شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز - مشهد را می‌توان یکی از شهر‌های پیشتاز در حوزه هنرهای شهری دانست؛ شهری که بیش از ۱۳ سال تجربه برگزاری جشنواره هنرهای شهری را در کارنامه خود دارد و هرساله با نصب آثار هنری، فضای زیبا و خاطره انگیزی را برای زائران و مجاوران امام رضا (ع) به ارمغان می‌آورد، با این حال همچنان چالش‌ها و مشکلاتی بر سر راه پیشرفت هنرهای شهری در مشهد وجود دارد؛ مشکلاتی که باعث شده است گروهی از هنرمندان دست به تاسیس انجمن صنفی هنر شهری مشهد بزنند.
دومین مجممع عمومی این انجمن چندی پیش برگزار شد و براساس رای اعضا، محمدحسین ماموریان، صالح موسویان، امیرمهدی وثوق، مسعود وزیری و لادن اورنگی به عنوان اعضای هیئت مدیره جدید انتخاب شدند. هم زمان با برگزاری این انتخابات، به سراغ هیئت مدیره جدید انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد رفته ایم و با آن‌ها درباره اولویت‌های کاری انجمن، وضعیت هنرهای شهری مشهد و چالش‌های پیش روی آن گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
محمدحسین ماموریان، هنرمند مجسمه ساز، درباره اهداف انجمن صنفی هنرهای شهری توضیح می‌دهد: هدف ما در وهله اول، پیگیری موضوعات صنفی و حمایت از هنرمندان است. اما درکنار آن برنامه‌های دیگری هم داریم؛ مثلا می‌خواهیم در قالب بسته‌های تبلیغاتی، خدمات و سوابق هنرمندان را به شهر‌ها و حتی کشور‌های دیگر معرفی کنیم؛ اتفاقی که می‌تواند به پویاتر شدن اقتصاد هنر در مشهد کمک کند، باعث اشتغال زایی بیشتری شود و درصورت امکان حتی ارزآوری کند.
او که باور دارد انجمن می‌تواند مسیر دریافت سفارش‌های خارجی را برای هنرمندان آسان ترکند، یادآوری می‌کند: پرداختن به هنرهای شهری، از ۱۵ سال پیش در مشهد شروع و سپس در تمام ایران همه گیر شد، اگر ما بتوانیم این تجربیات را به سایر نقاط منطقه هم انتقال دهیم، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.
ماموریان با تاکید بر مزایای صدور هنرهای شهری بیان می‌کند: هنگامی که هنرمند پروژه‌ای را می‌پذیرد، می‌تواند چندین شهروند دیگر را هم مشغول به کار کند که برکتی برای شهر است. همچنین این اتفاق می‌تواند ارتقای فرهنگی را به همراه داشته باشد.
به نظر این مجسمه ساز اگر مشهد مرکزیت خود را در زمینه هنرهای شهری ادامه دهد و قطب صادرکننده این فرهنگ و محصولات فرهنگی باشد، شهروندانش هم از جنس دیگری خواهند شد؛ یعنی خوش سلیقه‌تر و حساس تر، کما اینکه مردم مشهد این گونه هستند؛ مثلا دیگر هر المانی آن‌ها را به وجد نمی‌آورد و سختگیر‌تر شده اند که اتفاق خوبی است.
او که مشهد را کهکشانی پر از ستاره‌های فعال در زمینه هنرهای شهری می‌داند، بیان می‌کند: ما از هنرمندان مشهدی دعوت کردیم در یک انجمن کنار هم باشیم و بتوانیم خدمات و محصولاتمان را در قالب بسته‌های تبلیغاتی به شهر‌های دیگر ارائه کنیم. به این ترتیب، می‌توانیم قوی‌تر ظاهر شویم و هم زمان طیف وسیع تری از نیاز‌هایی را که شهر‌های مختلف به محصولات فرهنگی دیداری دارند، تامین کنیم.
از ماموریان درباره بزرگ‌ترین چالش پیش روی هنرهای شهری مشهد می‌پرسیم که این گونه پاسخ می‌دهد: بزرگ‌ترین چالش هنرهای شهری مشهد، این است که هر مدیری سر کار می‌آید، با سلایق خودش پیش می‌رود و آن مسیری را که قبلا طی شده است، نادیده می‌گیرد. من احساس می‌کنم بزرگ‌ترین کاری که در این زمینه می‌توان انجام داد، نوشتن یک طرح جامع توسط سیاست گذاران شهری و هنرمندان است تا فردی که مدیر می‌شود، براساس همان طرح جلو برود و از اول شروع به تجربه اندوزی نکند؛ اتفاقی که هزینه‌های زیادی را به دنبال دارد.
مجسمه ساز شهرمان ضمن دعوت از هنرمندانی با تجربه کار شهری برای حضور در انجمن، یادآوری می‌کند: هرقدر اعضای انجمن بیشتر باشند، قدرت آن در پیگیری کارها و انجام فعالیت‌ها بیشتر می‌شود. همچنین از سازمان‌هایی که ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با هنرهای شهری دارند، درخواست می‌کنم با ما تعامل کنند و پیش از انجام برخی کارها، نظر و مشورت جامعه هنرهای شهری مشهد را هم جویا شوند تا به نتایج بهتری برسیم.
صالح موسویان، مجسمه ساز و دیگر عضو هیئت مدیره انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد، با تاکید بر ضرورت زیادتر شدن انجمن‌های صنفی در حوزه هنر می‌گوید: هنرمندان معمولا انزواطلب هستند، از این رو اگر حقشان جایی از بین رفته و رفتار نامناسبی با آن‌ها شده است، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. اما انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد می‌تواند تا حدی این موضوع را جبران کند؛ انجمنی که قصد تقابل ندارد و می‌خواهد تعامل داشته باشد.
او یادآوری می‌کند: الان مدیرعامل فعلی خانه هنرمندان، نگاه تقابلی ندارد؛ چون انجمن‌ها و تشکل‌ها را به شکل ساختاری می‌شناسد، از این رو بستر و فضا را برای تعامل ایجاد کرده است تا بتوان اتفاقات خوبی را در حوزه هنرهای شهری مشهد رقم زد.
موسویان نیز تغییر مدیران را یکی از معضلات هنرهای شهری مشهد می‌داند و تصریح می‌کند: معمولا مدیران که تغییر می‌کنند، تجربه‌های سال‌های گذشته را جدی نمی‌گیرند و شهر را مکان آزمون وخطای خودشان کرده اند که برخی اوقات باعث اتلاف هزینه و انرژی می‌شود.
این هنرمند برای جلوگیری از گم‌شدن تجارب گذشته پیشنهاد می‌دهد: به نظر من اگر در خانه هنرمندان، کتابخانه و مرکز پژوهشی ایجاد شود که انجمن صنفی نیز بتواند آنجا فعالیتی کرده، از نگاه‌های پژوهشی دوستان و پژوهشگران حوزه شهری استفاده کند، می‌توانیم روند هنرهای شهری را از شکل سینوسی به یک رشد پلکانی با شیب منطقی برسانیم.
او با اشاره به افت کمی و کیفی آثار هنری شهری در مشهد، یادآوری می‌کند: یکی از مولفه‌هایی که هنر دارد، بدیع و تازه بودن آن است. شاید ما در سال‌های اولیه پرداختن به هنر شهری، دنبال ایده‌های ناب نبوده ایم، حتی گاهی کپی ناقصی از آثار هنرمندان دیگر را در مشهد اجرا می‌کردیم، اما الان نیاز به هویت و ایده‌هایی داریم که خلاقانه و متناسب با فضای شهر مشهد باشند. لازمه آن نیز احداث پژوهشکده یا مرکزی است که مرتب در بخش ایده پردازی با هنرمندان کار کند و آن‌ها را به روز نگه دارد.
موسویان تاکید می‌کند: برای پدید آوردن و ایجاد ایده، هنرمند باید هزینه کند. شهرداری هم باید این موضوع را کامل درک کند که ایده پردازی نیاز به هزینه بیشتر دارد که بخشی از این هزینه‌ها مالی و بخشی آموزشی است.
امیرمهدی وثوق نیز که عضو هیئت مدیره انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد و مجسمه ساز است، درباره شکل گیری این انجمن می‌گوید: حدود سه سال پیش به دلیل اتفاقاتی که در مسیر انتخاب آثار، نوع قرارداد و قیمت گذاری و تسویه حساب با هنرمندان افتاد، احساس کردیم نیاز به یک صنف داریم تا از ما حمایت کند. درنتیجه انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد راه اندازی شد تا در حق هیچ کدام از دو طرف قرارداد اجحاف نشود. درواقع انجمن، مرجعی است که دو طرف قرارداد می‌توانند به آن مراجعه کنند.
او یادآوری می‌کند: قرار است جلسات متمرکزی برای تعیین سیاست‌های فروش آثار، معرفی هنرمندان، نحوه بستن قرارداد و تعیین کیفیت آثار هنری برگزار شود. همچنین ما می‌خواهیم قیمت پایه‌ای بر روی آثار هنری بگذاریم تا هنرمندان و مسئولان، آثار را غیرکارشناسانه قیمت گذاری نکنند.
این هنرمند با اشاره به مشکلاتی که در قرارداد‌ها وجود دارد، اضافه می‌کند: نهاد‌های دولتی معمولا هنرمندان را نمی‌شناسند، بنابراین ممکن است سفارش هایشان را به هنرمندانی بدهند که توان انجام کار را ندارند یا به کسانی سفارش دهند که در کار خیلی حرفه‌ای هستند. بی شک رقم قرارداد این دو باهم متفاوت خواهد بود.
وثوق درباره چالش‌های پیش روی هنرهای شهری مشهد نیز توضیح می‌دهد: در جشنواره‌هایی مثل استقبال از بهار، کار‌های زیادی ساخته می‌شود که مهم‌ترین آفتش تکرار است، از این رو باید سیاستی به کار گرفته شود که براساس آن، آثار ساخته شوند. همچنین باید کسانی در این رویداد‌ها نظر بدهند که سواد این کار را از لحاظ بصری، علمی و اجرایی دارند.
او همچنین یادآوری می‌کند: در این جشنواره‌ها امکان دارد کار‌های باکیفیت به خاطر دو عامل اجرا نشوند؛ اول اینکه مسئولان با داوران اختلاف سلیقه داشته باشند و برخی آثار را بدون توجه به نظر آن‌ها حذف و اضافه کنند. دوم، ممکن است پیش آمدن اختلاف بین هنرمند و کسی که آثار را قیمت گذاری می‌کند، باعث اجرا نشدن اثر شود. به نظر من این دو عامل می‌تواند به فعالیت‌های هنری در شهر صدمه بزند.
وثوق تاکید می‌کند: ما با راه اندازی این انجمن، سختی کار را از روی شانه‌های شهرداری‌ها و سازمان‌های مرتبط برمی داریم. یعنی در سنجش سطح هنرمند برای اجرای پروژه و قیمت گذاری آثار، می‌توانیم کمک کنیم.
به گفته وی، انجمن صنفی قرار نیست علیه هنرمندان کار کند و درواقع مرجعی است که می‌تواند جلوی اختلاف‌ها را بگیرد.
لادن اورنگی، هنرمند تصویرگر و دیگر عضو هیئت مدیره انجمن، بزرگ‌ترین چالش هنرهای شهری مشهد را از بین رفتن حق و حقوق برخی هنرمندان می‌داند و بر این باور است که انجمن می‌تواند پیگیر این موضوع باشد.
به نظر او مشهد همیشه جایگاه خوبی در زمینه هنرهای شهری در کشور داشته است و انجمن صنفی هنرهای شهری هم می‌تواند در جهت پیشرفت این مسیر گام بردارد.
این هنرمند بر ضرورت همدلی بین هنرمندان تاکید می‌کند و می‌گوید: وقتی جمعی کنار هم می‌آیند و صنفی را پایه گذاری می‌کنند، هرچه منسجم تر، پرتعدادتر و متحدتر باشند، کار‌های موثرتری می‌توانند انجام دهند.
او یادآوری می‌کند: تجربه‌های بچه‌هایی که در این سال‌ها در مشهد کار کرده اند، از طریق شکل گیری یک انجمن انتقال پذیر است. همچنین در این انجمن، فراخوان‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود و افراد متقاضی معرفی می‌شوند. درواقع با کمک انجمن، اطلاعات دردسترس‌تر خواهد بود و حمایت‌ها بیشتر خواهد شد.
اورنگی از هنرمندان درخواست می‌کند که بدون حب وبغض و با گشاده دلی کنار همدیگر بایستند. به باور او یک جمع وقتی قدرت می‌گیرد که همه هنرمندان در قالب کارگروه‌های مختلف در داخلش حضور داشته باشند.
مسعود وزیری، از اعضای هیئت مدیره انجمن صنفی هنرهای شهری مشهد، نیز بر ضرورت به روز بودن مبالغ قرارداد‌های هنرمندان تاکید می‌کند و می‌گوید: معمولا افرادی که با هنرمندان قرارداد می‌بندند، نهاد‌های دولتی هستند. کارشناسان آن‌ها ارقامی را برای این قرارداد‌ها درنظر می‌گیرند که به روز نیستند. برخی هنرمندان هم چاره‌ای ندارند و این قرارداد یک طرفه را می‌پذیرند، ما در انجمن می‌خواهیم این چالش را برطرف کنیم.
او درباره وضعیت هنرهای شهری در مشهد توضیح می‌دهد: اوایلی که این کار در مشهد شروع شد، دست هنرمندان در خلق ایده بسیار باز بود، اما به مرور زمان مدیران شهری که معمولا جناحی انتخاب می‌شدند، طرز فکر و اولویت هایشان را در انتخاب آثار شهری دخالت می‌دادند.
این هنرمند، بزرگ‌ترین معضل هنرهای شهری را دخالت افراد غیرمتخصص می‌داند که گاهی نفوذ خیلی زیادی هم دارند و باعث می‌شوند دست هنرمند در خلق ایده و اجرای کار بسته شود.
او تاکید می‌کند: هنرمند برای خلق اثر هنری، باید رها و آزاد باشد. اما این دخالت‌هایی که به مرور زمان بیشتر هم شده، تأثیر منفی بر روی کار گذاشته است.
وزیری درباره صدور هنرهای شهری مشهد به دیگر نقاط ایران نیز توضیح می‌دهد: اکنون بسیاری از شهر‌های دیگر ایران به هنرمندان مشهدی کار سفارش می‌دهند، در هیئت مدیره جدید انجمن هم پیشنهاد شده است از اعضای انجمن، رزومه شان را دریافت و نمونه کارهایشان را به صورت آلبوم آماده کنیم. در ادامه قرار شد با ادارات و سازمان‌ها و حتی شهرداری‌های شهر‌های دیگر مکاتبه کنیم تا بتوانیم سفارش‌های مختلفی را جذب کنیم. همچنین درصدی از قراردادی را که بسته می‌شود، از هنرمند بگیریم تا برای صندوق انجمن هم درآمدزایی داشته باشیم و در ادامه بتوانیم کار‌های بزرگ تری انجام دهیم.