به گزارش شهرآرانیوز، سطح زیرکشت محصولات زراعی شامل آبی و دیم خراسان‌رضوی در یک دهه گذشته معادل ۳۲۴ هزار هکتار یعنی ۴۰ درصد کاسته شده است. این ارقام براساس مقایسه داده‌های سالنامه جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۲ و ۱۴۰۱ به‌دست آمده است. البته براساس همین داده‌ها میزان تولید محصولات زراعی در این دهه حدود ۱.۷ درصد افزایش یافته است.
اگر بتوان از این اعداد به این نتیجه رسید که در دهه گذشته بهره‌وری از زمین‌های کشاورزی در تولید محصولات زراعی استان افزایش یافته است، می‌توان گفت تا حدودی طرح‌های تحول در حوزه کشاورزی باتوجه‌به مشکلاتی ازجمله کمبود آب، مشکلات حاصلخیزی خاک، اقلیم و... در حوزه زراعت موفق بوده است.
البته این یک روی سکه است. در یک دهه گذشته نیاز کشور به تولید داخلی به‌ویژه در حوزه محصولات استراتژیک افزایش یافته است. تحریم‌ها، خشک‌سالی و کمبود بسیاری از منابع موردنیاز به‌اضافه افزایش جمعیت ازجمله دلایلی است که باید به‌سرعت کارایی ضعیف خود در تولید محصولات کشاورزی را بهبود ببخشیم تا در کنار تأمین امنیت زنجیره غذایی و افزایش تولید محصول، شاهد خروج ارز از کشور نباشیم. درمجموع شاهد افزایش اندک در میزان تولید با وجود کاهش زیاد اراضی زیرکشت بودیم، اما نگاهی دقیق‌تر به این گزارش‌ها نشان می‌دهد که کاهش زمین‌های زیرکشت برای برخی محصولات کشاورزی استراتژیک موجب کاهش میزان تولید نیز شده است.
یکی از این محصولات شاخص، گندم است. در یک دهه گذشته ۴۴ درصد از سطح زیرکشت گندم کاسته و به‌دنبال آن در میزان تولید نیز شاهد کاهش ۱۱ درصدی بوده‌ایم. در مقابل، با وجود کاهش ۶ درصدی سطح زیرکشت محصول جو حدود ۳۵ درصد به میزان تولید این محصول اضافه شده است.
همچنین این آمار نشان می‌دهد که در حوزه محصولات باغی شاهد افزایش ۲۴ درصدی سطح زیرکشت بوده‌ایم، اما در مقابل، فقط ۱۱.۵ درصد به میزان تولید این محصولات اضافه شده است. این یعنی به میزان تولید به‌اندازه میزان افزایش سطح زیرکشت افزوده نشده و به‌عبارتی بهره وری کاهش داشته است.
چندی پیش مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی گفته بود متأسفانه فقط سطح زیرکشت اضافه کرده‌ایم و در عملکرد اقدامی انجام نشده است؛ بنابراین باتوجه‌به اهمیت امنیت غذایی و مشکلات حوزه کشاورزی، حفظ زمین‌های مطلوب ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که در این حوزه باید به آن توجه کرد.
همچنین، باید این نکته را نیز اضافه کنیم که به‌گفته مسئولان، منابع آب دردسترسی که برای برنامه توسعه هفتم در نظر گرفته شده، ۲میلیاردو۹۰۰ مترمکعب است که اگر ۶۰۰مترمکعب آن برای سایر مصارف باشد، ۲میلیاردو۳۰۰ مترمکعب آن برای بخش کشاورزی باقی می‌ماند، درصورتی‌که در برنامه ششم منابع آب دردسترس ۴میلیاردو۷۰۰ مترمکعب بوده است. بنابراین، باید در کنار حفظ زمین‌های مطلوب کشاورزی، راندمان تولید نیز افزایش پیدا کند.
معاون امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی با اشاره به اینکه طبق آخرین آمار، کل اراضی کشاورزی خراسان‌رضوی یک‌میلیون‌و ۱۸۳ هزار هکتار است، می‌گوید: یکی از دستاورد‌های ما در استان خراسان‌رضوی سنددارکردن ۹۰ درصد اراضی کشاورزی در حوزه مالکیت و تثبیت مالکیت است که در این زمینه رتبه اول کشور را داریم. یکی از دستاورد‌های این اقدام این است که آمار دقیق اراضی کشاورزی از بلاتکلیفی نجات پیدا می‌کند. همچنین علاوه بر هویت‌دارشدن اراضی کشاورزی حتی ممکن است به مساحت آنها اضافه شود.
سعادت علی‌نیا درباره علت کاهش سطح زیرکشت کشاورزی در استان اظهار می‌کند: هرچند سطح زیرکشت کاهش یافته، تولید محصولات کشاورزی افزایش داشته است. این یعنی بهره‌وری زیاد شده است. با وجود این، عامل اصلی کاهش سطح زیرکشت، خشک‌سالی است. امسال بارندگی خوب بود، اما در یک دهه گذشته خراسان‌رضوی با خشک‌سالی روبه‌رو بوده است. همچنین کاهش دبی چاه‌ها و قنوات استان نیز سطح زیرکشت را کاهش می‌دهد. مثلا یک زمین ۲۰۰ هکتاری اگر ۱۵۰ هکتارش زیرکشت می‌رفت، حالا به‌دلیل کاهش دبی چاه، در ۸۰ هکتار آن کشت می‌شود.
او با تأکید بر اینکه با وجود کاهش سطح زیرکشت، اراضی کشاورزی حفظ شده است، می‌افزاید: بیشتر این زمین‌ها به‌صورت دیم استفاده می‌شوند و تغییر کاربری نداشته‌اند. البته نمی‌گوییم هیچ تغییر کاربری وجود نداشته، اما این تغییرات بیشتر در حاشیه شهر‌هایی مثل گلبهار، مشهد، طرقبه، شاندیز، چناران و... بوده است.
معاون امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: در راستای حفظ اراضی کشاورزی، در سال گذشته ۴ هزارو ۴۵۰ تغییر کاربری غیرمجاز شناسایی و منجر به توقف عملیات شده است. همچنین بیش از ۵ هزارو ۷۴۰ اجرای احکام و دستورات قضایی در راستای اجرای تبصره ۲ ماده ۱۰ قانون حفظ کاربری اراضی انجام شده که کمک زیادی به حفظ اراضی کشاورزی استان کرده است. همچنین در سال گذشته واگذاری اراضی ملی به طرح‌های کشاورزی استان ۳۰ هکتار بوده است.