محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ هرطورشده خودشان را میان شمشاد‌های وسط بزرگ راه یا بولوارها جای می‌دهند؛ پشت شمشاد‌ها جایی برای خواب، مصرف مواد، استراحت، غذا خوردن و در یک کلام جایی برای زندگی شان می‌شود. گاهی پایان زندگی هم در همین میانه برایشان رقم می‌خورد؛ مرگ و زندگی، وسط بزرگ راه.
به استناد آمار‌هایی که پلیس راهور از تعداد جان باختگان عابر پیاده در بزرگ راه‌ها به خبرنگار ما اعلام می‌کند، معتادان بولوار خواب در صدر کشته‌ها هستند. برای این معتادان مرگ با دز بالای مصرف مواد، ماندن در سرما، بیماری درمان نشده و حتی گرسنگی، مرگی عجیب و دور از ذهن نیست، اما مرگ با تصادف هر چه باشد، ناگهانی است.
راه یکی از نقاط پرحادثه در تصادفات معتادان بولوار خواب مشهد را در پیش می‌گیریم. بزرگ راه بابانظر در حوالی بازار ملل، نشانی همین نقطه پرحادثه و یکی از اجتماعات معتادان متجاهر است که دقایقی به نظاره ترددشان در این نقطه از بزرگ راه صدمتری می‌نشینیم. بولوارخواب‌ها خودشان را بی هوا میان ماشین‌هایی می‌اندازند که با سرعت در حال عبور هستند.
بیشترشان مدعی اند که فوت وفن عبور از عرض بزرگ راه صد متری را خوب بلدند و به یک چشم بر هم زدن خودشان را از این طرف بزرگ راه به آن طرف می‌رسانند. سؤالمان از اینکه ترسی از عبور ناگهانی از صدمتری ندارید، با سؤال پاسخ داده می‌شود. مگر شما مأمورید؟ ما فقط از مأمور‌ها می‌ترسیم که این نزدیک شب عیدی دوباره جمعمان کنند و ببرند کمپ اجباری، وگرنه رد شدن از صدمتری که ترس ندارد.
کنار دو نیرویی که از کارشناسان حوزه حمل ونقل و در حال انجام پژوهشی با عنوان «سهم معتادان متجاهر در تصادفات بزرگ راهی» هستند، میان بولوارخواب‌ها می‌رویم. با گفته‌های پژوهشگر طرح که هدف آن‌ها بررسی تصادفات عابران پیاده بزرگ راهی است، خیال معتادانی که در این نقطه از بزرگ راه پاتوقشان است، جمع می‌شود. دو نفرشان همان طور نشسته خوابیده اند. مثل یک مشت جمع شده اند میان شمشاد‌ها و اصلا متوجه حضور ما نمی‌شوند.
سه نفر دیگرشان از آن طرف بولوار خودشان را پشت شمشاد‌ها می‌رسانند. یکی از بولوارخواب‌ها خودش را تحصیل کرده و اهل درس و دانشگاه معرفی می‌کند و شروع می‌کند به توجیه‌های مسیر زندگی اش؛ اینکه اگر معتاد و بی خانمان میان بزرگ راه‌ها شده، اول تقصیر پدرش بوده است که او را تحت فشار برای هر مسئله‌ای در زندگی گذاشته و بعد از آن تقصیر زنش که یک سال بعد از زندگی از او جدا شده است.
توجیه پشت توجیه می‌آورد و مخلص کلام رو به یکی از کارشناسان حوزه حمل ونقل می‌گوید: «داداش ما را این طور نبین. ما خودمان دانشگاه رفته ایم. الان هم بگو از تصادف معتاد‌ها چه می‌خواهید تا بگویم.»
پرس وجوی مشخص ما درباره تصادفات معتادان بولوار خواب در بزرگ راه‌های مشهد است. معتاد بولوارخوابی که خودش را تحصیل کرده و دانشگاهی می‌خواند، شروع به گفتن از تصادفاتی می‌کند که در همین نقطه از صدمتری دیده است.
می‌گوید: علیرضا زیر چرخ یک وانت پیکان له شد. تا بالای سرش رسیدیم، تمام کرده بود. سرش منگ زده بود وگرنه به اندازه مو‌های سرش از صدمتری رد شده بود. کلا اگر منگ نزنیم، تصادف نمی‌کنیم. این همه از صدمتری رد شده ایم. ناشی که نیستیم.
یک نفر دیگرشان با صدایی خش دار که به زور می‌خواهد چندجمله‌ای را بر زبان بیاورد، وسط حرف‌های رفیقش می‌گوید: «حالا از صدمتری رد می‌شویم، ماشین زد که زد. فوقش می‌میریم. راحت می‌شویم. اصلا مگر مرده و زنده ما برای کسی فرقی دارد. تصادف کردیم و مردیم، کسی دنبال جنازه ما هم نمی‌آید.»
یک نفرشان تازه از راه می‌رسد. تا بحث تصادف و رد شدن از صدمتری را می‌شنود، شروع به توصیه‌های عجیب وغریب برای رد شدن از عرض بزرگ راه و جان سالم به دربردن می‌کند.
با اشاره دست به وسط بزرگ راه می‌گوید: «دستمال دور گردن یا دستت را تکان بدهی، راننده سرعتش را کم می‌کند. کنار دوچرخه یا موتورسوار هم رد شدن، راحت‌تر است. درهرحال باید شانس داشته باشی تا جان سالم به در ببری.»
تنها یک نفرشان هول عجیبی از ویراژ ماشین‌ها بیخ گوشش در وسط صدمتری دارد. یک ماه پیش یکی از معتادان وسط صدمتری طوری زیر چرخ‌های ماشین رفته بود که جنازه اش شناسایی پذیر نبود. توصیف وحشتناکی از صحنه تصادف بر زبان می‌آورد: «جنازه محسن را باید با کاردک از کف زمین جمع می‌کردند؛ مغزش به کف آسفالت چسبیده بود و صورتش مثل گوشت چرخ کرده شده بود. یک شبانه روز بود که محسن جنس پیدا نکرده بود و خماری کار دستش داد وگرنه بار اولش نبود که از صدمتری رد می‌شد.»
پرس وجو تمام می‌شود و می‌خواهیم از وسط بزرگ راه به آن طرف عبور کنیم. ۱۰ دقیقه بیشتر زمان می‌گذرد، اما با وسواس چشم می‌کشیم به فاصله دورتر که شاید برای لحظه‌ای بزرگ راه خلوت‌تر شود. یکی از معتادان کارتن خواب از آن طرف صدمتری مثل اجل معلق خودش را جلوی ماشین‌ها می‌اندازد و بدون هراس از ماشین‌هایی که با سرعت برق و باد به او نزدیک می‌شوند، از صدمتری رد می‌شود.
بوق ممتد یک کامیون و چند سواری هم زمان بلند می‌شود. خطر از بیخ گوش عابر معتاد و رانندگانی که نه خلاف می‌رفتند و نه بی توجه به قوانین راهنمایی ورانندگی بودند، می‌گذرد. شاید در کمتر از صدم ثانیه‌ای یک راننده بدون اینکه مقصر باشد عامل جان باختن یک عابر می‌شد و در طرف دیگر ماجرا زندگی یک بولوار خواب ناگهان به آخر می‌رسید.
معضل تصادفات عابران بزرگ راهی را که معتادان متجاهرش در صدر کشته‌ها هستند از پلیس، بهزیستی و شهرداری پیگیری می‌کنیم. ابتدا معضل تصادفات معتادان متجاهر در بزرگ راه‌ها و بولوارها را با رئیس پلیس راهور خراسان رضوی در میان می‌گذاریم.
سرهنگ حمیدرضا دهنوی با اشاره به آمار‌های تصادفات در ۱۰ ماه امسال توضیح می‌دهد: عابران پیاده بیشترین جان باختگان تصادفات در مشهد هستند، به طوری که ۵۸ درصد کشته‌ها را شامل می‌شوند. از این ۵۸ درصد، بیش از ۱۳ درصد فقط شامل معتادان متجاهر می‌شود.
این ۱۳ درصد آماری است که ما از طریق پزشکی قانونی احصا کردیم و حتی ممکن است تعداد جان باختگان عابر پیاده که جزو معتادان متجاهر باشند، بیشتر از این آمار هم باشد.
به گفته وی، مشهد بیش از ۱۰۰ کیلومتر بزرگ راه درون شهری دارد که برخی از نقاط این بزرگ راه محل اجتماع معتادان متجاهر است. معتادان در آیلند وسط بزرگ راه‌ها بیتوته می‌کنند و همین مسئله یکی از نکاتی است که سبب شده است آمار جان باختگان عابر پیاده در مشهد بالا باشد.
رئیس پلیس راهور خراسان رضوی با اشاره به ضرورت سامان دهی معتادان متجاهر از وسط بزرگ راه‌ها و بولوارها، تصریح می‌کند: مشهد یک شهر زائرپذیر است. خیلی از خودرو‌های پلاک غیربومی وارد بزرگ راه‌های مشهد می‌شوند ضرورت دارد که بحث جمع آوری و سامان دهی معتادان متجاهر بیش ازپیش دنبال شود.
در برخی از تصادفات عابران پیاده در بولوارها و بزرگ راه‌های مشهد این مسئله هم مطرح می‌شود که، چون نقاط حادثه خیز بوده و رفع نشده، تصادف صورت گرفته است. به همین منظور این بحث را از مدیرکل هماهنگی و نظارت بر حمل ونقل و ترافیک شهرداری مشهد نیز پیگیری می‌کنیم.
دکتر سید مهدی امامی میبدی با تأکید بر اینکه نقاط حادثه خیز در بزرگ راه‌های مشهد از جمله بزرگ راه بابا نظر (صدمتری) به طور مستمر شناسایی و رفع می‌شوند، می‌گوید: معضل افزایش تصادفات عابران پیاده در بزرگ راه‌های مشهد ناشی از حادثه خیز بودن یا نبودن نیست، بلکه به واسطه تردد معتادان متجاهر در وسط بزرگ راه ها، آمار جان باختگان تصادفات عابر پیاده در این نقاط افزایش داشته است.
به طور نمونه جلوی بازار ملل که اشاره کردید بازدید داشتید، همه نقاط حادثه خیز را شناسایی و رفع کردیم، اما بازهم ۵ معتاد متجاهر فقط در مدت همین چند ماه گذشته در عبور و مرور از همین نقطه در تصادفات جان باخته اند؛ لذا تا زمانی که مشکل تردد معتادان متجاهر در وسط بزرگ راه‌ها باشد، آمار جان باختگان تصادفات عابر پیاده در مشهد بالا خواهد بود.
وی با بیان اینکه تقریبا نیمی از جان باختن در تصادفات مشهد در معابر بزرگ راهی است، اظهار می‌کند: متأسفانه نشئگی یا خماری علت تصادف معتادان بولوار خواب است. وقتی که خمار هستند به نوعی حواسشان در حین تردد در وسط بزرگ راه جمع نیست و تمرکز کافی ندارند و حتی وقتی که نشئه هستند از حالت سرخوشی بی هوا خودشان را وسط بزرگ راه می‌اندازند.
ازآنجایی که سازمان بهزیستی جزو متولیان در بحث سامان دهی معتادان متجاهر است، معضل بیتوته کردن معتادان متجاهر مشهد در وسط آیلند بزرگ راه‌ها و بولوارها را با معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی نیز در میان می‌گذاریم.
غلامحسین دلبری در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: هم مردم مطالبه جمع آوری و سامان دهی معتادان متجاهر را از نقاط مختلف شهر دارند و هم به دلیل وجود بارگاه رضوی و تردد زائران و مسافران در مشهد، جمع آوری معتادان پرخطر و متجاهر ضرورت دارد؛ لذا در جلسات اخیر بین دستگاهی مقرر شد که در آستانه نوروز، در شهر مشهد، به ویژه بزرگ راه‌ها برای سامان دهی معتادان متجاهر اقدام کنیم.
به گفته وی، طبق مصوبه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، بهزیستی بحث بستری و نگهداری معتادان متجاهر در کمپ‌های اجباری را بر عهده دارد که اکنون ۳ هزار و ۳۰۰ معتاد متجاهر را در این مراکز سامان دهی کرده ایم. همچنین قرار است تا هفته آینده یک مرکز جدید نگهداری از معتادان متجاهر و کارتن خواب را با ظرفیت ۲۰۰ نفر راه اندازی کنیم؛ بنابراین برای ۲۰۰ معتاد دیگر نیز پذیرش خواهیم داشت که همین تعداد نیز وقتی از شهر و نقاط حساس مشهد مانند اطراف حرم، بزرگ راه‌ها و بولوارها جمع آوری شوند، تعداد شایان ملاحظه‌ای است.
۱۵۰ نفر ظرفیت دیگر نیز می‌توانیم در بین سایر مراکز برای پذیرش معتادان متجاهر در آستانه نوروز جا باز کنیم که در مجموع مسئولیت سامان دهی ۳ هزار و ۷۰۰ معتاد کارتن خواب در شهر را بر عهده بگیریم.
با سامان دهی ۳ هزار و ۷۰۰ معتاد از سوی بهزیستی بازهم نیمی از معتادان متجاهری که گفته می‌شود در مشهد وجود دارد رها می‌مانند. برای باقی مانده معتادان چه باید کرد؟ معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی پاسخ می‌دهد: متأسفانه بهزیستی، شهرداری، دستگاه قضایی و پلیس در کنار شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر به تنهایی نمی‌توانند معضل سامان دهی معتادان متجاهر را به دوش بکشند.
این مسئله نیازمند همراهی همه دستگاه‌های اجرایی است. اینکه فقط معتادان متجاهر را از شهر جمع و در مراکز ترک اعتیاد چند ماه نگهداری کنیم و بدون توانمندسازی آن‌ها را رها کنیم، دوباره فرد معتاد به همان پاتوق و نقاط تردد قبلی اش بازمی گردد. این راهکار فقط پاک کردن صورت مسئله است.
دلبری با بین اینکه باید موضوع توانمندسازی و بازگرداندن معتادان متجاهر بعد از ترک اعتیاد به جامعه و کانون خانواده موردتوجه قرار گیرد، تأکید می‌کند: ما از خیران تقاضا داریم که در حوزه سامان دهی معتادان متجاهر و بازگشت آنان به جامعه و کانون خانواده نیز کمک و یاری خود را دریغ نکنند، زیرا وقتی برای خیران اسم معتادان را می‌آوریم، حاضر به کمک مالی نیستند؛ درصورتی که واقعا نجات یک فرد معتاد، نجات یک خانواده و در مرحله بعد نجات بخش بزرگ تری از یک جامعه است.
معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی از دیگر مشکلات در زمینه سامان دهی و توانمندسازی معتادان متجاهر را بحث تأمین بودجه برمی شمارد و می‌افزاید: ازآنجاکه خیلی از مراکز نگهداری آسیب دیدگان اجتماعی با مشارکت بخش خصوصی اداره می‌شود، متأسفانه بخش زیادی از مطالبات این مراکز همچنان باقی مانده است؛ لذا برای تخصیص اعتبار نیز در بحث سامان دهی معتادان متجاهر باید توجه بیشتری وجود داشته باشد.