تحلیل سیاست‌های انرژی و تأثیرش بر ایران و کشورهای همسایه از نگاه وحید سینایی
سید مهرداد امیرکلالی - از دی‌ماه که چین رسما شیوع ویروس کرونا در این کشور را اعلام کرد، قیمت نفت در شوک این خبر ریزشی شد و تا امروز که این بیماری امان بسیاری از کشور‌ها را بریده است، تقاضای نفت در جهان چیزی درحدود ۳۰میلیون بشکه در روز کاهش یافته است و آن‌طور که به نظر می‌رسد، فعلا هم سر بازگشت ندارد. نگرانی از ماندگاری این صنعت مهم -که اقتصاد جهان را تغذیه می‌کند- در بحران، موجب شده است تا نگاه‌ها به جهان پس از کرونا دوخته شود. در این بین، نباید به‌سادگی از موضوع نپذیرفتن توافق اوپک برای کاهش تولید نفت ازسوی روسیه و متحدانش در اوپک‌پلاس صرف‌نظر کرد که می‌توانست برای چنین شرایطی راهکار بدهد. نباید از یاد برد که برای سعودی‌ها، ادامه وابستگی اقتصاد جهان به نفت و سهم نفت سعودی در تولید جهانی، مهم‌تر است تا قیمت آن. برای تحلیل وضعیت موجود و سیاست انرژی در حوزه بین‌الملل، با وحید سینایی، دانشیار گروه علوم‌سیاسی دانشگاه فردوسی، گفت‌وگویی کرده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد. سینایی با بیان اینکه کاهش بهای نفت تحت‌تأثیر چند عامل بود، اظهار کرد: کشورهای اوپک در اجلاس اخیر -به‌ویژه روسیه و عربستان- درباره قیمت نفت به توافق نرسیدند، اما بعدا هر 2کشور موافقت کردند که ۱۰میلیون تولید نفت را کاهش دهند و کشورهای عضو و غیرعضو اوپک زمانی این تصمیم را گرفتند که کار از کار گذشته و کرونا باعث رکود اقتصادی شده بود و تقاضای نفت کاهش یافت. وی افزود: قطعا این کاهش قیمت نفت برای کشورهای صادرکننده نفت شامل اوپک و اوپک‌پلاس تبعات سنگینی خواهد داشت. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مثل امارات و عربستان درصدد تمهید چاره‌ای برای کاهش درآمد‌های نفتی هستند که به فروش اوراق قرضه و وام روی آورده‌اند، اما برای کشورهای صنعتی که واردکننده نفت بودند، کاهش بهای نفت به نفعشان تمام شد. این استاد دانشگاه بیان کرد: آمریکا در صدر کشور‌هایی است که هم واردکننده و هم صادرکننده نفت هستند. این کشور‌ها با کاهش تولید داخلی مواجه خواهند شد. هم‌اکنون ۱۰هزار نفر در 4000شرکت نفتی آمریکا کار می‌کنند و به‌شدت از کاهش بهای نفت متضرر خواهند شد.
عضو مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد اظهار کرد: درباره اینکه این وضعیت تا چه موقع ادامه دارد، ناظران بین‌المللی معتقدند هیچ امیدی به تغییر نیست و ازسویی، چون ساخت واکسن کرونا امسال به سرانجام نمی‌رسد، بحران کاهش بهای نفت ادامه پیدا می‌کند و در افق دو تا سه سال آینده اوضاع بهتر می‌شود، ولی در درازمدت با افزایش بهای نفت روبه‌رو خواهیم شد. او با اشاره به تاثیر کاهش بهای نفت بر ایران گفت: این مسئله تأثیر کمتری در ایران می‌گذارد؛ چون اساسا ما نفت زیادی صادر نمی‌کنیم، اما بی‌تأثیر هم نیست؛ چون همین میزان نفتی که صادر می‌کنیم، برای ارز موردنیاز کشور لازم است، بنابراین متضرر می‌شویم. سینایی اظهار کرد: بهای نفت در بودجه امسال با رقم فعلی نفت خیلی متفاوت است، اما مشکلات ما از دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس کمتر است. از این میان بیشترین تأثیر، نصیب عراق خواهد شد و بیشترین مشکلات دامن این کشور را خواهد گرفت؛ به‌دلیل اینکه عراق منابع و ذخایر ارزی درخورتوجهی ندارد.