از موضوعات مهمی که هنگام تشرف به بارگاه امام مهربانی‌ها نظر ما را به خودش جلب می‌کند سنگ‌نوشته‌هایی است مربوط به علمای دینی که جای‌جای حرم آرمیده‌اند. شنیده‌ام عالم مشهور و مرجع بزرگواری که در شهر خودش طرف‌داران بسیاری داشت و می‌دانست پس از وفات ایشان برای او مقبره‌ای آن‌چنانی خواهند ساخت، برای فرار از این موضوع، وصیت کرد که او را در حرم امام هشتم دفن کنند.
اگر به این موضوع نگاهی بیندازیم، ستارگان زیادی در این حرم مطهر مدفون هستند که نور وجود آن‌ها تحت‌الشعاع انوار عالم‌تاب حضرت شمس‌الشموس دیده نمی‌شود، اما بی‌توجهی به این صالحان و پاکان و شیعیان حقیقی ائمه معصومین (ع) که هرچه دارند از این پیروی دارند، شایسته عاشقان این خاندان و مورد رضایت حضرت امام رئوف نیست. طریق عاشقی را باید در سلوک معنوی این بزرگان جست و نزدیک شدن به عنایات حضرات معصومین (ع) را باید از این بزرگان آموخت که هر طریقی را وسیله‌ای و هر علمی را معلمی است.
به نظر می‌رسد به طور کلی در شناساندن این بزرگانی که در حرم مطهر مدفون هستند و شخصیت آن‌ها و خدمت‌هایی که به دین و اهل‌بیت (ع) کرده‌اند کم‌کاری‌هایی صورت گرفته است. امروز حتی بعضی از خدام آن آستان مقدس هم اطلاعات درخور و کاملی دراین‌باره ندارند چه رسد به زائرانی که از جا‌های مختلف کشور به پابوسی امام رضا (ع) مشرف می‌شوند که اگر متوجه مقبره این علما و بزرگان شوند، برایشان خیلی جالب و مورد استفاده خواهد بود.
البته این‌گونه نیست که زحمت‌ها و تلاش‌هایی برای شناساندن مشاهیر مدفون در حرم مطهر امام رضا (ع) از علما و شهدا نشده باشد، اما کاملا به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها و زحمت‌ها کافی نبوده‌اند. وقتی با تعدادی از خدام حرم و افراد مرتبط با این موضوع در حرم صحبت می‌کردم. برخی‌ها از فعالیت‌های صورت‌گرفته صحبت می‌کردند و برخی پیشنهاد‌های خوبی برای تکمیل کار می‌دادند که کاملا می‌تواند برای مسئولان دلسوز این آستان مطهر راهگشا باشد.
فهرستی از علمای مدفون در حرم مطهر تهیه شده است که هم در کتاب راهنمای زائر همراه با توضیحاتی کوتاه درباره برخی از این افراد و هم به صورت بسیار خلاصه‌تر در نرم‌افزار‌های مربوط به زائران منتشر شده است، اما می‌طلبد که مسئولان در مناسبت‌های ولادت یا رحلت این بزرگواران ویژه‌برنامه‌هایی برای تبیین اندیشه‌های این عالمان گران‌قدر برگزار کنند.
با بعضی از خادمان حرم درباره این موضوع هم‌کلام شدم. پیشنهاد‌های درخور تأملی داشتند که به جای چاپ بروشور در این موضوع که هزینه زیادی دارد و در این روزگار هم وجهه جالب و کارایی چندانی ندارد، می‌شود در انتهای کتب زیارت که فراوان در دسترس زائران است، بخشی به این‌طور اطلاعات مفید اختصاص یابد و برگزیده‌ای از شخصیت بزرگان از علمای مدفون در حرم همراه با فعالیت‌ها و تألیفات آن‌ها و مکانی که در حرم مطهر مدفون هستند در این بخش قرار بگیرد.
پیشنهاد دیگر این است که در کنار نام هر صحن یا رواق که در معرض دید زائران قرار می‌گیرد، نام عالمان بزرگی که در این صحن یا رواق مدفون هستند هم به صورت مناسبی درج شود که حتما برای زائران بسیار جالب و مورد استفاده خواهد بود. از خلاقیت‌های رسانه‌ای جدید هم می‌توان برای شناساندن این بزرگان به زائر استفاده کرد به صورتی که در کنار نام هر عالم که بر سنگ قبر او حک شده است، کد کیوآری قرار داد که زائر با استفاده از آن به صفحه‌هایی مجازی که درباره این شخصیت بزرگ وجود دارد رهنمون شود.
پیشنهاد دیگر برگزاری تور‌های حرم‌شناسی با محوریت معرفی علمای مدفون در حرم رضوی برای زائران ایرانی و غیرایرانی است. بهتر است سبک زندگی، آثار و اندیشه‌های علما ترجمه شود و در اختیار زائران قرار گیرد.
گذشته از این پیشنهادها، آنچه شاید تاکنون دیده نشده باشد و می‌تواند در این جهت بسیار مؤثر باشد آن است که محتوا‌های تصویری ویژه‌ای درباره شخصیت‌های مدفون در حرم به صورت ویژه و تک‌به‌تک تهیه و در صفحه‌های مجازی مربوط به حرم مطهر منتشر شود.
امیدواریم خداوند به همه ما توفیق بیشتر در عمل به وظایف فردی و اجتماعی به‌ویژه عمل به وظیفه در موضوع مهم مطرح‌شده عنایت بفرماید که بی‌شک توجه بیشتر مسئولان آستان در این جهت بر کیفیت حضور زائران در حرم مطهر و بهره‌گیری بیشتر آن‌ها از این حضور و کیفیت زیارت زائران اثرگذار خواهد بود، ان شاءا....