تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ اگرچه شغل مشخصی ندارند و روز‌ها را در خیابان‌های شهر به تکدیگری و مشاغل کاذب می‌پردازند، هم نوع ما هستند و به همین دلیل، شب‌های سرد پاییز و زمستان، سقف و سرپناهی برایشان پیش بینی شده است تا مرد و زن، شب را آنجا بگذرانند. شهرداری به عنوان متولی راه اندازی گرم خانه یا همان خانه سبز، امسال نیز برنامه هرساله خود را تکرار کرده و مکان‌هایی برای نگهداری شبانه کارتن خواب‌ها درنظر گرفته است. درباره وضعیت این مراکز و نحوه خدمات دهی آن‌ها با مهدی ابراهیمی، معاون فرهنگی سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد، گفتگو می‌کنیم.
مشکل و معضل هرساله شهر، سامان دهی کارتن خواب هاست؛ برنامه امسال شهرداری را از ابراهیمی جویا می‌شویم. وی این طور توضیح می‌دهد: امسال، خانه سبز را یک ماه زودتر از شروع فصل سرما با ظرفیت پذیرش ۲۳۰ نفر آماده کردیم. کارتن خواب‌ها برای حضور در گرم خانه یا خانه سبز مختار هستند و هیچ فردی را به اجبار به این مکان نمی‌آوریم. البته بیشتر افرادی که در شهر پراکنده شده اند، اعتیاد دارند و همان طور که می‌دانید، وظیفه جمع آوری معتادان متجاهر برعهده نیروی انتظامی و ضابط قضایی است که حکم جمع آوری و انتقال آنان به کمپ‌های ماده ۱۶ بهزیستی را برعهده دارد.
به گفته وی، گرم خانه‌ها یا همان خانه‌های سبز، مکان‌هایی هستند که با ظرفیت مشخص برای مدت یک تا سه ماه مجاز به نگهداری متکدیان و کارتن خواب‌ها هستند. افراد عادی یا کارتن خوابی که به خانه سبز مراجعه می‌کنند، با وعده شام و صبحانه پذیرایی می‌شوند و شب در همان جا اقامت دارند و صبح خارج می‌شوند. این ظرفیت ویژه افرادی است که شب خواب هستند؛ درصورتی که تأیید شود فرد متقاضی ورود به خانه سبز، معتاد متجاهر است، از پذیرش وی خودداری می‌شود و باید به کمپ ماده ۱۶ تحویل شود؛ زیرا در قبال آن‌ها مسئولیت قانونی وجود دارد و ازطرفی امکاناتی برای نگهداری آن‌ها دراختیار نداریم. بیشتر افرادی که به گر م خانه می‌آیند، اعتیاد دارند. سال گذشته هم افراد معتاد بسیاری به گرم خانه مراجعه کردند.
معاون فرهنگی سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد تأکید می‌کند: فعلا دو خانه سبز را به عنوان مرکز رسیدگی و سازمان دهی آسیب دیدگان اجتماعی در خیابان شهید طرحچی ۱۹ و پل فجر با ظرفیت ۳۰ نفر پیش بینی کرده ایم. در صورت سردشدن هوا یا افزایش تعداد زنان و مردان متکدی، مراکز دیگری را هم اضافه خواهیم کرد که پس از تجهیز، فعالیت آن‌ها اعلام عمومی خواهد شد.
ابراهیمی درباره اینکه چرا این افراد می‌روند و برنمی گردند، ضمن رد ادعای آزار و اذیت در گرم خانه ها، این گونه توضیح می‌دهد: هدایت و سامان دهی معتادان متجاهر از سوی کمپ ماده ۱۶ جدی گرفته شده است؛ اغلب افراد مراجعه کننده به خانه‌های سبز هم معتاد متجاهر هستند و بیشترین نگرانی شان، این است که به عنوان معتاد به کمپ فرستاده شوند، درنتیجه به گرم خانه مراجعه نمی‌کنند. البته باید یادآوری کنم ما قانونی نداریم که کسی را به اجبار به گرم خانه ببریم.
درباره بدرفتاری هم، که این ادعا هیچ منبع مشخصی ندارد، به احتمال فراوان، مقصود، اجبار افراد در کمپ‌های ماده ۱۶ بوده که به اجبار به آنجا برده می‌شوند؛ زیرا در گرم خانه جز نگهداری شبانه، کاری با آن‌ها نداریم.
ابراهیمی وضعیت سامان دهی معتادان متجاهر و فرستادن آن‌ها به کمپ ماده ۱۶ را مؤثر ارزیابی می‌کند؛ زیرا به گفته وی، از ابتدای امسال حتی یک گزارش به ۱۳۷ درباره مشاهده معتاد متجاهر ثبت نشده است.
یکی از پرسش‌ها درباره سرانه نگهداری از این افراد است که هرسال به شهرداری تحمیل می‌شود. ابراهیمی، در این خصوص، مبلغی را بیان نمی‌کند، اما می‌گوید: هزینه‌ها به صورت روزانه، متفاوت و پنهان و آشکار است؛ مثلا اجاره مکان و تجهیز را معمولا جزو هزینه‌ها درنظر نمی‌گیریم، اما وعده‌های غذا و موارد دیگر را تخمین می‌زنیم که هنوز تعیین نشده است؛ چون ممکن است امسال گرم خانه‌ای اضافه شود یا خیر. از سوی دیگر، مطمئن نیستیم که همان ۳۰۰ نفر سال گذشته، امسال نیز مراجعه می‌کنند یا بیشتر.
وی این موضوع را نیز که تعداد کارتن خواب‌ها در شهر زیاد است، قبول نمی‌کند و می‌افزاید: سال گذشته، تعداد خانم‌هایی که به گرم خانه مراجعه کردند، در شلوغ‌ترین و سردترین شب ها، هشت نفر بود و بقیه، جا و مکان داشتند. در آن شب ها، گرم خانه‌ها در مجموع ۲۴۰ یا ۲۵۰ نفر مقیم داشتند و اگر تعداد معتادان متجاهر را کم کنیم، در شلوغ‌ترین شب‌ها ۱۱ نفر به گرم خانه مراجعه کردند.
معاون فرهنگی سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد تأکید می‌کند: شهروندان باید بدانند که در مشهد با جمعیت ۴ میلیونی، تعداد افراد بدون سرپناه بسیار اندک است. این موضوع را با اطمینان می‌گوییم؛ زیرا نیرو‌های ما تا ساعت ۲ نیمه شب به همه پاتوق‌ها و مراکز تجمع افراد سر می‌زنند. در بدترین شب ها، حدود یک سوم تخت‌های گرم خانه ۹۰ نفری پر بوده است. نکته دیگر اینکه بیش از ۵۰ درصد آن‌ها مشهدی نیستند و از شهر‌های دیگر می‌آیند. آنچه به چشم مردم می‌آید، خرده فروش‌های مواد مخدر هستند؛ زیرا نزدیک ۵ هزارنفر در کمپ‌های ماده ۱۶ هستند و این تعداد هم تازه از کمپ آزاد شده اند.
وی با بیان این جمله که «ماجرای سرپناه دادن به صورت ریشه‌ای حل نمی‌شود» ادامه می‌دهد: این معضل اجتماعی در همه جوامع وجود دارد و هیچ وقت تمام نمی‌شود؛ فقط قابل کنترل و کاهش است. سال‌های گذشته در همین ایام، بالغ بر ۱۵۰ و ۲۰۰ نفر در برخی مناطق، زیر پل‌ها و مراکز حاشیه شهر تجمع می‌کردند، اما امسال تعدادشان بسیار کمتر شده است.
خواسته ابراهیمی از مردم و سازمان‌های مردم نهاد این است که به جای پخت و توزیع یک وعده غذای گرم که البته به گفته او «نیت درستی است»، برای کار‌های بنیادی به شهرداری و بهزیستی کمک کنند؛ او می‌افزاید: اگر سازمان‌ها و نهاد‌ها کنار هم بنشینند و فکری اساسی برای درمان معتادان متجاهر و سامان دهی پس از ترخیص آنان کنند، بسیار مهم‌تر و مفیدتر است. نگرانی مردم عادی این است که کارتن خواب‌ها سرپناه ندارند، درحالی که مصرف کنندگان اصلی، اغلب چندنفره در پاتوق‌ها تجمع پیدا می‌کنند و همان تعداد ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفری که سال قبل در گرم خانه اسکان دادیم، بی جا و مکان هستند. اگر معتادان متجاهر به کمپ‌ها مراجعه کنند، به احتمال زیاد حدود صد مرد و هفت هشت زن باقی خواهند ماند.
وی از شهروندان و سازمان‌های خیریه می‌خواهد اگر قرار است کمکی کنند، یک معتاد را ترغیب کنند که داوطلبانه به کمپ ماده ۱۶ بهزیستی مراجعه و مواد مخدر را ترک کند؛ هزینه نگهداری سه ماهه اش را بپردازند و خانواده اش را حمایت کنند تا به خانواده و جامعه برگردد.