یک یا دو اجرا هم به دلیل تغییرات زیاد کمی لطمه خورده بود.
او با اشاره به تنوع آثار در سبک و موضوع یادآور می‌شود: تنوع کار‌ها بسیار زیاد بود. ما هم کار مذهبی داشتیم هم اجتماعی، اقتباسی و آیینی و سنتی. خوشبختانه استان خراسان جزو استان‌هایی است که هنرمندان تئاتر خیلی خوبی دارد که با استان‌های دیگر مقایسه شدنی نیستند. همین موضوع نیز خودش باعث تنوع آثار می‌شود.
نصیری، درباره پوست‌اندازی تئاتر در خراسان‌رضوی و دیگر استان‌ها نیز می‌گوید: این دو سال تعطیلی و توقف، بسیاری را از کار کردن منصرف کرد، اما گروهی از افراد جدید با‌انرژی و انگیزه بیشتری مشغول به فعالیت شدند. در جشنواره استان خراسان‌رضوی هم جوانانی حضور داشتند که احتمالا در آینده به چهره‌های شاخص تئاتر مشهد تبدیل می‌شوند و حتی بعضی از آن‌ها قابلیت این را دارند که در کشور مطرح شوند.
او همچنین بیان می‌کند: من آثار ۲ یا ۳ استان را بیشتر ندیدم و نمی‌دانم کار‌های بقیه استان‌ها به چه صورت است، ولی با توجه به تجربه این چند ساله و کار‌هایی که این چند روز دیدم فکر می‌کنم حتما یک یا دو نماینده شایسته از خراسان‌رضوی در جشنواره تئاتر فجر خواهیم داشت.
ببینید