ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ «ما یک نسل قانع بودیم و هستیم؛ حالا که پدربزرگ‌های جامعه شده ایم، توقع یک زندگی آرام داریم، اما دغدغه هزینه‌های زندگی، آن هم در دوران سالمندی، نمی‌گذارد.» این برشی از درد دل‌های رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی خراسان رضوی است که نماینده ۱۶۰ هزار نفر بازنشسته مشهدی است. البته این گزارش به مناسبت روز سالمند است که این قشر، بخش کوچکی از آن هستند.
هرچه به عدد سن اضافه می‌شود، هزینه‌های زندگی فردی نیز افزایش می‌یابد. به قول صادق طوسی که پیرمردی هشتادو چهارساله است، کش دادن زندگی این روزها گران تمام می‌شود. در این گزارش به بررسی گوشه‌ای از هزینه‌های دوران سالمندی پرداخته ایم؛ مخارجی که مهم‌ترین آن‌ها مربوط به نگهداری، درمان و بهداشت فردی است و بنا بر سلامت و وضعیت جسمی و روحی سالمند متفاوت است.
گاهی شرایط به سمت و سویی می‌رود که پای سالمندان به مراکز نگهداری از آن‌ها باز می‌شود. چرا و چگونه اش، درست و غلطش مربوط به این گزارش نیست، اما درباره هزینه آن باید بگوییم کم نیست و شاید تأمین آن برای بسیاری از خانواده‌ها راحت نباشد، چون باید در حدود یک پایه حقوق خرج شود.
برای دستیابی به هزینه استفاده از خدمات خانه سالمندان در مشهد به عنوان متقاضی با چند مرکز تماس گرفتیم که میانگین قیمت آن بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان بود. البته هزینه‌هایی مانند پوشک، دارو و پزشکان خاص بر عهده خود فرد است و این مبلغ فقط مربوط به نگهداری و خدمات عمومی می‌شود.
مرد جوانی که در یکی از خانه های سالمندان مشهد، مسئول پذیرش است، درباره خدمات ارائه شده در این مرکز به ما می‌گوید: فیزیوتراپی در صورت نیاز، ماساژ هفتگی، مراقبت‌های پرستاری، رژیم غذایی مناسب، برنامه‌های گروهی و شاد و ... گوشه‌ای از فعالیت‌های این مرکز است، اما هزینه‌های خاص مانند پوشک، دارو، پزشک متخصص و... بر عهده خانواده است. همین حالا یک اتاق دوتخته با بالکن دارم که می‌توانم ۸ میلیون تومان برای مادر شما رزرو کنم.
قیمتی که یکی دیگر از این مراکز در یکی از خیابان‌های بالاشهر به ما می‌دهد، برای اتاق خصوصی (البته تأکید می‌کند برای سالمندان باهم بودن بهتر است) حدود ۱۰ میلیون تومان است. هزینه نگهداری در برخی خانه‌های سالمندان مشهد با امکانات کمتر، تا حدود ۵ میلیون تومان کاهش می‌یابد.
خیلی از سالمندان نیاز به نگهداری دارند، اما گرفتاری فرزندان از طرفی اجازه حضور دائمی در کنار والدین را به آن‌ها نمی‌دهد و از طرف دیگر دوست ندارند که نگهداری از پدر و یا مادر خود را به مراکز نگهداری از سالمندان بسپارند؛ همین می‌شود که از استخدام پرستار در منزل استفاده می‌کنند، هر چند این هم از نظر اجتماعی دردسر‌هایی دارد که از موضوع این گزارش خارج است. خود را متقاضی دریافت خدمات نگهداری شبانه روزی برای مادربزرگ پیر خود معرفی می‌کنیم و با چند مرکز پرستاری در منزل در مشهد تماس می‌گیریم. متوسط قیمت مراقبت روزانه ۵ تا ۶ میلیون تومان و شبانه روزی ۷ تا ۹ میلیون تومان (برای یک ماه) متغیر است.
خدماتی که این افراد ارائه می‌کنند، متفاوت است و با توجه به همین دستمزد درخواستی آن‌ها نیز تغییر می‌کند؛ مثلا برای حضور ۱۲ ساعته یک خانم که به قول خودش دوره‌های مراقبت از سالمندان را نیز گذرانده است و می‌تواند در کنار نگهداری از او (با تأکید بر تعویض پوشک، آن طور که پیداست این کار هزینه جداگانه دارد) برایش آشپزی و خانه داری هم انجام دهد، حداقل ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. در صورتی که پوشک حذف شود و توقع یک نگهداری معمولی را داشته باشید، این هزینه می‌تواند تا ۵ میلیون تومان هم کاهش پیدا کند.
حضور سالمندان در خانواده مایه برکت است و در آن هیچ شکی نیست، اما موضوع گزارش ما اقتصادی و هزینه زیاد نگهداری از سالمندان است. چهارسالی می‌شود که مریم و دوخواهرش که هرکدام سر خانه و زندگی خود هستند، وظیفه نگهداری پدر را هم برعهده دارند. او می‌گوید پدرش در جوانی شغل آزاد داشته است و حالا هم تنها یک خانه دارد که در آن زندگی می‌کند و درآمدی هم ندارد.
به همین دلیل هزینه‌های جانبی او بین دختر‌ها تقسیم شده است که مریم درباره آن توضیح می‌دهد: با توجه به استفاده از پوشک و درمان‌های روتین مانند آزمایش‌های دوره ای، دارو‌های فشار خون و دیگر هزینه‌های جانبی از جمله خورد و خوراک و ... حداقل ماهیانه حدود ۵ میلیون تومان هزینه می‌کنیم. شرایط حسن هاشمی از جهتی بهتر و از سوی دیگر، سخت‌تر است. مادر او در حدود ۴ میلیون تومان مستمری دارد، اما کهولت سن باعث شده است که نتواند به تنهایی از خود مراقبت کند و نیاز به یک پرستار و همراه دائمی داشته باشد. او و برادرانش برای این کار یک پرستار استخدام کرده اند که برای مراقبت شبانه روزی به او ۶ میلیون تومان پرداخت می‌کنند، این به جز هزینه‌های دارو، دکتر، پوشک، خورد و خوراک و ... است.
سن که بالا می‌رود، یکی از هزینه‌های مهم و شاید اصلی دوران کهن سالی، هزینه‌های درمانی و پزشکی است. این هزینه‌ها بسته به سلامت افراد و نیازشان به دارو و درمان متفاوت است. چند نمونه از این هزینه‌ها را در اینفوگرافی این صفحه آوردیم؛ مثلا یکی از هزینه‌های مبتلابه این روزها، هزینه دندان پزشکی و استفاده از دندان مصنوعی است که پرس وجو‌های ما نشان می‌دهد هزینه یک دست کامل دندان مصنوعی متحرک کامل حداقل ۱۲ میلیون تومان است.
یکی دیگر از نیاز‌های روز‌های پیری، استفاده از قرص‌های مولتی ویتامین است که انواع زیادی دارد و به همان نسبت، قیمت‌های متفاوت؛ اما یک قرص مولتی ویتامین ۵۰ عددی ساخت کشور ایران و حاوی ویتامین‌های مورد نیاز سالمندان به طور میانگین ۲۲۰ هزار تومان است. هزینه اتصال و کشیدن سوند و سرم در منزل بیشتر از ۲۵۰ هزار تومان، هزینه یک جلسه فیزیوتراپی برای یک ناحیه، از مبلغ ۱۳۰ هزار تومان شروع می‌شود و هزینه یک ساعت ماساژ معمولی حداقل ۲۰۰ هزار تومان است. البته لیست این هزینه‌ها بسیار طولانی است، از عینک و سمعک بگیرید تا پزشک متخصص، آزمایش‌های دوره‌ای و ... که این‌ها فقط گوشه‌ای از مخارج دوران کهن سالی و چند مثال ساده است.
علی اصغر رضایی، رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی خراسان رضوی است. او می‌گوید: وقتی پا به سن می‌گذاریم، انواع و اقسام بیماری‌ها به سراغ ما می‌آید و هزینه بهداشت و درمان، از اصلی‌ترین هزینه‌های زندگی می‌شود. آن قسمت از هزینه‌هایی که بیمه تأمین اجتماعی تقبل می‌کند، کفایت هزینه‌های دوران کهن سالی را نمی‌دهد.
رضایی با اشاره به اینکه هزینه بیمه تکمیلی را برای روز مبادا پذیرفته ایم، می‌افزاید: بسیاری از هزینه‌های مهم مانند سمعک، عینک، هزینه دندان پزشکی (به جز کشیدن و پر کردن ساده)، دارو و ویزیت، تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار ندارد و سقف نهایی آن برای درمان‌های خاص ۴۵ میلیون تومان است. او از وضعیت نابسامان بازنشستگان در دوران کهن سالی می‌گوید و ادامه می‌دهد: حداقل حقوق بازنشستگان ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است؛ با توجه به هزینه‌های این روزها، شما بگویید این حقوق چقدر با مخارج تناسب دارد؟
معاون توانبخشی بهزیستی خراسان رضوی نیز درباره وضعیت مراکز نگهداری سالمندان می‌گوید: ۴۳ مرکز نگهداری سالمندان در استان داریم و ۲۰ مرکز و سه خانه نگهداری در مشهد قرار دارند. جمعیت حاضر در خانه‌های سالمندان مشهد حدود ۶۸۰ نفر است. یارنه‌ای که بهزیستی برای سالمندان تحت پوشش خود یعنی سالمندان مجهول الهویه پرداخت می‌کند، ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. به گفته حمیدرضا علیزاده رضایی ۱۰ درصد جامعه ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند و این آمار رو به افزایش است. او می‌افزاید: مسئولان باید برای کنترل جمعیت از یک سو و رسیدگی به سلامت افراد میان سال به منظور داشتن زندگی سالم از سوی دیگر، برنامه‌های مناسبی درنظر بگیرند.