شبنم کرمی- «اول به زورخانه چو رفتی زمین ببوس، آری زمین به‌نام جهان آفرین ببوس
پهلوانی به سن و سال نیست و به ورزش و جنسیت هم ربطی ندارد. گاهی مرام و اخلاق یک کودک از مردی کهن‌سال بهتر است.
پهلوانی 10 منشور دارد که نخستین آن «گذشت» است: انسان باید بتواند روی نفس خودش پا بگذارد.
دومی، «جوانمردی» است: اگر دیدی کسی مظلوم واقع شد باید حق او را بگیری.
سومین آن «ایثار» است: اگر جایی لازم بود باید بتوانیم از جانمان بگذریم؛ بسیاری از شهدا مانند شهید سردار سلیمانی در گود زورخانه در جوانی لنگ می‌بستند.»
آنچه خواندید را سید ابوالفضل حسینی، 15ساله، دانش‌آموز کلاس هشتم مدرسه علوی می‌گوید و به گفته خودش از وقتی به‌خاطر دارد در زورخانه بوده است.
با ابوالفضل درباره فرهنگ پهلوانی و ورزش‌های زورخانه‌ای گفت‌وگویی داشتیم که با هم می‌خوانیم.
از چه زمانی و چگونه با زورخانه آشنا شدی؟
حدود یک‌ونیم ساله بودم که پدرم دستم را می‌گرفت و به زورخانه می‌رفتیم. پدرم قهرمان ورزش‌های زورخانه‌ای سنگ و رکورددار کباده ایران است، از 4سالگی داخل گود می‌رفتم و در حد پازدن و چرخ‌زدن بازی و ورزش می‌کردم، اما یک‌سال است در نتیجه استعدادیابی، به‌طور حرفه‌ای رشته «میل سنگین» را آغاز کرده‌ام.
چرا ورزش‌های زورخانه‌ای را انتخاب کردی؟
بیشتر کسانی که زورخانه می‌روند عاشق هستند؛ عاشق حضرت علی(ع) و ائمه(ع). ورزش زورخانه‌ای در خون همه‌ی انسان‌های روی زمین است.
مثلا فوتبال یک ورزش انگلیسی است اما فوتبالیست‌ها گاه وقتی که وارد زمین می‌شوند زمین چمن را می‌بوسند، درصورتی‌که اصلا ورزش زورخانه‌ای را نمی‌شناسند.
ما زورخانه‌ای‌ها هنگامی‌که وارد زورخانه می‌شویم باید وضو بگیریم، زیرا گود زورخانه جای مقدسی است و محراب و مسجد هم هست.
چرا گود زورخانه را مقدس می‌دانند؟
اسنادی وجود دارد که زورخانه از سه هزار سال پیش در ایران وجود داشته اما از قرن هفتم هجری توسط پوریای ولی با ساخت گنبد و گود به سبک کنونی تبدیل شده است.
در زورخانه گودها مختلف هستند، بیشتر گودها به‌ویژه در مشهد به احترام امام رضا(ع) 8ضلعی هستند، گودهای 6 ضلعی به احترام شش گوشه قبر امام حسین(ع) ساخته می‌شوند.
دلیل وجود گود زورخانه این است که خانه خدا در گودی است و حضرت علی(ع) هم مولود کعبه است، بنابراین ما در ذکرخانه مولا علی(ع) در گود زورخانه ورزش می‌کنیم.
این گودی همچنین به نشانه گودال قتلگاه امام حسین(ع) است و به این دلایل از نظر اهالی زورخانه مقدس است.
حتی در گذشته شلوارکی که به آن «تُنکه» می‌گویند فقط در مراسم استفاده می‌شد و ورزشکاران در زورخانه از دو تکه لنگ مانند احرام بستن استفاده می‌کردند.
ورزش در زورخانه چه آدابی به انسان می‌آموزد؟
زورخانه مکتب انسان‌سازی است. در زورخانه فراگرفته‌ایم که «افتادگی آموز اگر طالب فیضی، هرگز نخورد آب زمینی که بلند است».
در پایان ورزشمان هم که از گود بالا می‌آییم بازهم زمین را می‌بوسیم، به این معنی که اکنون که ساعتی ورزش کرده و قوای جسمانی‌مان زیاد شده است نباید به خودمان مغرور شویم و به کسی زور بگوییم یا کار بدی انجام دهیم.
تفاوت ورزش‌های زورخانه‌ای با سایر ورزش‌ها در چیست؟
ورزش زورخانه‌ای استثناست زیرا در یک گود زورخانه، همزمان پدربزرگ، پدر و پسر می‌توانند کنار هم ورزش کنند.
وقتی یک پسر در کنار بزرگ‌ترهای خود ورزش می‌کند، هم احترام گذاشتن به بزرگ‌تر و هم آداب و رسوم زندگی را یاد می‌گیرد و احساس می‌کند پشتش به کوه است.
مرشد در زورخانه چه مقامی دارد و به چه کسی مرشد می‌گویند؟
مرشدی بالاترین مقام زورخانه است. چون بزرگ‌ترین مرشد عالم هستی پیامبر(ص) است که هم به بهشت بشارت می‌دهد و هم از آتش جهنم می‌ترساند.
در زورخانه می‌گویند مرشدی بعد از پیامبر، مقام حضرت علی(ع) است. مرشد باید از گناهان کبیره و صغیره پاک باشد و سر وقت نماز بخواند، باید همه ورزش‌های زورخانه‌ای را بداند و از نظر اخلاق هم درجه یک باشد زیرا همه کسانی که به زورخانه می‌آیند مرید مرشد هستند و به او نگاه می‌کنند. مرشد باید دوره‌های موسیقی و آوازخوانی را هم گذرانده باشد.
در کل کشور به تعداد انگشتان دست مرشد نداریم و بیشتر کسانی که بر سَردَم (بالاترین مقام در زورخانه که بلندی‌ای به ارتفاع دو متر است) می‌نشینند، ضرب‌گیر هستند که در مدح مولا علی(ع) یا تفسیر آیات قرآن شعر می‌خوانند.
همه‌ی اشعار، حماسی از شاهنامه یا مذهبی از مولوی، حافظ و سعدی یا ذکر و مداحی هستند. در گذشته کسی نمی‌توانست پیش از 40سالگی دنبال مرشدی برود اما اکنون با هدف توسعه این ورزش، ضرب‌گیر نونهال هم داریم.
در زورخانه چه ورزش‌هایی انجام می‌شود؟
رشته‌های زورخانه 12گانه است، از جمله کباده(نماد کمان)، میل‌بازی با 2 تا 6 میل، میل‌گیری سنگین، سنگ(نماد سپر)، چرخ تیز و چرخ چمنی، میان‌داری، مرشدی (شامل حماسه‌خوانی و آوازخوانی و هنر مرشدی) و ورزش تیمی شامل 5نفر که باید در اجرای هنرهای فردی کامل باشند.
به غیر از ورزش در زورخانه چه فعالیت دیگری را دنبال می‌کنی؟
وزنه‌برداری را از دو سال پیش آغاز کردم و تاکنون یک مقام سومی استان هم کسب کرده‌ام. درسم هم بد نیست و برنامه‌ریزی خوبی برای درس‌هایم دارم.
در وزنه‌برداری در وزن منهای 82کیلو، 50کیلو وزنه یک‌ضرب و 65کیلو دوضرب می‌زنم. اکنون به دلیل تصادفی که برایم رخ داد و جراحی شدم مدتی از این ورزش دور ماندم که به‌زودی ادامه خواهم داد.
در وزنه‌برداری اگر دارو و مکمل مصرف نشود ورزش خوبی است. مصرف این داروها عمر قهرمانی را کوتاه می‌کند و انواع ضرب‌خوردگی و آسیب‌دیدگی را به‌دنبال دارد اما در زورخانه اصطلاحی هست که «ما با نان و پنیر و چای شیرین ورزش می‌کنیم» که به نظر من این روش درست است.
چه تلاش ویژه‌ای برای رسیدن به موفقیت کرده‌ای؟
بلافاصله پس از دو ساعت تمرین وزنه‌برداری، دو ساعت در گود زورخانه تمرین می‌کنم، زودتر از بقیه با پدر به زورخانه می‌روم و تمرین میل سنگین می‌کنم که تاکنون میل 30کیلو هم زده‌ام.
حتی در دوران قرنطینه که زورخانه حدود دو سال تعطیل بود هم در منزل، همراه پدرم تمرین می‌کردم.
از اهداف خود برایمان بگو.
هدفم ادامه رشته میل‌سنگین و وزنه‌برداری تا بالاترین سطح است. ورزش زورخانه‌ای در منش و رفتار من با دیگران و بزرگ‌ترها خیلی تاثیرگذار بوده است، زیرا با بچه‌هایی که رفتار خوبی ندارند کاملا قطع ارتباط کرده‌ام، پدرم و بزرگ‌ترها نیز از رفتارم راضی هستند. البته برادر کوچک‌ترم هم در زورخانه کنار ماست.
در این راه از پدرم و حاج‌آقای چوبدار، موسس زورخانه امیرکبیر که خیلی مرا پشتیبانی کرده‌اند و از حاج‌آقا کاظمی هم در رشته وزنه‌برداری به سبب کمک‌ها و حمایت‌هایشان سپاسگزارم.
برای هم‌سن و سالانت سخنی داری؟
از همسالانم می‌خواهم برای ورزش به زورخانه بیایند که هم رسم زندگی و اخلاق را یاد می‌گیرند هم آسیب بسیار اندکی دارد و خطری ندارد.
ورزش‌های زورخانه‌ای خیلی علمی شده‌اند و برای همه رشته‌های آن مربی داریم، هر کسی با هر استیل بدنی بیاید در زورخانه موفق می‌شود و می‌تواند ورزش خاص خود را داشته باشد.
در زورخانه اعتماد به‌نفس هم خیلی بالا می‌رود زیرا وقتی در کنار پدر می‌ایستی و ورزش می‌کنی انگار پشتت به کوه است.
زیرا بزرگ‌ترین حامی زندگی آدم در کنارش هست و همراه او همان حرکات را انجام می‌دهد. بچه‌ها در این ورزش از پدران خود الگو می‌گیرند.
در پایان نیز از مسئولان تقاضا دارم در سیمای جمهوری اسلامی بیشتر ورزش‌های زورخانه‌ای را نمایش و آموزش دهند.