به گزارش شهرآرانیوز سیمان از بورس کالا خارج بشود، بهتر است یا عرضه آن همچنان در این بازار مالی ادامه پیدا کند؟ مدتی است به دنبال صحبت‌های وزیر راه درباره خروج سیمان و فولاد از بورس، به عنوان یکی از راهکار‌های کنترل و کاهش قیمت، دو گروه موافق و مخالف این موضوع مقابل یکدیگر مدام سخن پراکنی می‌کنند و فعلا موضوع با دستور رئیس جمهور درحال بررسی است.
بگذارید قبل از شرح ماجرا بگوییم که خراسان رضوی سومین استان تولیدکننده سیمان و قطب دوم زنجیره فولاد کشور است و جایگاه مهمی در تولید و صدور این محصولات در کشور دارد. در این گزارش، فعلا درباره ورود سیمان به بازار بورس در دو سال قبل به دلیل ایجاد آشفتگی در این بازار و اعلام ممنوعیت فروش و عرضه اش در خارج از بورس و حرف وحدیث‌های تازه از لزوم خروج آن توضیح می‌دهیم.
اگر از اهالی ساخت وساز باشید، نیازی نیست که حافظه تاریخی بلندمدتی داشته باشید تا به خاطر بیاورید تیرماه ۱۴۰۰ بود که فروش سیمان در خارج از بورس ممنوع شد. چرا؟ چون بازار سیمان درپی قطعی گاز در زمستان ۱۳۹۹، افزایش قیمت در بهار ۱۴۰۰ و توقف تولید به دلیل قطع برق در تابستان همان سال با مشکل روبه رو شد.
در همین مدت، ورود دلالان سودجو و احتکار این کالا بر تنور بی سروسامانی این بازار دمید؛ مثلا در آن موقع یک کیسه سیمان با قیمت مصوب ۳۵ هزارتومان تا بیش از ۱۱۰ هزارتومان در بازار مشهد به فروش می‌رسید تااینکه قرار شد برای شفافیت بهتر و کوتاه شدن دست دلالان، این کالا فقط در بازار بورس عرضه شود. اما حالا وزیر راه، بورس را عامل گرانی نهاده‌های ساختمان می‌داند؛ ادعایی که با واکنش‌های عجیب وغریب دو گروه موافق و مخالف همراه شده است.
آیا سیمان با خروج از بورس، به دست دلالان می‌افتد؟ یکی از دلایل مهم مخالفت‌ها برای خروج سیمان از بورس، تجربه این بازار است.
به سراغ مدیرعامل یکی از شرکت‌های تولیدکننده سیمان در خراسان رضوی می‌رویم تا نظر او را درباره خروج سیمان از بورس بدانیم.
محمدرضا توکلی زاده می‌گوید: ورود سیمان به بورس، دغدغه خریدار و فروشنده را کم کرد و علاوه بر منظم شدن بازار، باعث حذف محدودیت خریدوفروش برای تولیدکنندگان و خریداران شد.
به اعتقاد او، اطلاعات وزیر راه یا کافی نیست یا عده‌ای آن را غلط خوانده اند. این تولیدکننده ادامه می‌دهد: باتوجه به اینکه قیمت سیمان تأثیر چندانی بر بهای تمام شده مسکن نمی‌گذارد، خروج آن از بورس به قیمت ناراضی کردن طیف وسیعی از خریداران و فروشنده هاست.
توکلی زاده با اشاره به اینکه میزان تولید سیمان در خراسان رضوی، ۲ میلیون تن بیش از نیاز استان است، می‌افزاید: به محض خارج شدن این کالا از بورس، برای کنترل بازار و خروج آن از دست دلالان، باید عده‌ای مشغول کنترل مغازه و کارخانه شوند که همین موضوع باعث ایجاد هزینه در چرخه تولید خواهد شد.
همچنین به اعتقاد رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، «برخی توزیع کنندگان سیمان» خط مخالفت با بورس را به مقام عالی وزارت راه داده اند و درصورت خروج سیمان از بورس کالا، دوباره دلال بازی شکل می‌گیرد. عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز به مهر گفته است: کدام نظریه کارشناسی، کاهش قیمت فولاد و سیمان در صورت خروج از بورس را تأیید می‌کند؟ این رویکرد اشتباه، تورم زاست و نمی‌تواند به رشد ساخت مسکن کمک کند. همچنین به ادعای کارشناسان این حوزه، بورس کالا بستری شفاف برای عرضه و تقاضاست و خروج این دو کالا از بورس، شفافیت‌های موجود در این حوزه‌ها را از بین خواهد برد.
مهرداد بذرپاش، وزیر راه وشهرسازی، پس از مواجهه با مخالفت‌ها برای خروج عرضه سیمان از بورس کالا، در توضیح سخنان خود با بیان اینکه «اظهاراتم درباره گرانی فولاد و سیمان در بورس کالا کارشناسی بود»، گفته بود که با خروج خودرو از بورس کالا، شاهد اتفاقات خوبی در این بخش بودیم و معتقدم این اتفاق برای سیمان و فولاد هم می‌افتد.
در مجلس شورای اسلامی نیز درکنار مخالفان خروج سیمان از بورس، موافقانی هم حضور دارند؛ مثلا رئیس کمیسیون عمران مجلس درگفت وگو با تسنیم، گفته است که بورس عامل گرانی سیمان و فولاد در بازار مصرف است. بورس باعث شده است قیمت سیمان و فولاد به صورت غیرمستقیم افزایش یابد. همین رویه برای قیر و سایر نهاده‌های ساختمانی هم وجود دارد.
به گفته محمدرضا رضایی کوچی، عده‌ای از افراد برای خرید سیمان و فولاد رقابت می‌کنند و قیمت را افزایش می‌دهند؛ مثلا می‌گویند امروز سیمان در بورس فلان تومان قیمت گذاری شد. درواقع کشف قیمت شده، بقیه کالا‌های بورسی نیز گران می‌شود. یک کارشناس اقتصادی هم در گفتگو با همین رسانه، گفته است: خروج سیمان و فولاد از بورس کالا، متغیر مهمی است و باید انجام شود، اما مهم این است که صادرات محدود شود. وقتی شما محصولات مهمی مانند فولاد، مس و آلومینیوم را صادر می‌کنید یا به قیمت صادراتی به داخل می‌فروشید، عملا قیمت مسکن را افزایش می‌دهید.
هرچند موضوع بررسی بازار بورس نیاز به گزارشی جداگانه دارد، با وجود اظهارنظر موافقان لزوم خروج سیمان و فولاد از بورس که در بالا بخشی از آن را خواندید، این سؤال مطرح می‌شود که آیا بورس به عاملی برای افزایش قیمت تبدیل شده است؟ سؤالی که فعلا هیچ کس به آن پاسخ نداده است. حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در روز‌های اخیر به آن اشاره کرده و گفته است: معنای دیگر این حرف این است که وقتی محصولات وارد بورس کالا می‌شوند، قیمت آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر این موضوع اعتراف به فسادی است که در بورس کالا رخ می‌دهد.
جالب است بدانید تأثیر بار روانی بگومگو‌ها درباره بازار سیمان، بیش از تأثیر تغییر قیمت سیمان در عالم واقع بر قیمت نهایی ساختمان است و براساس نظر کارشناسان، سهم سیمان در قیمت تمام شده ساخت یک مسکن، کمتر از ۳ درصد است.
دبیر انجمن انبوه سازان در این باره می‌گوید: امروز که سازه‌ها بتنی شده است و به ویژه باتوجه به مسائل مربوط به زلزله و مبحث ۱۹ استاندارد، سهم سیمان در هزینه نهایی ساختمان حداکثر به ۵/۲ درصد می‌رسد.
نعمت ا... ظریف با اشاره به اینکه تولید سیمان در دهه اخیر به میزان مناسبی رسیده و عرضه غالب است، می‌افزاید: به طورکلی بازار سیمان مشکلی ندارد و هرگاه هم مشکلی پیدا شده، شروع آن از کارخانه‌ها بوده است، آن هم به دلایلی مانند تعمیرات، قطعی برق و مشکل سوخت که درنهایت زمینه را برای ورود برخی سودجویان فراهم کرده است.
به اعتقاد وی، اکنون مسئله بورس بهتر از گذشته مدیریت می‌شود و هرچه شفاف‌تر عمل کند، بهانه و اشکال در زمینه توزیع به وجود نمی‌آید. توزیع سیمان در بورس با تأکید بر شفافیت، مشکلی ندارد و خروج آن نیز باتوجه به افزایش عرضه نسبت به تقاضا به شرط اینکه قیمت‌ها به سمت افزایشی شدن و ایجاد بازار سیاه پیش نرود، مشکلی ندارد، اما اینکه کدام روش بهتر است، باید کارشناسی شود.