عبدالحسین زرین کوب، نامی آشنا برای اهالی علوم انسانی طی ۵۰ سال اخیر است. او که از بزرگان تدریس و پژوهش و اندیشه در باب تاریخ، ادبیات، فلسفه و ترجمه به حساب می‌آید، سهم بزرگی در مطالعات هدفمند و بنیادین علوم انسانی در ایران دارد و بایسته و شایسته است که او را با ترازوی نقدی علمی و روشمند بشناسیم.
به گزارش شهرآرانیوز، امروز مصادف با نود و هفت سالگی دکتر عبدالحسین زرین کوب، استاد فقید دانشگاه تهران است.
عبدالحسین زرین کوب در ۲۷ اسفند ۱۳۰۱ در بروجرد لرستان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خویش به پایان برد. تحصیل در دورهٔ متوسطه را تا پایان سال پنجم متوسطه در بروجرد ادامه داد و به‌دنبال تعطیلی کلاس ششم متوسطه در تنها دبیرستان شهر، برای ادامهٔ تحصیل به تهران رفت.
زرین کوب در سال ۱۳۲۴ با قبولی در امتحان «دانشکدهٔ علوم معقول و منقول» و «دانشکدهٔ ادبیات» حائز رتبهٔ اول شده‌بود، وارد رشتهٔ ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد. او در دوران تحصیل خود، شاگرد استاد بدیع الزمان فروزانفر بود و رساله خود را با او کار کرد. از سال ۱۳۳۰ در کنار مفاخری چون: محمد معین، پرویز ناتل خانلری، غلامحسین صدیقی و عباس زریاب خویی جهت نگارش و انتشار دایره المعارف بزرگ اسلامی مشغول به فعالیت شد.
زرین کوب از ۱۳۳۵ با درجه دانشیاری، کار تدریس دروس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و تاریخ تصوف را در دانشگاه تهران آغاز کرد. موفقیت‌های او در امر تدریس و آموزش به گونه‌ای بود که از سال ۱۳۴۱ و همزمان با تدریس در دانشگاه تهران، استاد مهمان در دانشگاه‌های سوربن، آکسفورد، هند و پاکستان بود و طی سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۴۹ در دانشگاه‌های کالیفرنیا و پرینستون آمریکا نیز به تدریس پرداخت.
زرین کوب، از جمله اساتید ایرانی‌ای بود که در محافل گوناگون جهانی شناخته شده بود و همین مسئله به انتشار آثار، عقاید و شیوه‌های آموزشی او کمک فراوانی کرد. سفر‌های علمی متعدد وی به اروپا، امریکا، جمهوری‌های شوروی (سابق)، هند، پاکستان و کشور‌های عربی، در دیدار از کتابخانه ها، موزه‌ها و موسسات علمی، و تهیه عکس از بعضی نسخه‌های خطی فارسی و عربی گذشته است. طی همین سفر‌ها وی با جمعی از دانشمندان و نویسندگان بزرگ ایرانی و خارجی آشنائی نزدیک یافت.
دکتر زرین کوب در بسیاری از مجامع و مجالس علمی جهانی شرکت کرده و به عنوان نماینده ایران به ایراد سخنرانی پرداخته است. از این میان پنجمین کنگره اسلامی در بغداد، بیست و ششمین کنگره بین المللی شرقشناسان در دهلی نو، کنگره بین المللی علوم تاریخی در وین، کنگره تاریخ ادیان در ژنو، مجلس بزرگداشت حافظ شیرازی در دوشنبه تاجیکستان، کنگره بزرگداشت نظامی گنجوی در ایتالیا و بعدا در امریکا، مجمع عمومی سردبیران طرح تاریخ تمدن اقوام آسیای مرکزی در پاریس، کنگره بزرگداشت مولوی در مونیخ، کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی در کرمان، و کنگره همکاری‌های اقوام آسیای مرکزی در تهران، تعدادی از این مجالس را شامل می‌شود.
زرین کوب پس از بازنشستگی برای مدتی به سبب آشنایی و دعوت دکتر عبدالهادی حائری، مدیرگروه فقید تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، به دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی آن دانشگاه درس میداد. در همان ایام همکاری اش با دایره المعارف بزرگ اسلامی ادامه داشت و پیش از درگذشت، ۶۵۰۰ کتاب و مجله را به این مرکز اهدا کرد.
زرین کوب برای فهم آیندگان از تاریخ، ادبیات و هنر نویسندگی علمی که گنجینه‌ای گرانبها محسوب می‌شود، در طول عمر پربار خود، بیش از ۴۵ عنوان اثر چاپ شده برجای گذاشت که شامل ۱۸ اثر در باب نقد ادبی، ۴ اثر در تاریخ ایران، ۲ اثر در تاریخ اسلام، ۶ اثر در حوزه اندیشه، ۶ اثر ترجمه شده، ۷ مجموعه مقالات شخصی و گردآوری شده و ۲ عنوان کتاب در حوزه نوشته‌های ادبی و نقد تاریخ می‌باشد که برخی هم اینک نیز، یگانه مراجع علمی دانشجویان و اساتید دانشگاه می‌باشند.
ایشان در سال ۱۳۳۲ با دکتر قمر آریان، پژوهشگر و نویسنده قوچانی و از نخستین استادان دانشگاه زن در ایران ازدواج کرد، اما هیچ فرزندی از این زوج اندیشمند و فقید برجای نماند. در حال حاضر، دکتر روزبه زرین کوب، استاد ایران باستان دانشگاه تهران که برادرزاده استاد زرین کوب فقید می‌باشد، نام ایشان را زنده نگه داشته است.