ابوطالب؛ شخصیتی بی‌بدیل

هفتم ماه مبارک رمضان مصادف با رحلت ابوطالب، عموی پیامبر(ص)، یکی از شخصیت‌های برجسته، مؤثر و البته مظلوم صدر اسلام است که تأثیر وی در شکل‌گیری و حمایت از نهضت پیامبر(ص) و آغاز دین اسلام بر هیچ‌کس پوشیده نیست. شخصیت عموی پیامبر(ص) در دورانی شکل گرفت که هنوز خبری از ظهور اسلام نبود. از لحاظ خانوادگی و شرایط خاندانی، وی متعلق به قبیله قریش است؛ قبیله‌ای که در مکه و عربستان از نفوذ و جایگاه مذهبی و اجتماعی والایی برخوردار بودند. قبل از ابوطالب، پدرش عبدالمطلب و اجداد وی همگی از کارگزاران حج ابراهیمی و از نسل اسماعیل و عدنان، فرزندان ابراهیم نبی(ع) بودند که کلیدداری و پرده‌داری کعبه را به‌عهده داشتند. این مقام به‌شکل خانوادگی از پدر به پسر می‌رسید و شرایط واگذاری آن به‌شکلی بود که عمدتا به کسانی واگذار می‌شد که به سلامت نفس و شخصیت دینی و خداپرستی و نیکوکاری اشتهار داشتند. تجربه تاریخی نشان داده است که همه افراد تا زمان عبدالمطلب و ابوطالب، از انسان‌های موجه، جوانمرد و شخصیت مدیر و مدبر و موحدی بوده‌اند. اقتصاد مکه اگرچه جزوی از اقتصاد منطقه‌ای مرکز عربستان به‌حساب می‌آمد، اما وابسته به اقتصاد شام و گاهی هم به جنوب یعنی یمن بوده است.

حمایت از پیامبر(ص) از همان کودکی و بعد از رحلت عبدالمطلب همواره از وظایف و اقدامات ابوطالب بوده است، به‌نحوی ‌که پیامبر(ص) از این زمان تا سنین ازدواج در خانه ابوطالب زندگی می‌کرد و به‌علاوه از نگهداری همسر ابوطالب (فاطمه بنت‌اسد) برخوردار بود.

پیامبر(ص) از ازدواج تا بعثت نیز بدون وقفه در حمایت ابوطالب بود، به‌ویژه وقتی ابلاغ رسالت آغاز شد، تنها کسی که به ندای پیامبر(ص) پاسخ مثبت داد، ابوطالب و فرزندش علی‌ابن‌ابی‌طالب(ع) و برادرانش بودند. ضمن اینکه همسر ابوطالب نیز اولین زن بیرون از خانه پیامبر(ص) بود که مسلمان شد و حتی حق مادری برای پیامبر(ع) داشت. با شروع دعوت پیامبر(ص) و واکنش قریش، این ابوطالب بود که همواره آن‌ها را از دشمنی با پیامبر(ص) برحذر می‌داشت و غالبا از دور در مکان‌های عمومی از پیامبر(ع) حمایت و از دعوت وی پشتیانی می‌کرد. آغاز دعوت علنی زمانی بود که ابوطالب مانع آسیب‌رساندن قریش و مخالفان و کفار به پیامبر(ص) بود و این حمایت تا آخرین روز حیات ابوطالب ادامه داشت.

در هر حال ابوطالب مانند مؤمن آل‌فرعون بود که در مقابل تهمت‌ها و توطئه‌های مشرکان کارهایی می‌کرد تا به‌جان پیامبر(ص) آسیبی نرسد. حمایت فرزندان ابوطالب و همسرش تا آخرین لحظه از پیامبر(ص) حکایت از ایمان عمیق و اراده سترگ آن مرد بزرگ داشته است؛ به‌ویژه ماجرای شعب ابی‌طالب و ایستادگی در مقابل تحریم‌های گسترده کفار و حمایت شبانه‌روزی از آغاز سال هفتم بعثت تا پایان دوره سه‌ساله یعنی سال دهم، نشان دیگری از حمایت بی‌شائبه ابوطالب از پیامبر(ص) و مسلمانان بوده است.

در هر حال رحلت ابوطالب در سال دهم بعثت، موجب غم و اندوه پیامبر(ص) و مسلمانان شد، به‌شکلی که پیامبر(ص) به‌ناچار برای مدتی مکه را ترک کرد و به‌ طائف سفر نمود. ابوطالب در هفتمین روز ماه مبارک رمضان سال دهم بعثت چشم از جهان فرو بست و پیامبر(ص) و خاندان بنی‌هاشم و مسلمانان را در غم و اندوه فروبرد.