به گزارش شهرآرانیوز، بانوان به عنوان نیمی از جامعه نقشی بسیار مهم و اثرگذار در جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی دارند، به‌نحوی که امروزه زنان تحصیل‌کرده توانسته‌اند با توجه به قابلیت‌ها و شایستگی‌هایی که دارند در حوزه‌های مختلف نقش‌آفرینی کنند، در همین راستا یکی از حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر تغییر چشمگیری کرده حضور زنان در مناصب مدیریتی است.
قوانین و مقررات مصوب در کشورمان از جمله قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام اداری، ابلاغی مقام معظم رهبری سال ۱۳۸۹، منشور حقوق ومسئولیت‌های زنان در جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۳، قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶، سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴مصوب ۱۳۸۲، دستورالعمل شورای عالی اداری مصوب ۱۳۹۶، منشور حقوق شهروندی مصوب ۱۳۹۵، همگی بر حق مشارکت زنان در سیاستگذاری، قانونگذاری، مدیریت، اجرا و نظارت در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، و رشد شخصیت و ارتقا جایگاه زنان در عرصه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری تاکید دارند.
علاوه بر پرداختن به این مهم در قانون اساسی، اسناد بالادستی و سیاست‌های کلی نظام، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به کرات بر اهمیت حضور زنان در جامعه و مسئولیت‌های اجتماعی و نقش‌آفرینی این قشر مهم از جامعه تأکید فرموده‌اند، در دیدار اخیر معظم‌له با اقشار مختلف بانوان در دی ماه ۱۴۰۲، ایشان در این خصوص فرمودند: «حضور زنان در مشاغل مختلف مدیریتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیچ محدودیتی ندارد و ملاک اصلی شایسته‌سالاری است، در جایی مانند وزارت یا نمایندگی مجلس اگر بانوی مجرّب و کارآمد بهتر و شایسته‌تری وجود دارد، از نظر اسلام هیچ محدودیتی برای تصدّی او وجود ندارد».
بر اساس سالنامه آماری نظام اداری کشور آمار کل کارکنان رسمی، پیمانی، قرارداد کار معین و کارگری دستگاه‌های اجرایی کشور در پایان سال ۱۴۰۱، تعداد ۲۲۴۶۳۹۷ نفر می‌باشد که از این تعداد ۱۲۴۷۵۵۹ نفر معادل ۵۶ درصد مرد و ۹۹۸۸۳۸ نفر معادل ۴۴ درصد زن می‌باشند، بر این اساس در نظام اداری ایران عدالت جنسیتی در استخدام و بکارگیری نیروی کار کاملاً مشهود است.
همچنین آمار کارکنان نظام اداری به تفکیک دستگاه اجرایی و جنسیت در پایان سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که ۴۵/۹۰ درصد از شاغلین زن در قوه مجریه، ۲۲/۹۸ درصد در قوه قضائیه، ۱۳/۳۱ درصد در قوه مقننه و در نهاد‌های خارج از قوای سه‌گانه ۱۷/۸۱ درصد مشغول به فعالیت بوده‌اند.
وضعیت به‌کارگیری زنان در سطوح مدیریتی و تصمیم‌گیری نیز نشان از رشد روند انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی کشورمان طی سال‌های اخیر دارد، بر این اساس انتصاب زنان در مشاغل مدیریتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد بیش از دو برابری داشته است و از ۱۹۵۹۷ نفر در سال ۱۳۹۹ به ۴۲۳۹۶ نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
آمار‌های فوق حاکی از روند رشد انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی کشورمان در سال‌های اخیر است، اما سال ۱۳۹۶ مقرر شد که ۳۰ درصد پست‌های مدیریتی کشور تا پایان برنامه ششم توسعه در اختیار زنان قرار گیرد، اما طبق اعلام انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور در حال حاضر ۲۵ درصد از مدیران کشور را بانوان تشکیل می‌دهند، خزعلی البته معتقد است که سهم مدیریتی زنان باید به ۵۰ درصد برسد و از ادارات و دستگاه‌های اجرایی خواسته تا به‌کارگیری زنان در پست‌های مدیریتی را به صورت جدی عملیاتی کنند.
در پاسخ به این که چه عواملی سبب می‌شود زنان نتوانند آنچنان که باید و شاید جایگاه خود را در پست‌های مدیریتی به دست آورند پژوهش‌های فراوانی انجام شده است، البته این مسأله البته تنها مختص ایران نیست و بسیاری از زنان کشور‌های مختلف همچنان در رسیدن به جایگاه‌های مدیریتی با چالش‌های فراوانی مواجه هستند. در این زمینه اصطلاحی با عنوان «سقف شیشه‌ای» ابداع شده که استعاره‌ای است برای توصیف موانع نامرئی بر سر راه ارتقا و پیشرفت زنان، به‌نحوی که این موانع مجموعه‌ای از نگرش‌ها و تعصبات منفی اند که مانع از آن می‌شوند زنان از سطحی معین در سلسله مراتب سازمانی بالاتر روند. این اصطلاح، اولین بار در سال ۱۹۸۶ -۱۹۸۷ در نشریه وال استریت ژورنال به کار رفت.
علاوه بر تبعیضاتی که در راستای رسیدن زنان به پست‌های مدیریتی وجود دارد، باور‌های نادرست در این زمینه نیز سدی برای دستیابی زنان به جایگاه‌های شایسته شمرده می‌شود، به‌گونه‌ای که این باور‌ها عمدتا ریشه فرهنگی و اجتماعی دارند و بر اساس آن گروه‌هایی از مردم عقیده دارند که مردان مدیران بهتر و قابل اعتمادتری اند، اما طبق یک نظرسنجی در موسسه گالوپ مدیران زن ۴۱ درصد بیشتر از مدیران مرد کار می‌کنند و متناسب با سن و سال و اینکه فرزندی در خانه داشته باشند یا نه، فعال‌تر هستند.
در همین زمینه بر اساس نتایج پژوهشی با عنوان «موانع خروج از مسیر ترقی مدیریت برای زنان در سازمان‌های دولتی ایران بر اساس الگوی ذهنی مدیران زن موفق» که در نشریه مطالعات راهبردی زنان در پاییز ۱۳۹۹ منتشر شده است، زنان موفق در سازمان‌های دولتی ایران علاوه بر حفظ روحیه زنانه و لطیف خویش، فرزندآوری و مسئولیت تربیت فرزند را مانع رشد و ترقی خود نمی‌دانند، در مقابل با تقویت روحیه استقلال و کمال طلبی، رشد حرفه‌ای و یادگیری را تقویت کرده و مسیر حرفه‌ای خود را راهبری می‌کنند.
زهره الهیان نماینده سابق مجلس شورای اسلامی اخیرا به مطالبات مهم زنان اخیرا در حوزه‌های اشتغال و تحصیل اشاره کرده و گفت: «ما در جمهوری اسلامی ایران ممنوعیت و محدودیتی برای زنان در مورد تحصیل و تدریس رشته‌های علمی نداریم، امروزه ۶۳ درصد از صندلی‌های دانشگاه‌ها به بانوان اختصاص پیدا کرده و به لحاظ اشتغال منعی برای اشتغل بانوان در جایگاه‌های مختلف وجود ندارد.»
وی افزود: «گاهی آماری از زنان در زمینه‌های مختلف کشورمان به مجامع بین المللی ارایه میدهیم که آخرین بار بنده این آمار را در شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه کردم، آنها وقتی آمار حضور و مشارکت زنان در ایران را می‌شنوند متعجب می‌شوند، زیرا تصویری که رسانه‌های غربی از زنان ایرانی در مقامات کشور‌های غربی ساخته‌اند تصور غلطی است، در واقع به نحوی آنها تلاش می‌کنند تفکر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران را یک نگاه بسته نشان دهند.»
در تایید صحبت‌های این کارشناس لازم به ذکر است که بر اساس گزارشی با عنوان «حضور بانوان ایرانی در عرصه آموزش عالی کشور طی ۴ دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی» که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تهیه شده است، سهم پذیرش زنان در تمامی مقاطع تحصیلی آموزش عالی به بیش از ۶۰ درصد داوطلبان افزایش داشته و سالانه بیش از ۴۵۰۰ نفر از زنان به مقطع تحصیلی دکترای تخصصی راه می‌یابند.
بر اساس پژوهش سال ۲۰۲۱ که درباره نقش مدیریتی زنان در سراسر جهان انجام شده و نتایج آن در فوریه ۲۰۲۳ در پلتفرم جهانی استاتیستا منتشر شد، اردن در میان کشور‌های جهان بالاترین سهم نقش زنان در پست‌های مدیریتی را در سال ۲۰۲۱ داشته است و نرخ مدیریت زنان در آن کشور ۵۷ درصد عنوان شده است، سنت لوسیا و فیلیپین نیز با نرخ ۵۰ درصدی مدیران زن پس از اردن قرار دارند، بر همین اساس پاکستان با چیزی کمتر از ۶ درصد دارای کمترین نرخ مدیریت زنان شناخته شده است، این پژوهش نرخ مشارکت زنان در پست‌های مدیریتی ترکیه را ۱۹، عراق را ۱۵ درصد، عربستان سعودی را حدود ۱۶ درصد و قطر را نزدیک ۱۴ درصد اعلام کرده است.
درباره ترکیه می‌توان به آمار داخلی این کشور نیز اشاره کرد که براساس داده‌های شاخص‌های توسعه پایدار مرکز آمار ترکیه، نسبت زنان در سمت‌های مدیریتی از ۱۴.۴ درصد در سال ۲۰۱۲ با افزایش ۱.۹ درصدی به ۱۶.۳ درصد در سال ۲۰۱۸ رسیده است، با توجه به این که پژوهش جهانی در سال ۲۰۲۱ انجام شده و در آن آمار مدیریت زنان در ترکیه ۱۹ درصد عنوان شده است، می‌توان نتیجه گرفت که ترکیه شاهد رشد مدیریت زنان بوده است، در کشورمان نیز گرچه جایگاه مدیریت زنان ایرانی در این پژوهش جهانی مشخص نشده است، اما اگر بر اساس داده‌های رسمی داخلی، سهم مشارکت زنان در پست‌های مدیریتی را همان ۲۵ درصد بدانیم، می‌توان نتیجه گرفت که ایران به لحاظ حضور زنان در پست‌های مدیریتی دارای جایگاهی بالاتر از کشور‌های منطقه قرار دارد.
با توجه به مطالب فوق، دولت سیزدهم اهتمام جدی در افزایش نقش مدیریتی زنان در کشور را داشته است، اما این روند باید تا اجرای مصوبه برنامه ششم توسعه یعنی تحقق سهم ۳۰ درصدی زنان در پست‌های مدیریتی کشور ادامه پیدا کند، از طرف دیگر انتظار بیشتری از بانوان مدیر می‌رود تا با ارائه کارنامه مدیریتی درخشان نقش موثر خود را در امورات مدیریتی کشور نشان دهند و جایگاه خود را در تصمیم‌سازی کلان جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه در مسائل فرهنگی و اجتماعی تثبیت کنند تا شاهد ارتقای سبک زندگی ایرانی و اسلامی در خانواده‌ها باشیم.
منبع: ایسنا