سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز وقتی وارد آن حیاط قدیمی ویلایی بزرگ شدم با خودم گفتم، این خانه قصه متفاوتی دارد. همین‌طور هم بود. قصه اش به بلندی یک عمر از جوانی تا کهن‌سالی یک مادر بود که با پا گذاشتن به حیاط روایت آن آغاز شد. روی دیوارها، دستگیره‌های فلزی‌ای نصب بودند که تا پله‌هایی که به بالکن می‌رسید، امتداد داشتند. دستگیره‌ها برای این نصب شده بودند که هر وقت مادر کهن‌سال قصد کرد در حیاط قدمی بزند، برایش آسان باشد.
داخل اتاق، یک تختخواب درست روبه‌روی پنجره‌ای بود که او دوست داشت آفتاب پیش از ظهر به روی دست و پاهایش بتابد. روی دیوار هم قاب عکس‌هایی نصب بودند که هر کدام یادآور خاطره‌ای از روز‌های خوش زندگی‌اش بودند. در آن خانه مانده بود تا خاطراتی که به آن‌ها تعلق خاطر داشت برایش زنده بمانند.
برخلاف دوستان دیگرش که بیشترشان از روی اجبار به مراکز نگهداری از سالمندان یا خانه‌های آپارتمانی کوچک کوچ کرده بودند و همین موضوع هم سبب شده بود افسرده و بیمار شوند. واقعیتی که بیشتر ما که در خانواده با سالمندی زندگی می‌کنیم آن را نادیده می‌گیریم. درحالی که کیفیت زندگی سالمندان در توجه هم‌زمان به شرایط روحی و روانی و جسمی آن‌هاست. موضوعی که می‌خواهیم در گفتگو با زهرا پاکدل، روان‌شناس بالینی بیشتر به آن بپردازیم.
سالمندان به روابط اجتماعی‌شان خیلی وابسته هستند. معاشرت با همسایه‌های قدیمی، گروهی از اقوام و بستگان هم‌سن‌و سال به حفظ سلامت روان آن‌ها و روحیه‌شان کمک می‌کند. همچنین دیدار مستمر سالمندان با دوستان و همکارانی که با آن‌ها خاطرات مشترک دارند به تلطیف روحیه و افزایش شادی در آن‌ها کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد نشانه‌های آلزایمر در آن دسته از افراد که با اعضای خانواده، خویشاوندان و همچنین گروه‌های اجتماعی ارتباط خوبی دارند دیرتر از کسانی که گوشه‌گیر و کم‌ارتباط هستند بروز می‌کند.
سالمندی دوره‌ای است که افراد در آن روحیه‌ای حساس دارند و نیازمند مراقبت و نگهداری بیشتر و دقیق‌تری هستند. زودرنجی سالمندان اتفاقی طبیعی و معمول در این دوره از زندگی محسوب می‌شود. از این‌رو به‌عنوان اطرافیان فرد سالمند باید همه تلاش خود را برای جلوگیری از ایجاد تنش و درگیری در حضور او به‌کار بگیریم. اگر موضوعی پیش می‌آید که آن‌ها را آزرده خاطر می‌کند، سعی کنیم به دنبالش فضای شادی فراهم کنیم تا در لاک تنهایی خود نمانند.
جدی‌ترین احساساتی که سالمندان را تهدید می‌کند، غم و اندوه است. سالمندان، زنان و مردانی هستند که تا پیش از رسیدن به دوره سالمندی، خود را قدرتمند و با‌نفوذ می‌دانستند، ولی به‌دلیل کهولت سن، مشکلات جسمی و تنهایی دچار غم و اندوه می‌شوند. این احساسات منفی بر مسائل جسمی و روحی‌شان اثر زیادی می‌گذارد تا آنجا که بی اشت‌هایی یا کم‌اشتهایی، تغییرات زیستی و بیماری‌های بیشتر برایشان به‌دنبال دارد.
سالمندان گنجینه‌های معنوی و پر‌خیر و برکتی برای فرزندان و اطرافیانشان هستند و به‌همین‌خاطر احترام گذاشتن به آن‌ها واجب است. احترام به سالمندان حس ارزنده بودن را در آن‌ها ایجاد و از تفکر بی‌فایده بودن جلوگیری می‌کند. در نتیجه نشاط، شادابی و همچنین افزایش امید به زندگی در این قشر را به‌دنبال می‌آورد. یکی از جنبه‌های احترام به سالمندان آماده کردن فضای خانه متناسب با توانایی‌های جسمی سالمندان است.
فراهم کردن مقدمات ورزش برای افراد سالمند به آن‌ها کمک می‌کند توجه بیشتری به سلامت جسمشان داشته باشند. ناگفته نماند فعالیت‌های ورزشی تأثیر به سزایی در سلامت روان آن‌ها دارد.
فضا‌های عمومی به عنوان نمونه پارک‌هایی در نزدیکی خانه‌هایشان بهترین گزینه برای ورزش کردن به خصوص با هم سن و سالانشان است.
توجه داشتن به باور‌های معنوی سالمندان هم اهمیت زیادی دارد. اگر سالمندی تمایل دارد وقت بیشتری را پای سجاده و به راز و نیاز بگذراند یا نمازش را در مسجد بخواند یا روز‌های خاصی در هفته به حرم برود، شرایط را به شکل مطلوبی برایش فراهم کنیم. سالمندان در دوره‌ای از زندگی هستند که ظرافت‌های رفتاری بیشتری از نزدیکانشان می‌طلبند. در نظر گرفتن این عادت‌های سالمند در پیشگیری از افسردگی و آلزایمر مؤثر است.
معمولا سالمندان به خاطر مشکلات جسمی‌ای که دارند از ظاهر خود غافل می‌شوند. بهتر است برای روحیه‌بخشی به آن‌ها به این بعد از نیازهای آن‌ها توجه بیشتری داشته باشیم. برای نمونه برنامه اصلاح ماهانه برایشان در نظر بگیریم. گاهی لباس برایشان هدیه بخریم و در صورت مشاهده تغییر‌های ظاهری در آن‌ها، واکنش مثبت نشان و روحیه بدهیم.
در کنار اینکه باید به تغذیه کافی و مناسب فرد سالمند توجه داشته باشیم، همان‌اندازه باید به او محبت و مهربانی کنیم و در برابر کار‌ها و رفتارهایش صبوری به‌خرج دهیم. رفتار محبت‌آمیز با سالمندان روحیه‌شان را تقویت می‌کند و همراهی با آن‌ها در انجام کار‌های مورد علاقه‌شان از بروز اضطراب و وسواس فکری جلوگیری می‌کند.