کمبود نمادهای مشاهیر ورزشی در شهری که پهلوانان و قهرمانان نامی در میان ستارگان کهکشان افتخارآفرینان ورزش کشور دارد مسئله‌ای است که مدیریت شهری طی یکی دو سال اخیر به آن نگاهی مثبت‌تر و رو به جلو داشته است.
مرتضی اخوان - یادمان پهلوان درست میان میدان اول هاشمیه نقش بسته است، میدانی که سال گذشته در چنین روز‌هایی بود که به نام او تغییر نام پیدا کرد و نیم‌تنه تندیسش در آن نصب شد. پهلوان احمد وفادار نام شهیری در ورزش مشهد است که امروز پانزدهمین سالروز درگذشت اوست. نقش تندیس پهلوان وفادار بر میدان هاشمیه اولین مجسمه‌ای است که از مشاهیر ورزش مشهد ساخته و در یکی از میادین شهر نصب شده است. نصب پلاک افتخار مشاهیر ورزش، سردیس برخی از نام‌آوران ورزش و البته نام‌گذاری برخی از میادین به نام این افراد می‌تواند برای شهروندان شهر بهشت هویت‌ساز باشد.
داستان وفاداری به وفادار
پهلوان احمد وفادار نامی آشنا برای جامعه ورزش مشهد است، مردی که در دهه ۳۰ نقشی بی‌بدیل در پرورش کشتی‌گیران و پهلوانان نامی ورزش ایران داشت. وفادار که متولد ۱۵ خرداد ۱۳۰۶ بود طی سال‌های ۲۹ تا ۳۱ توانست هت‌تریکی رؤیایی در بستن بازوبند پهلوانی کشور داشته باشد. او با این عناوین توانست در میان پهلوانان آن روز‌ها نامی برای خود دست و پا کند. اوج افتخارآفرینی این پهلوان مشهدی روزی بود که در فینال سومین حضورش در کشتی پهلوانی و برای تصاحب سومین کمربند، تختی بزرگ را شکست داد! پهلوان خراسانی که در المپیک و مسابقات جهانی متعددی عضو تیم ملی کشتی بود در روز چهارم اسفندماه ۱۳۸۳ بعد از سپری کردن یک دوره بیماری قلبی درگذشت. سال گذشته با پیگیری‌های مسعود ریاضی، رئیس هیئت کشتی خراسان رضوی که عضو شورای شهر مشهد است، تندیس این پهلوان نامی در میدان اول هاشمیه نصب شد و نام این میدان به «پهلوان احمد وفادار» تغییر کرد.
پهلوانی برای هویت یک شهر
«پهلوان وفادار از عناصر هویتی شهر مشهد است و امیدواریم این اقدامات برای اینکه شهروندان هویت شهر را بشناسند ادامه داشته باشد.» این صحبت‌هایی بود که محمدرضا کلایی، شهردار مشهد، در روز نصب تندیس پهلوان وفادار به زبان آورد، صحبت‌هایی که همان‌موقع در ادامه توسط ریاضی تکمیل شد و رئیس هیئت کشتی خراسان رضوی عنوان کرد: «پهلوان وفادار حق زیادی به گردن ورزش خراسان رضوی دارد و باید گفت کشتی به عنوان یک ورزش پهلوانی پیام‌های زیادی همچون اخلاق، مردانگی، دستگیری و محبت دارد که امروز بیشتر از هر زمان دیگری به استفاده از این سجایای اخلاقی احساس نیاز می‌شود.»
هویت شهری در گرو نماد‌ها
مدیر امور هنری شهرداری مشهد با اشاره به مسئله نیاز توجه به کمبود نمادهای مشاهیر ورزشی در سطح شهر گفت: «مفاخر ورزشی ما چهره‌هایی هستند که احساس تعلق و میل به بودن در یک محله را بین شهروندان افزایش می‌دهند.»
صدرا یوسفی افزود: «وقتی من در یک محله زندگی کنم و ببینم که یک پهلوان و چهره بزرگ ورزشی در اینجا زندگی می‌کرده و در همین شرایط توانسته است رشد و پیشرفت کند، نسبت به محل زندگی‌ام احساس تعلق بیشتری پیدا می‌کنم.»
وی خاطرنشان کرد: «از این رو ما به مفاخر توجه ویژه‌ای داریم و در سال جاری سمپوزیسیوم سردیس مفاخر را داشتیم که در میان آن‌ها سردیس استاد محمد خادم را به عنوان یکی از مفاخر کشتی ایران داشتیم.» یوسفی تصریح کرد: «علاوه بر آن، ما میدان انتهای خیابان رضا مشهد را «محمد خادم» نام‌گذاری کردیم و در کنار نام میدان، یادمانی که بخشی از فعالیت‌های او را توضیح می‌دهد نصب کردیم. کار ساخت مجسمه محمد خادم و نصب سردیسش در همان میدان هم به احتمال فراوان تا پایان سال به اتمام می‌رسد.» مدیر امور هنری شهرداری مشهد همچنین به اختصاص دیواری برای نقاشی تصویر مرحومه ریحانه بهشتی، دوومیدانی‌کار خراسانی، در منطقه ۱۱ خبر داد.
صدرا یوسفی در پاسخ به این سؤال که نصب این سردیس‌ها و تغییر نام میادین با اجازه نهاد خاصی انجام می‌شود گفت: «تغییر نام یا نام‌گذاری باید با مصوبه شورای شهر باشد، اما نصب سردیس و آرایه‌های هنری به عهده امور هنری شهرداری است که هرسال در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کنیم.»
ورزش، ابزاری برای الگوسازی
علی‌اکبر هاشمی جواهری، مدیر ورزشی، درباره نقش حضور نمادهای مشاهیر ورزشی در سطح شهر گفت: «این مسئله از ۲ جهت حائز اهمیت است: اول اینکه این مسئله برای خود این عزیزان حائز اهمیت است. این‌ها سال‌ها با افتخار زندگی کردند و این کار می‌تواند برای آن‌ها ماندگار باشد. در وهله دوم هم مشاهیر ورزشی و نصب نمادهای آن‌ها در سطح شهر می‌تواند برای جوانان نقش الگوسازی را داشته باشد. ورزش ابزار کارآمدی برای الگوسازی است.»
مدیرکل اسبق ورزش و جوانان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: «هر شخصی به این الگو‌ها نگاه می‌کند خودش را در آیینه آن‌ها می‌بیند و این مشاهیر می‌توانند نقش خودشان را از این حیث نیز ایفا کنند.» هاشمی‌جواهری اذعان کرد: «در چند سال اخیر اقدامات خوبی از سوی شهرداری مشهد انجام شده است، اما کافی نیست. نصب پلاک افتخار بر سر در منزل مشاهیر ورزشی کار خوبی است که شهرداری انجام می‌دهد و نباید به همین بسنده شود و این پیش‌کسوتان فراموش شوند. آن‌ها با همین نماد‌ها زندگی می‌کنند و به آن عشق می‌ورزند. معتقدم باید این اقدامات مستمر باشد تا تأثیرگذاری هویتی خود را داشته باشد.»
معدلی در بوستان ملت
شاید خبر دریافت مجوز نصب سردیس بنیان‌گذار ورزش همگانی کشور در بوستان ملت مشهد خبر خوبی باشد که به ایفای نقش هویت‌ساز مشاهیر ورزشی شهر مشهد کمک کند. ابوالحسن معدلی بنیان‌گذار مشهدی ورزش همگانی کشور است که حالا قرار است سردیس او در بوستان ملت مشهد نصب شود، کاری که پیش از این سال گذشته شهرداری مشهد برای پیش‌کسوت و اسطوره دوومیدانی خراسان علی باغبانباشی انجام داد. نمادهای مشاهیر ورزشی باید برای تقویت هویت شهری شهروندان شهر بهشت به کارزار بیایند، به خیابان‌ها بیایند و در کنار بسیاری از نمادهای هویت‌ساز، نقش انکارناپذیرشان را در الگوسازی ورزشی در میان جوانان علاقه‌مند به حوزه ورزش ایفا کنند.