معصومه متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ «سرگرم بازی‌های کودکانه خودم بودم که این اتفاق مانند شوکی بر سرم آوار شد. درباره عادت ماهیانه زنان چیز‌هایی از این‌طرف و آن‌طرف شنیده بودم، ولی شنیدن کی بود مانند دیدن! آن‌قدر اطلاعاتم دراین‌باره محدود و اشتباه بود که تا ماه‌ها حتی نتوانستم با موضوع کنار بیایم. تا چندسال هم از نظر روانی توانایی پذیرش آن را در زندگی‌ام نداشتم تا اینکه یک روز خیلی اتفاقی با پرستاری هم‌صحبت شدم. حرف‌های او مانند یک مُسکن قوی، افزون‌بر اینکه آرامم کرد، به خیلی از پرسش‌هایم نیز پاسخ داد. اتفاقی که باید چهارسال پیش توی زندگی‌ام می‌افتاد و حالا افتاده‌بود!»
حتم دارم تجربه تلخ دوستم از یک اتفاق طبیعی در زندگی‌اش، شما را نیز یاد دوران بلوغ خودتان انداخت. تنش‌های روحی و چه‌کنم‌ها و پرسش‌های بی‌شماری که برای خیلی از آن‌ها منبعی برای پاسخگویی پیدا نمی‌کردید. خجالت، حیا یا هرچه اسمش را بگذاریم، مانند نخی نامرئی به دور دختران می‌تنید و قدرت تکلم دراین‌باره را از آن‌ها می‌گرفت.
اتفاقی که هنوز هم برای خیلی از دختران نوجوان ما می‌افتد و برخی از آن‌ها تا سال‌ها پس از تجربه مادری نیز با اطلاعات اشتباهی که دراین‌باره دارند، سلامتی‌شان را به‌خطر می‌اندازند. موضوعی که می‌خواهیم امروز به کمک دکتر مهناز آمالی خامنه، متخصص زنان و زایمان، بی‌رو‌دربایستی، قدری درباره آن با شما حرف بزنیم و به برخی از پرسش‌های ذهنی‌تان در این حوزه پاسخ دهیم.
یکی از دغدغه‌های جدی بیشتر دختران و خانواده‌های آن‌ها متوقف شدن رشد قدی با شروع عادت ماهیانه است. رشد قدی افزون‌بر شرایط محیطی و ژنتیکی، به ترشح هورمون رشد و هورمون‌های جنسی نیز بستگی دارد، بنابراین بلوغ زودرس می‌تواند آن را تحت الشعاع قرار دهد، هرچند رشد قدی تا حدود بیست‌سالگی ادامه دارد. ازاین‌رو فقط کسانی که بلوغ زودرس را تجربه می‌کنند نیاز است که به پزشک مراجعه کنند و از مداخلات درمانی کمک بگیرند.
۴ تا ۸ ساعت
استفاده از وسایل بهداشتی مانند پد یا تامپون تاحدی سلیقه‌ای است، ولی باید هر چهار تا هشت ساعت یک‌بار آن‌ها را عوض کرد، درغیر این‌صورت مشکلاتی مانند عفونت ایجاد می‌شود که درمان آن زمان‌بر است.
۴۵۰ تکرار
هر زن بـه طور متوسط ۴۵۰ مرتبه در طول زندگی خود عادت ماهیانه می‌شود.
پریود، عادت ماهیانه، حیض یا قاعدگی تغییراتی جسمی است که از سن بلوغ و به‌صورت ماهیانه در بدن زنان اتفاق می‌افتد و همراه با نشانه‌هایی است که برخی از آن‌ها طبیعی و برخی غیرطبیعی است و نیاز به پیگیری و درمان دارد. این عادت پرتکرار نشانه باروری یک زن است و تا سن یائسگی ادامه پیدا می‌کند.
تخمدان‌ها هرماه یک تخمک آزاد می‌کنند که به این فرایند تخمک‌گذاری می‌گویند. در این شرایط تغییرات هورمونی در بدن ایجاد می‌شود که رحم را برای بارداری آماده می‌کند. در صورتی که تخمک بارور نشود، لایه‌های رحم تخریب می‌شود و عادت ماهیانه با خون‌ریزی و تخلیه ترشحات اتفاق می‌افتد.
*سندرم پیش از قاعدگی شرایطی شایع است که بیش از ۹۰درصد زنان آن را تجربه می‌کنند و نشانه‌های آن پنج تا یازده روز پیش از شروع عادت ماهیانه بروز می‌کند، مانند نفخ، گرفتگی عضلات، درد استخوان، جوش و آکنه، بی‌حوصلگی و خستگی، حساسیت به نور، داشتن اضطراب و غم.
۲۱ تا ۳۵ روز
چرخه قاعدگی معمولا بین ۲۱ تا ۳۵ روز است و خون‌ریزی بین ۳ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
خون‌ریزی‌های شدید عادت ماهیانگی از نگرانی‌های مشترک زنان است. منظور از خون‌ریزی درحدی است که فعالیت‌های معمول زندگی تعطیل شود و همراه با درد شدید نیز باشد. زنان باید بدانند؛ این شرایط غیرطبیعی است و باید به پزشک زنان مراجعه کنند. به‌ویژه وقتی این خون‌ریزی‌ها بیشتر از ۱۰ روز هم طول بکشد.
خون دوره سالم قاعدگی از قرمز روشن تا قهوه‌ای تیره یا سیاه متغیر است و خون یا ترشحاتی که نارنجی یا خاکستری باشند، نشانه وجود مشکلی مانند عفونت هستند. وجود لخته خون نیز در خون‌ریزی‌های قاعدگی طبیعی است، ولی نباید بزرگ‌تر از یک بند انگشت باشند، درغیر این‌صورت خطرناک است و نیاز به پیگیری دارد.
خون‌ریزی‌های خفیف خارج از زمان عادت ماهیانه را لکه‌بینی می‌گویند که می‌تواند علت‌های زیادی داشته‌باشد. برای نمونه لکه‌بینی چند روز پس از پایان قاعدگی از افت میزان استروژن در خون است. گاهی هم به‌علت نزدیکی و باروری یا التهاب و عفونت در دهانه رحم ایجاد می‌شود. در این صورت بهتر است با یک پزشک مشورت کرد.
قرار نیست عادت ماهیانه همه منظم باشد. گاهی برخی ژنتیکی این ویژگی را دارند. ولی بی‌نظمی گاهی می‌تواند نشانه وجود مشکلی باشد، مانند تنبلی تخمدان که سبب تأخیر در قاعدگی می‌شود. بیماری‌هایی مانند هیپرتیروئیدی سبب افزایش طول چرخه قاعدگی و خون‌ریزی و بیماری‌هایی مانند اندومتریوزیس و مصرف دارو‌های جلوگیری از بارداری و چاقی سبب کوتاه‌شدن این دوره و کم‌شدن خون‌ریزی می‌شوند.
حجم خون قاعدگی برای هر شخص مقدار معینی است و برای طبیعی بودن آن می‌توان از نظر یک متخصص کمک گرفت. خانم‌ها نباید از راه‌حل‌هایی استفاده کنند که دوستان و آشنایانشان برای افزایش یا کاهش این حجم خون‌ریزی توصیه می‌کنند.
عادت ماهیانه در همه افراد با درد و ناراحتی همراه نیست، ولی خیلی‌ها این درد‌ها را تجربه می‌کنند. شدت آن هم برای هرفرد متفاوت از دیگری است. درد‌های شکمی، مفاصل، کمردرد و درد در ناحیه لگن معمولا طبیعی است، ولی گاهی می‌تواند نشانه‌ای از بروز یک بیماری دیگر باشد که باید از این نظر هم مطمئن شد، مانند درد‌های لگنی با منشأ عفونت یا دردکمر و شکم به علت بیماری آندومتریوز یا دیسمنوره.
درمان درد‌های قاعدگی با دارو ممکن است، اما باید زیرنظر یک پزشک باشد. بهتر است از روش‌های دیگری مانند خوردن دمنوش و کیسه آب گرم که کمک گرفت. دمنوش‌های گیاهی که برای این زمان‌ها توصیه می‌شود؛ چای بابونه، دمنوش دارچین، چای زنجبیل، پیکنوژل و چای و نبات است.
بیشتر زنان در دوران عادت ماهیانه خود ازنظر خلقی تغییر می‌کنند و بسیار حساس می‌شوند که لازم است اطرافیان به‌ویژه همسرانشان با اطلاع از این موضوع، همراهی و همدردی بیشتری با آن‌ها داشته‌باشند. برای درمان‌های دارویی هم باید از یک متخصص کمک گرفت. در ادامه به برخی از این تغییرات اشاره‌ای داریم:
عادت ماهیانه رابطه مستقیمی با باروری دارد، برای همین باید همیشه از نظر یک متخصص زنان دراین‌باره کمک گرفت تا از طبیعی بودن یا غیرطبیعی بودن شرایط مطمئن شد. در ادامه به برخی از شرایطی که مراجعه به پزشک را الزام‌آور می‌کند، اشاره کوتاهی داریم:
معمولا یکی از نشانه‌های بارداری، قطع خون‌ریزی‌های ماهیانه است، ولی گاهی تا چندماه هم‌زمان با بارداری، عادت ماهیانه هم اتفاق می‌افتد که گاهی ممکن است، نشانه خطری مانند حاملگی خارج از رحم باشد. برای همین بهتر است در چنین شرایطی حتما از یک پزشک مشورت گرفت.
استفاده‌طولانی‌مدت از پد‌های بهداشتی سبب بروز عفونت خواهدشد. دوش گرفتن باید کوتاه‌مدت و ایستاده باشد. از دستمال تمیز برای خشک کردن بدن کمک گرفت تا محیط مرطوب سبب رشد میکروب‌ها و باکتری‌های مضر در بخش دستگاه تناسلی نشود.
آغاز عادت ماهیانه در دختران یک اتفاق بزرگ است، بنابراین ضرورت دارد پیش از شروع این تغییرات در بدن، آن‌ها را آماده کنیم. در این‌باره با آن‌ها صحبت کنیم و به آن‌ها اطلاعات درست بدهیم. توجه به تغذیه و احساسات آن‌ها، خواب و استراحت و ایجاد فضایی آرام در خانه و مدرسه از ضروریات اولیه است. حمایت‌هایی که سال‌ها بعد باید همسران این دختران از آن‌ها داشته‌باشند.
عادت ماهیانه با ازدست دادن خون زیادی همراه است و شبیه به یک زایمان نیاز به مراقبت و تغذیه مناسب دارد. پس این توصیه‌ها را باید جدی گرفت.