به گزارش شهرآرانیوز، با وجود اینکه سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف، پیش از فصل تابستان برای روز‌های فراغت دانش آموزان برنامه ریزی می کنند، هنوز هم این انتقاد به متولیان اوقات فراغت در حوزه‌های مختلف وارد است که رشد این برنامه‌ها تا حدی شعاری است. مردم بر این باورند آمار و ارقامی که سازمان‌های مختلف درباره اوقات فراغت می‌دهند، مشکل خانواده‌ها را چندان حل نمی‌کند؛ زیرا بضاعت مالی بسیاری از آن‌ها به استفاده از این کلاس‌ها نمی‌رسد.
برای برخی‌ها تابستان، شیرین‌ترین فصل زندگی است. دانش آموزان از اینکه قرار نیست سر یک ساعت مشخص از خواب بیدار و سر کلاس حاضر شوند، کلی ذوق و شوق دارند و از طرف دیگر می‌توانند وقت آزادشان را صرف کار‌های موردعلاقه شان کنند. امیرعباس از دانشآموزان حاشیه شهر است و عاشق ورزش کردن، اما خانوادهاش توان تأمین هزینه ثبتنام او در کلاس‌های مختلف را ندارند و او ناچار است حتی برای تأمین هزینه تحصیلش هم کار کند. می‌گوید: گاهی میروم کوه و خیلی که بخواهم به خودم برسم، استخر را هم به آن اضافه میکنم. «وای نمیدانید شیرجه زدن در آب چه حالی می دهد!».
این جمله را با هیجان می‌گوید، اما لحظه‌ای بعد از آن هیجان خبری نیست، وقتی که در ادامه اش می‌گوید: فقط هزینه استفاده از استخر هم خیلی زیاد است؛ مثلا اگر در هفته دو بار هم بخواهم از همین استخر‌های معمولی استفاده کنم، باید ساعتی بیشتر از ۹۰ هزار تومان بدهم و من چند برادر دیگر هم دارم که مثل من دوست دارند شنا کنند، اما نمی‌شود.
محمدمهدی، یکی دیگر از نوجوانان شهرمان است که رغبتی به حضور در کلاس‌های اوقات فراغت ندارد، بنابراین درگیر چالش‌های این کلاس‌ها هم نمی‌شود: ۹ ماه درس خواندهام که تابستان راحت باشم. دیگر دوست ندارم در تعطیلات به کار یا آموزش فکر کنم. می‌خواهم استراحت کنم. همه فعالیت این روزهایش به حرکت انگشت سبابه اش روی صفحه گوشی موبایل ختم می‌شود.
می‌گویند تابستان فصل فراغت، استراحت، تفریح، سفر و رفتن به کلاس‌های مختلف است، اما برای برخی بچه‌های این شهر، طرح موضوع فراغت، کمی شبیه شوخی است. معمولا گفته می‌شود متولیان در حوزه‌های مختلف برای اوقات فراغت میلیون‌ها دانش آموز برنامه ریزی کرده اند، اما علیرضا که ساکن محله سیس آباد است، مثل خیلی از هم محله‌ای هایش، شور و هیجان نوجوانی اش را در جوی آب پرفشاری تخلیه می‌کند که نزدیک خانه شان جریان دارد. به قول خودش، عاشق غوطه خوردن است و هیچ وقت به این موضوع فکر نکرده است که این آب از کجا می‌آید و آخرش به کجا میرسد.
علیرضا می‌گوید: هزینه استخر و کلاس‌های فوتبال، خیلی زیاد است. ما سه تا برادر هستیم و من خیلی دوست دارم فوتبال را حرفه‌ای یاد بگیرم، اما نرخ ارزان‌ترین دوره‌های آموزشی هم کمتر از ۵۰۰ هزار تومان نیست، آن هم در زمین چمن معمولی. حالا به این ها، هزینه لباس را هم اضافه کنید و اینکه پدر من کارگر ساختمان است و برخی روز‌ها هم بیکار. برای نعیمه ابراهیمی که در یکی از محلات حاشیه مشهد زندگی می‌کند و یک فرزند نوجوان دارد، بوستان نزدیک محل زندگی شان بهترین فضا برای گذران روز‌های بلند و داغ تابستانی است.
برای همسایه‌های دیگر هم همین طور است و اعتقاد دارند بوستان‌ها دردسترس‌ترین فضا‌ها برای تفریح کردن هستند، با این حال اگر امکانش را داشته باشند، در کلاس‌های فرهنگ سرا ثبت نام می‌کنند. پسر نعیمه خانم، عاشق طراحی با قلم سیاه است، اما او هنوز در حال دودوتاچهارتا کردن است که آیا پر کردن یخچال خالی خانه واجب‌تر است یا علاقه پسرش به نقاشی؟ خودش می‌گوید: قیمت کلاس‌های فرهنگ سرا را پرسیده ام. بابت ۱۰ جلسه، باید ۲۴۳ هزار تومان پرداخت کنیم، اما باور کنید دستمان برای پرداخت همین مقدار هم خالی است.
انگیزه و هزینه، دو عاملی است که فاطمه عادلیپور، مادر سه دانشآموز پایه یازدهم، پنجم و اول دبستان، به عنوان ویژگیهای اوقات فراغت برمیشمارد و می‌گوید: با کوچک شدن مساحت خانه ها، مردم معمولا در خانه‌های آپارتمانی زندگی می‌کنند.
اوقات فراغت زمان مناسبی است تا بچه‌ها کاری را که دوست دارند، انجام دهند و به تفریحی که به آن علاقه دارند، مشغول باشند؛ البته باید خودشان رغبت شرکت در این کلاس‌ها را داشته باشند و به ویژه اگر دوره‌ها مهارتی و آموزشی است، بحث انگیزه خیلی مهم است. فاطمه خانم ادامه می‌دهد: فرزند بزرگ من در حال آماده شدن برای کنکور است، اما پسر‌های دیگرم به کلاس‌های فوتبال و ورزشی علاقه بیشتری دارند.
به چندین مجموعه ورزشی خصوصی سر زدم، اما هزینه‌ها خیلی سنگین است. خودم ترجیح می‌دادم در کلاس زبان شرکت کنند و هزینه ثبت نام در یک مجموعه مطمئن برای هر ترم، ۸۰۰ هزار تومان به بالاست. برای کسانی که مثل ما چند فرزند دارند، استفاده از این کلاس‌ها اصلا مقرون به صرفه نیست. حالا می‌گوییم فوتبال را در پارک بازی کنند و تابستان را این طور بگذرانند.
این بار مهدی آل حسین حرف می‌زند. پسران او، ابوالفضل و علی، هفت و دوازده ساله هستند و او تصمیم گرفته است امسال آن‌ها را در کلاس‌های ژیمناستیک ثبت نام کند.
او می‌گوید: راستش را بخواهید، به هر جایی نمی‌توانم اعتماد کنم؛ به همین خاطر بعد از کلی پرس وجو، یک مکان به نسبت مطمئن پیدا کردم، اما فکرش را بکنید، برای هر نفر ۲ میلیون تومان باید بدهیم و تازه این پول غیر از حق بیمه، هزینه لباس و... است. شما فکر می‌کنید همه خانواده‌ها می‌توانند از این کلاس‌ها استفاده کنند؟
برنامه ریزی برای اوقات فراغت از وظایف دولت‌ها محسوب می‌شود و در بیشتر کشور‌های جهان، سازمان‌ها و نهاد‌هایی برای این منظور ایجاد شده اند. در کشور ما نیز اوقات فراغت، توجه دولت‌ها را به خود جلب کرده است و نهاد‌های مختلفی مثل وزارت ورزش وجوانان، کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان و سازمان دانش آموزی، مشغول سیاست گذاری در این امر هستند. «وزارت آموزش وپرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از سازمان‌های تأثیرگذار در روند برنامه ریزی اوقات فراغت قلمداد می‌شوند».
این گفته مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان خراسان رضوی است که این طور کاملش می‌کنداصلی‌ترین وظیفه در حوزه سامان دهی اوقات فراغت برعهده دو بخش است؛ آموزش وپرورش که وظیفه رسمی تربیت را عهده دار است و کانون پرورش فکری که غیررسمی آن را انجام می‌دهد. اگرچه در مجموعه آموزش وپرورش هم تعدادی کانون فرهنگی و تربیتی داریم که کارشان، سامان دهی اوقات فراغت دانش آموزان است.
محمدمهدی حسین پور ادامه می‌دهد: این نکته را هم به صحبت هایم اضافه کنم که آموزش وپرورش، نود کانون فرهنگی و تربیتی در استان دارد و علاوه بر این ها، اردوگاه‌ها و دارالقرآن‌ها هم فعال هستند. همچنین انجمن‌های بیست ودوگانه‌ای در رشته‌های مختلف علمی فعالیت می‌کنند. در آموزش وپرورش مشهد نیز پانزده کانون فرهنگی وپرورشی وجود دارد که بخشی از فعالیت هایشان، مشابه کانون‌های فرهنگی و تربیتی است.
او این موضوع را هم یادآوری می‌کند که در خراسان رضوی ۴۶ مرکز کانون پرورش فکری ثابت، سیار و پستی با حیطه فعالیت‌های مختلف وجود دارد. محور اصلی فعالیت کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان هم کتاب و کتاب خوانی است؛ هرچند در زمینه هنرهای دستی و تجسمی، هنرهای نمایشی، رسانه و... نیز فعالیت‌هایی انجام می‌دهد.
حسین پور در پاسخ به انتقاد خانواده‌ها از هزینه سنگین کلاس‌های اوقات فراغت نیز می‌گوید: کانون پرورش فکری یک نهاد حاکمیتی است و هزینه‌های دریافتی از خانواده ها، بسیار کمتر از بخش‌های دیگر است. او همچنین از راه اندازی باشگاه‌های تخصصی مانند باشگاه رسانه در تابستان امسال خبر می‌دهد و می‌گوید: کودکان و نوجوانان در این باشگاه‌ها در حوزه‌های مختلف مانند پویانمایی، فیلم برداری و... به مدت یک سال آموزش می‌بینند.
علیرضا تاج فیروز، مدیرکل ورزش وجوانان خراسان رضوی، یکی از متولیان حوزه اوقات فراغت است که اعتقاد دارد اوقات فراغت را باید به کل سال تعمیم داد و اشتباه است که آن را فقط برای فصل تابستان در نظر بگیریم.
او به عنوان یکی از متولیان برنامه ریزی حوزه اوقات فراغت که پیش‌تر سرانه ورزشی مشهد را هفت هزارم مترمربع اعلام کرده بود، همین ابتدای صحبتش با ما نیز اعتراف می‌کند که میانگین سرانه ورزشی باتوجه به تعداد جمعیت در استان، کم و البته این کمبود در هشت پهنه حاشیه شهر مشهد بیشتر است.
تاج فیروز صحبتش را این طور ادامه می‌دهد: شهرداری در زمینه توسعه زیرساخت‌ها و پر کردن اوقات فراغت خیلی خوب پای کار آمده است، اما سرانه‌های ورزشی مشهد کم است، با این حال ما بیکار ننشسته ایم و قرار است از محل مولدسازی، علاوه بر تکمیل و توسعه پروژه‌های نیمه تمام ورزشی در استان، هشت مجموعه ورزشی که شامل یک سالن توپی و زمین‌های چمن بزرگ و کوچک است، در هشت پهنه حاشیه شهر ساخته و بخشی از این کمبود جبران شود.
ظرفیت‌ها و مکان‌هایی که چندین سال است در گوشه وکنار شهر رها شده اند، برای این منظور شناسایی شده اند. علاوه بر این، برنامه‌هایی را نیز با استفاده از ظرفیت قانونی ماده ۲۷ برای ساخت حدود ۲۳ پروژه جدید با اعتبار ۲۵۰ میلیارد تومان با مشارکت سرمایه گذاران در دستورکار داریم. تکمیل مجموعه‌های ورزشی نیمه تمام را هم دنبال می‌کنیم.
او بعد از این اشاره کلی توضیح می‌دهد: یکی از عوامل تعیین کننده در چگونگی گذراندن اوقات فراغت، تصمیم خانواده‌ها و والدین است و شاید مدنظر آن ها، حضور فرزندشان در دوره‌های مهارتی و آموزشی باشد، اما بیشتر نوجوانان، علاقه‌مند به کلاس‌های ورزشی هستند. متولی برگزاری کلاس‌های ورزشی، باشگاه‌های ورزشی هستند، اما نظارت بر کیفیت و کمیت این کلاس‌ها برعهده اداره کل ورزش وجوانان است.
تاج فیروز درباره هزینه سنگین کلاس‌های ورزشی نیز می‌گوید: بالغ بر پانصد مجموعه ورزشی در استان وجود دارد که برخی از آن‌ها به بخش خصوصی واگذار شده است، اما هیچ کدام حق ندارند خارج از نرخ نامه مصوب، رقمی بگیرند و چنانچه کسی در این مورد گله یا شکایتی داشته باشد، به صورت جدی پیگیری می‌شود.
علی مهدوی خواه، معاون پرورشی وفرهنگی آموزش وپرورش خراسان رضوی، هم متولی اصلی سامان دهی اوقات فراغت را اداره کل ورزش وجوانان استان می‌داند، اما می‌گوید: همه ظرفیت‌های درون آموزش وپرورش را برای بهینه سازی اوقات فراغت بسیج کرده ایم. او ادامه می‌دهد: هم اکنون ۹۶ کانون فرهنگی وتربیتی، ۷۰ مرکز دارالقرآن و ۴۵ مرکز مشاوره داریم که ظرفیت پژوهش سرا‌ها نیز به این‌ها اضافه می‌شود.
علاوه بر این، مدارسی که آمادگی دارند، به عنوان پایگاه اوقات فراغت معرفی می‌شوند. مهدوی خواه هم درباره شهریه کلاس‌های اوقات فراغت می‌گوید: ملاک تعیین شهریه، محیط پایگاه و امکانات آن است و گرچه ما مبالغی را تعیین کرده ایم، نظر مدیر مدرسه هم در این موضوع دخیل است، با این حال این رقم برای ثبت در سامانه باید تأیید شود که البته شهریه‌های سنگین، تأیید نمی‌شود.
در ادامه، علیرضا یوسفی دهنوی، مدیر مرکز نوجوان اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، کار اصلی این مجموعه را حمایت از کانون‌های فرهنگی و تبلیغی می‌داند و می‌گوید: ما معمولا خودمان وارد کار اجرایی نمی‌شویم و آن را به حلقه‌های میانی می‌سپاریم، اما بیشتر کلاس‌ها و اردو‌هایی که برگزار می‌کنیم، رایگان است.
او با بیان اینکه اردو‌ها بر هم افزایی و همدلی دانش آموزان تأثیر فراوان می‌گذارد و در فصل تابستان هم برگزار می‌شوند، یادآوری می‌کند: طرحی نیز با نام «قهرمان محله» برای شناسایی نوجوانان مستعد محله و گروه سازی آن‌ها اجرا می‌شود. «اردو‌های نوجهادانه» طرح دیگری است که برای توانمندسازی نوجوانان در این فصل اجرا می‌شود.
شهرداری مشهد هم درکنار اجرای طرح‌های عمرانی و آموزش شهروندی و...، خود را مکلف کرده است در حوزه اوقات فراغت نیز پا پیش بگذارد و در این راستا از ظرفیت فرهنگ سرا‌ها در جغرافیای شهری استفاده کرده است. به عبارتی، فرهنگ سرا‌ها یکی از مجموعه‌های پای کار اوقات فراغت هستند که طرف‌د‌اران و مخاطبان زیادی دارند.
محمد اسکندری نژاد، سرپرست معاونت فرهنگی وهنری سازمان فرهنگی واجتماعی شهرداری مشهد، در این باره از فعالیت ۲۱ فرهنگ سرا در مشهد خبر می‌دهد که از این تعداد حدود پنج‌شش مجموعه در حاشیه شهر فعالیت می‌کنند. به گفته او، تنوع کلاس‌ها زیاد است و حدود پانصد عنوان برنامه درنظر گرفته شده است و تفاوت این مراکز با دیگر مجموعه‌های اوقات فراغت، این است که کلاس‌ها با کمترین هزینه و بهترین مربی‌ها برگزار می‌شود.
صحبت درباره موضوع اوقات فراغت زیاد است، اما این گزارش را با خبر خوب اسکندری نژاد به پایان می‌بریم. او از «سرای همسایه»، ویژه کلاس‌های کودکان و نوجوانان خبر می‌دهد که برای تابستان امسال ساخته شده است و می‌گوید: مساجد حاشیه شهر را هم برای برگزاری کلاس‌های اوقات فراغت آماده کرده ایم.