حرکت رو به‌جلوی تئاتر مشهد

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ سی ویکمین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی بنا به گفته حمیدرضا افشاری دبیر جشنواره قرار است در هفته ابتدایی آذر شروع به کار کند. جشنواره‌ای که همچون بسیاری از رویداد‌های فرهنگی و هنری تحت تأثیر شیوع کرونا قرار گرفته و هنوز معلوم نیست به چه شیوه‌ای قرار است برگزار شود. در این دوره از میان ۳۵ اثری که مورد بازبینی قرار گرفته اند ۱۴ اثر به مرحله پایانی راه یافته اند.

تقریبا مشابه با سال‌های پیش از کرونا، اما با این تفاوت که در دوره‌های پیشین آثار بیشتری متقاضی حضور در این رویداد می‌شدند و مورد بازبینی قرار می‌گرفتند. همچنین برخلاف سال‌های گذشته که معمولا بیشتر آثار از مشهد انتخاب می‌شدند امسال تعداد آثار راه یافته از شهرستان‌ها با مشهد برابر است.

حتی در میان این نمایش‌ها آثاری از شهرستان‌هایی که پیش از این حضور پررنگی در جشنواره تئاتر استان نداشته اند نیز دیده می‌شوند که شاید به دلیل شیوع کرونا در این دوره نگاه تشویقی برای حضور گروه‌ها مدنظر قرار گرفته است. اما مهدی نصیری، فرشید تمری و احسان روحی که بازبینی آثار را برعهده داشته اند در گفتگو با شهرآرا بر این نکته تأکید می‌کنند که آثار رسیده به سی و یکمین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی از کیفیت لازم برخوردار و شایسته حضور در این رویداد بوده اند. آنچه در ادامه می‌خوانید توضیحات بازبینان جشنواره تئاتر استان درباره ۱۴ اثر راه یافته به این دوره است.

۱۴ اثر شایسته دفاع

مهدی نصیری، کارگردان و نویسنده تئاتر با اشاره به آثاری که پیش از این از مشهد به جشنواره تئاتر فجر راه یافته اند می‌گوید: من با تئاتر مشهد آشنا هستم و این آشنایی به دلیل تعداد آثار باکیفیتی است که هنرمندان تئاتر این شهر روی صحنه برده اند و معمولا به جشنواره تئاتر فجر هم راه یافته اند.
به گفته او، در طول سال‌ها هنرمندان نسل به نسل تغییر کرده اند، اما کیفیت نمایش‌های مشهد همیشه مطلوب بوده است.

نصیری درباره حضورش در هیئت بازبینی جشنواره تئاتر استان تصریح می‌کند: ما ۳۵ نمایش از شهرستان‌های مختلف را دیدیم که در میانشان آثار متنوعی با شکل‌ها و شیوه‌های مختلفی در رده‌های خوب و متوسط و ضعیف وجود داشت. این خوبی خراسان رضوی است که به دلیل وسعتش می‌توانید انواع سلیقه ها، سبک‌ها و شیوه‌ها و کیفیت‌های مختلف را در آثار ببینید.
این کارگردان تأکید می‌کند: آثار امسال در مجموع خیلی خوب بود، مخصوصا در مقایسه با خیلی از استان‌های دیگر که من برای مرحله انتخاب آثارشان رفته بودم. به نظر من مشهد بعد از تهران تاکنون آثار هنر‌های نمایشی باکیفیتی ارائه کرده است.

نصیری، درباره ویژگی‌های آثار این دوره می‌گوید: به نظر من تئاتر مشهد درحال پوست اندازی است و نسل هنرمندان درحال تغییر است. یعنی از افرادی که ما می‌شناسیم و شاید در یک دهه گذشته در جشنواره فجر حضور داشتند و اجرا‌های عموم در مشهد می‌رفتند دیگر در جشنواره استان نبودند. اتفاقی که نشان می‌دهد یک نسل جدیدتر شروع به تمرین تئاتر و پا گذاشتن در این عرصه کرده است.
این هنرمند یادآور می‌شود: جشنواره استانی رسالتش از ابتدا توسعه تولید و کشف استعداد‌ها بود که من فکر می‌کنم براساس آثاری که دیدم این اهداف محقق شده است.

او درباره تعداد آثار انتخاب شده برای حضور در سی و یکمین دوره جشنواره تئاتر استان توضیح می‌دهد: ما به عنوان هیئت انتخاب مأموریتمان این بود، آثاری که شانس بیشتر و کیفیت مطلوب تری برای اجرا دارند را انتخاب کنیم. شاید اگر ۷۰ اثر می‌آمد و ۱۰ کار باکیفیت می‌بود ما همان ۱۰ اثر را انتخاب می‌کردیم. این ۱۴ نمایش کیفیتشان بهتر از بقیه آثار بود و مطمئن باشید اگر آن‌ها را اولویت بندی کنیم، چهاردهمین نمایش انتخاب شده، از نمایش اول یا دوم خیلی از استان‌ها کیفیت مطلوب تری دارد.
نصیری تأکید می‌کند: همه این آثار شایسته دفاع هستند. ۴ یا ۵ اثر نیز بسیار خوب بودند و امیدوارم شانس این را داشته باشند چه از طریق جشنواره استان، چه مستقیم در جشنواره تئاتر فجر اجرا داشته باشند و دیده شوند.

او درباره تأثیر برگزاری جشنواره تئاتر استان بر پویایی این هنر می‌گوید: هدف از شکل گیری جشنواره تئاتر استان این بوده که استعداد‌های جدید کشف و هنرمندان تشویق به تولید شوند. اتفاقی که طی سال‌ها محقق شده و ما خیلی از بازیگران مطرح را می‌بینیم که از طریق همین جشنواره‌های استانی معرفی شده اند. از این بابت به نظر من جشنواره استانی جزو رویداد‌های خیلی خوب است. از آن رویداد‌هایی است که باید همیشه باشد و زمینه تولید بیشتر در همه شهر‌های ایران را فراهم و استعداد‌ها را کشف کند.

افزایش سطح علمی آثار

فرشید تمری، کارگردان تئاتر، بر این باور است که سطح علمی نمایش‌ها نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است که علتش می‌تواند دو سال سکوت تئاتر باشد.
این کارگردان یادآور می‌شود: ملاحظاتی وجود دارد که در استاندارد‌ها تعریف نشده،  ولی بحث انتخاب آثار که پیش می‌آید باید در نظر گرفته شوند. یکی از این موارد سهمیه حضور خراسان رضوی در جشنواره بین المللی تئاتر فجر است که بر مبنای تعداد آثار شکل می‌گیرد. همچنین تشویق به فعالیت برای به جریان انداختن تئاتر مرده شاید جزو ملاحظاتی باشد که درنظر گرفته شده، اما واقعیت این است که کار‌ها خوب بودند.

او با اشاره به حضور چشمگیر شهرستان‌های خراسان رضوی در این دوره از جشنواره بیان می‌کند: امسال ما از شهرستان‌هایی مانند خوشاب اثر انتخاب کردیم که در هیچ دوره‌ای از جشنواره استانی در طول این ۳۱ سال حضور نداشتند.
به گفته تمری، تئاتر شهرستان‌ها متناسب با ملاحظات و امکاناتی که در اختیارشان هست سنجیده می‌شود و امسال نیز وضعیت آن‌ها شایسته دفاع است.

این کارگردان درباره چرایی پذیریش یک اثر با نمایشنامه خارجی در جشنواره نیز توضیح می‌دهد: در قوانین جشنواره تبصره‌ای وجود دارد که آثار خارجی با ذکر نام اثر، مجوز انتشارات و مترجم در قالب اثری اقتباسی می‌توانند به مسابقه راه پیدا کنند. ما در دوره شورای بازبینی انتخابمان از جنبه فنی بوده، ولی تذکرات لازم را به دبیرخانه داده ایم. حالا دبیرخانه باید ارزیابی کند که حضور این نمایش اشکالی دارد یا خیر.
او می‌گوید: جشنواره‌ها در همه سنوات و ادوار تاریخی تئاتر کشور توانسته اند به ارتقای سطح تئاتر شهرستان‌ها کمک کنند. حالا وقتی مشکلی مثل کرونا در کشور پیش می‌آید باز این موضوع می‌تواند خیلی پررنگ‌تر جلوه کند.

تمری، تصریح می‌کند: با توجه به اینکه ما در دو سال گذشته شاهد خاموشی سالن‌های تئاتر بودیم، برگزاری جشنواره می‌تواند در روشن کردن چراغ اجرا‌های عمومی مؤثر باشد. به ویژه که امسال دبیرخانه جشنواره سی و یکم تمهیدات خیلی خوبی درنظر گرفته است و امیدوارم بتواند آن‌ها را اجرایی کند.
به گفته او، یکی از این تمهیدات این است که تئاتر‌ها در شهر‌های خودشان اجرا می‌شود و داور‌ها به آن شهر‌ها می‌روند. از این رو یک شهر به بهانه برگزاری جشنواره‌ای به تکاپوی هنری می‌افتد.