فرزانه شهامت | شهرآرانیوز؛ انتقاد به عملکرد مالی و آموزشی دانشگاه موضوع گله‌هایی است که برخی دانشجویان دانشگاه‌های مشهد در این روز‌ها دارند. نمونه اش مشکلاتی است که دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد دارند و با شهرآرا در میان گذاشته اند. نقطه مشترک در میان صحبت دانشجویانی که به عملکرد آموزشی دانشگاه نقد داشتند، ابراز نارضایتی از برگزاری مجازی کلاس‌ها در ترم جاری است.
یکی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد که مایل به بیان نام خود نیست، در این باره به شهرآرا می‌گوید: به نظرم علت مجازی بودن کلاس‌ها در ترم جاری، پذیرش دانشجو بیش از ظرفیت‌ها و امکانات دانشگاه است. ما کلاسهای ۶۰ تا ۷۰ نفره‌ای داریم که به هیچ وجه امکان جمع کردن این تعداد دانشجو در یک جای سربسته و برگزاری کلاس به صورت حضوری نیست. اینکه بخواهیم مثل مدارس، دانشجو‌ها را به گروه‌های زوج و فرد تقسیم کنیم هم شدنی نیست. حداقلش این است که استاد کم می‌آورد.
یکی دیگر از دانشجویان در این باره می‌گوید: این طور به ما وعده داده شده بود که کلاس‌هایی را که جمعیتشان کمتر از ۳۰ نفر باشد حضوری برگزار می‌کنند. درس‌های تخصصی و مهم ما بیشترشان حدود چهل نفره هستند و نمی‌شود حضوری برگزارشان کرد. اما کلاس عمومی با حدنصاب اشاره شده را هم داریم که بازهم حضوری برگزار نشد.
خوش بینانه به این دانشجو می‌گوییم که دغدغه دانشگاه برای حفظ شیوه نامه‌های بهداشتی می‌تواند دلیل برگزاری برخط کلاس‌ها باشد و این طور پاسخ می‌شنویم: اوایل ترم بیایید دانشگاه تا ازدحام و میزان رعایت شیوه نامه‌ها را ببینید، وقتی که سایت آموزشیار دائم هنگ می‌کند و باید حضوری برویم دانشگاه برای رفع مشکلاتش، همین طور برای نوشتن نامه اعتراض به ظرفیت پایین درس‌های پرتقاضا، برای تقسیط شهریه و ....
از این دانشجو دلیل تمایلش به برگزاری حضوری کلاس‌ها با وجود خطر کرونا را می‌پرسیم و پاسخ می‌شنویم: حضوری بودن واقعا در کیفیت آموزش تأثیر دارد. آموزش‌های ما در بستر سایت «دان» است که باگ‌های جدی دارد. مثلا وقتی سر کلاس هستیم و استاد می‌خواهد یک فایل پی دی اف را به اشتراک بگذارد و درباره اش توضیح بدهد، صدای استاد ضعیف می‌شود؛ یعنی یا باید فایل را داشته باشی یا صدای استاد را. سؤال پرسیدن و رفع اشکال هم فرایندی دارد برای خودش. وقتی کلاس حضوری است، تا سؤال داشته باشی دست بلند می‌کنی و می‌پرسی. اما در کلاس مجازی یک دقیقه طول می‌کشد تا سیستم، صدا را آزمایش کند و اجازه طرح سؤال بدهد. خلاصه که ترجیح می‌دهی چیزی نپرسی و استاد درسش را بدهد.
این انتقاد‌ها در حالی مطرح می‌شود که پیش ازاین، از واکسیناسیون به عنوان شرط بازگشایی‌های عمومی یاد می‌شد. اواخر آبان نیز وبدا به نقل از مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت میزان واکسیناسیون در نظام آموزشی کشور را اعلام کرد. آن طور که نمودار‌ها نشان می‌داد ۹۱ درصد از اساتید و کارکنان دانشگاه آزاد دز اول و ۸۲ درصدشان دز دوم را دریافت کرده اند و رکورددار دریافت واکسن در گروه‌های مختلف نظام آموزشی کشور بودند. وضعیت یادشده درباره دانشجویان دانشگاه آزاد نیز صادق بود، به طوری که ۸۴ درصد دز اول و ۶۷ درصد دز دوم را تا ۲۸ آبان دریافت کرده بودند. این یعنی دانشجویان دانشگاه آزاد در میزان واکسیناسیون، گوی سبقت را حتی از دانشجویان علوم پزشکی کشور نیز ربوده بودند. با این تفاصیل، استمرار برگزاری کلاس‌ها به صورت برخط چه دلیلی داشته است؟
حضوری یا مجازی بودن امتحانات پایان ترم نیز از دیگر دغدغه‌های دانشجویانی است که با آن‌ها هم کلام می‌شویم. یکی از دانشجویان رشته حقوق دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در این باره می‌گوید: پایین آمدن تعامل ما با استاد، روی کیفیت درس خواندن اثر گذاشته است. یک جور بی انگیزگی سراغمان آمده است. شاید باورتان نشود، اما حتی من که رشته ام را دوست دارم از ابتدای ترم لای کتاب هایم را باز نکرده ام و قدرت تحلیل مسائل درسی ام را ندارم. نه اینکه فکر کنید فقط من این طور هستم. آمار بچه‌ها را دارم. اکثرشان این طور هستند؛ حتی آن‌هایی که به اصطلاح بچه‌های درس خوانی بودند. به نظرم دانشگاه هم این‌ها را می‌داند.
انتظارمان این است که وقتی کلاس‌ها مجازی است، امتحانات را هم مجازی برگزار کنند یا اینکه دوره برگزاری امتحانات را یک ماهه در نظر بگیرند. از ترم آینده اگر بنا به برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری بود، امتحانات هم حضوری باشد.
اعلام نشدن قطعی تصمیم دانشگاه مبنی بر حضوری یا مجازی بودن امتحانات و نگرانی‌های ناشی از آن موضوعی است که در صحبت‌های دانشجویان به وضوح حس می‌شود.
سرپرست معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد انتقاد دانشجویان برای برگزار نشدن کلاس‌ها به صورت حضوری در نیم سال جاری را که می‌شنود، چند نکته را بیان می‌کند. نخستین و شاید عجیب‌ترین نکته اش این است که با وجود تمام شعار‌های رسانه‌ای داده شده مبنی بر «بازگشایی‌های گسترده هم زمان با رسیدن واکسیناسیون به سطح پذیرفتنی از نظر ستاد کرونا»، زمان اعطای مجوز برگزاری حضوری کلاس‌ها به دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ابتدای آذرماه بوده است.
علی اصغر یساقی در این باره می‌گوید: تا پیش ازاین مجوز، اگر می‌خواستیم کلاس‌ها را حضوری برگزار کنیم، استانداری و بهداشت به عنوان دستگاه‌های ناظر بیرونی، به قضیه ورود می‌کردند و اجازه نمی‌دادند؛ همچنان که اوایل ترم و موقع ثبت نام‌ها که دانشگاه مقداری شلوغ شد، ورود کردند و درباره رعایت شیوه نامه‌ها تذکر دادند.
او شائبه پذیرش دانشجو بیش از ظرفیت و امکانات دانشگاه و به تبع آن ناگزیر بودن دانشگاه به برگزاری مجازی کلاسهای نیم سال اول را رد می‌کند و می‌گوید: در ایام کرونا، چون کلاس‌ها به صورت مجازی برگزار می‌شد، ممکن بود سقف جمعیت کلاس‌ها در برخی کد‌های درسی رعایت نشود. این موضوع، ارتباطی با جذب بیشتر دانشجو ندارد و وقتی بنا به برگزاری حضوری کلاس‌ها باشد، به قاعده ملاحظات لازم برای تعداد دانشجو‌های هرکلاس رعایت می‌شود.
یساقی با اشاره به اینکه برگزاری حضوری کلاس‌ها مورد تأکید ریاست دانشگاه آزاد اسلامی نیز هست، اضافه می‌کند: در نیم سال تحصیلی آینده کلاس‌ها حضوری خواهد بود. البته بر اساس مجوز دانشگاه این ظرفیت فراهم شده است که حتی بعد از کرونا نیز اجازه داشته باشیم دروس نظری مانند واحد‌های عمومی را تا سقف ۴۰ درصد به صورت مجازی برگزار کنیم.
او این را هم می‌گوید که براساس ابلاغ تهران به همه واحد‌های دانشگاهی دانشگاه آزاد کشور، مقرر شده است چهار جلسه پایانی نیم سال تحصیلی جاری برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، حضوری باشد. تصمیم گیری برای مقاطع کاردانی و کارشناسی به دلیل احتمال بروز مشکلاتی برای محل اقامت دانشجویان و تداخل‌های کلاسی و غیره، به عهده دانشکده‌ها گذاشته شده است.
سرپرست معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد به دغدغه دانشجویان درباره شیوه برگزاری امتحانات پایان ترم نیز این طور پاسخ می‌دهد: امتحانات مقاطع تحصیلات تکمیلی، حضوری خواهد بود. دروس عملی مقاطع کاردانی و کارشناسی نیز همین طور. درباره دروس نظری دانشجویان کاردانی و کارشناسی، تصمیمی که در سطح خراسان رضوی گرفته شده، برگزاری به صورت مجازی و بازه زمانی امتحانات دو هفته است. این پیشنهاد به تهران داده شده است. آن‌ها تصمیم گیرنده نهایی هستند و با توجه به آغاز امتحانات از هجدهم دی، قطعا نظرشان را تا هفته آینده اعلام می‌کنند. اگر این پیشنهاد پذیرفته نشود و بنا به برگزاری حضوری امتحانات باشد، با توجه به لزوم رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی، بازه زمانی یادشده ممکن است تا چهار هفته هم ادامه پیدا کند.
تلفن همراهش را درمی آورد و پیامک ارسال شده از سوی دانشگاه را از رو می‌خواند: «قابل توجه دانشجویان عزیز، از آنجایی از تاریخ ۲۰ آذرماه در سامانه آموزشیار محدودیت‌های آموزشی و پژوهشی اجرا می‌شود، نسبت به تعیین تکلیف بدهی خود اقدام کنید. امور مالی»
رضا از دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد است که دست کم برخی از انتقادهایش معطوف به مسائل مالی است. او پیامک دریافت شده اش را که می‌خواند، ادامه می‌دهد: این را ۱۶ آذر فرستادند. سر پرداخت شهریه داریم اذیت می‌شویم. قبلا این طور بود که تا یک هفته پیش از امتحانات، فرصت داشتیم برای پرداخت، اما این ترم، ارسال پیام‌ها را از ۲۵ آبان شروع کرده اند؛ «دانشجوی محترم دراسرع وقت نسبت به تعیین تکلیف شهریه خود اقدام کنید. در غیر این صورت مسئولیت مشکلات احتمالی سامانه با دانشجو خواهد بود.»
او و دانشجویانی که این پیامک‌ها را دریافت می‌کنند، از یک چیز نگرانی دارند؛ از اینکه نظیر اتفاقاتی که اوایل ترم تحصیلی جاری رخ داد، تکرار شود و دانشجویانی که شهریه شان را کامل پرداخت نکرده اند بی خبر، دچار قطع دسترسی به سامانه‌های آموزشی شوند. به گفته دانشجویان، اختلال یادشده حتی شامل آن‌هایی شده که سررسید قسط شهریه شان نبوده است و دیرکردی نداشته اند.
نکته دیگری که در لابه لای صحبت‌های دانشجویان برجسته به نظر می‌رسد، ادعای توقف پرداخت وام دانشجویی است. «پریروز برای دریافت وام دانشجویی مراجعه کردم و با این پاسخ مواجه شدم که سه هفته است پرداخت وام متوقف شده است. گفتند خودمان به شما زنگ می‌زنیم.»
معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد برای دغدغه‌های مالی که دانشجویان با ما در میان گذاشته اند، جواب دارد. جلیل خاکسار در گفتگو با شهرآرا ابتدا یک نکته را یادآوری می‌کند: دانشگاه آزاد، بودجه دولتی ندارد و از محل منابع حاصل از شهریه، هزینه هایش را تسویه می‌کند. مثال می‌زنم خدمتتان، دارایی، تأمین اجتماعی و بانک‌ها را. اگر سر موعد طلبشان را ندهی چه اقدامی می‌کنند؟
او با اشاره به آنچه تعامل دانشگاه آزاد با دانشجویان توصیف می‌کند، ادامه می‌دهد: پارسال این موقع، تقریبا ۷۰ درصد شهریه دانشجویان اخذ شده بود، اما الان در واحد مشهد و استان ها، نرخ متوسط شهریه وصول شده ۵۰ درصد است. ما داریم هزینه‌های دانشگاه را از محل منابع داخلی تأمین می‌کنیم و برای تأمین هزینه‌ها به دانشجویان فشار نیاورده ایم.
ارسال زودهنگام پیامک‌ها از آبان را که دانشجویان می‌گویند رویه‌ای غیرمعمول است با خاکسار در میان می‌گذاریم و پاسخ می‌شنویم: اگر قسط بانکی تان را پرداخت نکنید، بانک پیامک نمی‌دهد؟ ما که حساب کاربری دانشجو را نبسته ایم و همچنان خدمات را ارائه می‌کنیم. با این پیامک‌ها اطلاع رسانی می‌کنیم که دانشجوی گرامی، برای پرداخت شهریه، این تسهیلات و راه‌ها هست. می‌توانی از بانک‌های طرف تفاهم نامه با دانشگاه، بدون ضامن و با سود پایین، وام بگیری یا شهریه ات را قسط بندی کنی. لطفا به متن پیامک‌ها دقت کنید. اصلا تهدیدآمیز نیست. اگر این‌ها را ارسال نکنیم، پایان ترم می‌رسد و دانشجو باید یک دفعه چهار پنج میلیون شهریه بدهد و نمی‌تواند.
از او درباره تغییر رویه دانشگاه و بار روانی آن برای دانشجویان می‌پرسیم، اینکه هرسال تا یک هفته پیش از امتحانات، فرصت پرداخت شهریه بود و این ترم ارسال پیامک‌ها از اواسط ترم شروع می‌شود. معاون دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می‌گوید: به دلیل کرونا نظام پرداخت‌ها تغییر کرده است. قبلا ما کل شهریه ثابت را می‌گرفتیم و تا زمان امتحانات، برای پرداخت شهریه متغیر به دانشجو فرصت می‌دادیم. الان حتی شهریه ثابت را هم تقسیط می‌کنیم. داریم دانشجویانی را که دوازده سیزده میلیون بدهی دارند. موقع امتحان هم که برسد نمی‌توانند یک جا پرداخت کنند. از همین الان اطلاع رسانی می‌کنیم تا دچار چالش نشوند.
او می‌گوید پیامک برای دانشجویانی که شهریه شان را تقسیط کرده اند و بموقع می‌پردازند نباید ارسال شود و اگر در عمل دارد اتفاقی جز این می‌افتد، این واحد مالی آن را با یک پیام واتساپی حل می‌کنند.
معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد درباره محدودیت یک روزه‌ای که برای استفاده دانشجویان شهریه نداده از کلاسهای برخط ایجاد شده بود، توضیح می‌دهد: این قطعی ناشی از یک طرح آزمایشی بود که سازمان مرکزی آن را اجرا کرد. سریع هم حل وفصل شد. این قطعی ممکن است تکرار شود، اما با هماهنگی با واحدها. به طور مثال ما در واحد مشهد بار‌ها پیامک می‌زنیم تا دانشجو بیاید و مسئله شهریه اش را حل وفصل کند. بیاید مشکلش را حل کند. اگر تا تاریخ مقرر نیاید، مجبور هستیم خدمات را به دانشجو محدود کنیم.
او در پاسخ به این سؤال که آیا طرح آزمایشی یادشده با اطلاع شما بوده است و آیا قبول دارید ثمره این قبیل محدودیت‌های بی خبر برای دانشجو تشویش و نگرانی است، می‌گوید: بعضی وقت‌ها اتفاقاتی در سازمان‌های بزرگ رخ می‌دهد، مثل دانشگاه آزاد که ۴۰۰ واحد در کل کشور دارد. نمی‌شود بگویم تقصیر واحد مشهد بوده است یا سازمان مرکزی. آن را یک نوع ناهماهنگی داخلی دانشگاه می‌دانیم.
او توقف پرداخت وام به دانشجویان را هم رد می‌کند و می‌گوید: دانشجویان در سامانه ساجد، درخواست وامشان را ثبت کنند. ظرف ۴۸ ساعت این وام به سیستم شهریه واریز و برای دانشجو تقسیط می‌شود. حتی پیش از پرداخت وام از سوی بانک، ما سیستم دانشجو را از حالت بدهی خارج می‌کنیم. اگر جز این شد، دانشجویان به صندوق رفاهی واحد دانشگاهی شان مراجعه کنند تا رفع مسئله شان پیگیری شود.