فاطمه غلامی | شهرآرانیوز؛ نرسیده به میدان فردوسی از لابه لای درختان سر به فلک کشیده حاشیه خیابان اصلی، تابلوی اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی به چشم می‌خورد. به عنوان یک شهروند ساده وارد اداره می‌شوم. نگهبانی درِ ورودی ضمن گرفتن شماره همراهم و ارائه فیش نوبت مرا به یکی از باجه‌ها راهنمایی می‌کند.
اینجا همه چیز درست و مناسب سر جای خودش قرار دارد. وجود میز خدمتی که یک روز در هفته با حضور مدیرکل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی برپاست هم گواه این ادعاست. اگر در ادارات و سازمان‌های دیگر برپایی میز خدمت تنها به هفته دولت محدود می‌شود، اینجا روال کار کاملا متفاوت است. به گفته تعدادی از شهروندان که اتفاقا ارباب رجوع این میز خدمت هم هستند گویا این میز همه روزه پا برجاست و در روز‌های دوشنبه مدیرکل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی پاسخگوی مشکلات مردمی است.
خانم ا... دادی که پرونده‌ای در دست دارد و مشتری میز خدمت اداره کل کار استان است می‌گوید: همسرم از کارافتاده است و دیگر نمی‌خواهم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) باشم. کسب وکار خانگی راه انداخته ام تا از این طریق بتوانم در منزل از همسرم مراقبت کنم و در کنار آن غذای خانگی برای ادارات دولتی بپزم، ولی هنوز نتوانسته ام مجوز کار بگیرم. واقعا سرگردان مانده ام. نمی‌دانم باید چه کنم؟
آقای کمالی که خود را کارگر ساختمانی معرفی می‌کند. ۱۰ سال سابقه کار دارد و می‌گوید: از حق و حقوقم رضایت ندارم، چون بیمه نیستم و حتی حقوقم مطابق با قانون کار نیست. بر مبنای ۳۰ روز کاری ماهیانه ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان درآمد دارم. با این درآمد هم باید اجاره خانه بدهم و هم خرج چهار محصل را در بیاورم. نمی‌دانم برای شکایت از کارفرما چه مراحلی را باید طی کنم.
آقای سرفرازی جوان ۲۶ساله‌ای است که از بهزیستی به اداره کار معرفی شده است. او می‌گوید: از کودکی با دست فروشی در خیابان‌ها امرارمعاش می‌کردم و، چون پدرم فوت کرده است بار زندگی بر دوش من است تا خرج زندگی را در بیاورم.
این شهروند بیان می‌کند: هر بار به نحوی بساطم را جمع می‌کردند و ضرر می‌کردم. چند سالی هم در آشپزخانه‌ای کارگری کردم، ولی به دلیل مسافت طولانی با محل زندگی ام دیگر برایم صرفه ندارد و آن کار را رها کردم. چون تحت پوشش بهزیستی هستم، متقاضی کار بودم. از طرف بهزیستی نامه‌ای دادند تا امروز به اداره کار بیایم، ولی همچنان معطل مانده ام.
شهروند دیگری که از فرایند پاس کاری‌ها برای راه اندازی کسب وکار جدید گلایه دارد می‌گوید: به تازگی در زیرزمین خانه ام پرورش قارچ راه اندازی کردم. مدتی است که می‌خواهم مجوز شتاب دهنده توسعه کار را از اداره تعاون بگیرم تا با گرفتن مجوز کسب وکار وام اشتغال زایی دریافت کنم و زیرساخت‌های این کار را توسعه دهم.
او ادامه می‌دهد: هدفم این است که بتوانم به شهرستان‌های اطراف قارچ صادر کنم، اما مدتی است که معطل دریافت مجوز مانده ام. این چند روز آن قدر پاس کاری کرده اند و استعلام گرفته اند که انگیزه ام کم شده است.
خانم شریفی نیز با گلایه از تعاونی‌های مسکن مهر می‌گوید: حدود پنج سال پیش هر چه داشتیم و نداشتیم فروختیم تا در مسکن مهر ثبت نام کنیم و یک چهاردیواری از خودمان داشته باشیم. همه پول مسکن مهر را پرداخت کردیم، اما کارفرما در تعاونی مسکن مهر به ما خانه را تحویل نداده است و می‌گویند که ما هیچ تعهدی به شما نداریم. برای پیگیری موضوع به اداره کار آمده ام. می‌گویند: خانه‌ای که به شما فروختند در هیچ جا ثبت نشده است و از دست ما کاری برنمی آید.
آقای فرهمند که خود را کارمند یکی از ادارات دولتی معرفی می‌کند می‌گوید: در حوزه کسب وکار و اصناف شکایتی داشتم. به حراست اصناف مراجعه کردم، اما جوابی نگرفتم. برای پیگیری بیشتر موضوع امروز به اداره کار آمدم تا مشکلم را پیگیری کنم، ولی مسئول باجه می‌گوید مرتبط با میز خدمت نیست. نمی‌دانم باید چه کنم؟
در ادامه این بازدید سرزده به سراغ مسئول میز خدمت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی می‌رویم. محمود حسن زاده می‌گوید: عمده مشکلات مردم درخصوص حق و حقوق قانون کار و اشتغال است که بیش از ۷۰ درصد مطالبات مردم در میز خدمت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی حل وفصل شده است.
او درباره نحوه رسیدگی به حق و حقوق کارگران می‌گوید: از لحاظ قانونی رسیدگی به حق و حقوق کارگر و اعلام نظر در خصوص مطالبات کارگر صرفا در حوزه تشخیص و صلاحیت مراجع حل اختلاف است. دراین خصوص ارباب رجوع را به شورای حل اختلاف منطقه خود راهنمایی می‌کنیم.
وی می‌گوید: در حوزه اشتغال که بخش عمده مراجعان را تشکیل می‌دهد اگر فردی نامه معرفی از کمیته امداد یا بهزیستی داشته باشد، معرفی به کار از طریق اداره تعاون انجام و سپس از این طریق به کاریابی‌ها معرفی می‌شود تا در اولویت قرار گیرد و بدون نوبت، کاری را معرفی کنند. حتی هزینه ثبت نام از فرد تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی گرفته نمی‌شود، اما مسئله‌ای که در این بخش معمولا وجود دارد این است که در جامعه بیکاری نیست بلکه بی کارگری است.
مسئول میز خدمت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: برخی کارگران با اینکه به کاریابی معرفی می‌شوند و کاری با درنظرگرفتن قانون کار برای آن‌ها تدارک دیده می‌شود، به محل کار خود مراجعه نمی‌کنند. در واقع آن‌ها به دنبال کاری هستند که آن را بپسندند.
وی ادامه می‌دهد: درخصوص مجوز‌های کاریابی و مجوز شتاب دهنده‌ها ابتدا در اداره کل تعاون اقدامات ستادی انجام می‌شود، سپس به اداره تعاون مشهد ارجاع داده می‌شوند. ثبت تعاون و نظارت بر اجرای قانون تعاون در حیطه اداره تعاون است، اما مشکلات عمده در تعاونی‌ها و درگیری شرکا مربوط به اداره تعاون نیست. ابتدا باید به بازرس تعاونی‌ها و در صورت نگرفتن نتیجه به داوری اتاق تعاون مراجعه کنند تا به دادگستری هدایت شوند.
حسن زاده در خصوص مشکلات مسکن مهر شهروندان نیز بیان می‌کند: فردی که می‌خواهد مسکن مهر خریداری کند، ابتدا باید در دفتر تعاونی، سهام را به نام خود منتقل کند؛ در غیر این صورت اگر سهام دار سهام را منتقل نکند، روال کار به دادگستری منتقل می‌شود.