به گزارش شهرآرانیوز؛ احکام مالی اسلام به‌خوبی نشان می‌دهد عدالت اقتصادی که مکاتب مختلف، مدعی آن بوده‌اند و هیچ‌یک نتوانسته‌اند در این‌باره از حرف فراتر روند، در سایه عمل مؤمنانه به این احکام محقق می‌شود و برکاتی همچون رفع تبعیض‌ها، کم شدن فاصله‌های اجتماعی و کاهش آسیب‌هایی مثل فقر و اعتیاد و طلاق را به‌دنبال دارد. ازجمله این احکام، خمس است که مرور نحوه وجوب و موارد مصرف آن، بیانگر تلاش برای تحقق عدالت اقتصادی است.
«خمس» به یک‌پنجم منفعت مازاد بر خرج سال گفته می‌شود و حقی است که خداوند برای پیامبر (ص) و امام معصوم (ع) و سادات فقیر در مال افراد، قرار داده و پرداخت آن واجب شرعی است؛ خمس به دو قمست تقسیم می‌شود که یک قسمت آن سهم امام است و قسمت دیگرش سهم سادات فقیر، لذا تأخیر در پرداخت آن جایز نیست و کسی حق ندارد خود را بدهکار اهل‌خمس حساب کند. مهم آنکه خمس از عبادات است و باید با قصد قربت و به مرجع تقلید پرداخت یا با اجازه او مصرف شود. تصرف در خمس بدون اذن مجتهد، جایز نیست.
خداوند در آیه۴۱ سوره انفال، وجوب خمس و مصارف آن را به‌صورت مختصر بیان و بر آن تأکید می‌کند: «وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبى وَالْیَتامی وَالْمَساکینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا: (ای مؤمنان) بدانید که آنچه به شما غنیمت و فایده رسد (کم یا زیاد) خمس (یک‌پنجم) آن مخصوص خدا و رسول و خویشان او و یتیمان و فقیران و در‌راه‌ماندگان است اگر به خدا و آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم، ایمان دارید».
فقها در آثار نپرداختن خمس، تصریحاتی دارند؛ مثل اینکه انسان تا خمس مالش را ندهد، نمی‌تواند در آن تصرف کند؛ مثلا غذایی را که در آن خمس باشد، نمی‌تواند مصرف کند. همچنین اگر با پول خمس‌نداده، خرید‌وفروش کند (بدون اجازه حاکم شرع) به اندازه خمس مال، معامله باطل است؛ چنان‌که اگر آن را به کسی هدیه کند، گیرنده هدیه نمی‌تواند به مقدار خمس، در آن مال تصرف کند. سومین اثر آنکه اگر بخواهد پول خمس‌نداده را به صاحب حمام بدهد و در حمام غسل کند، غسل او باطل است.
منفعت کسب (مازاد بر خرج سال انسان و خانواده‌اش)، منظور از مخارج سال، تمام چیز‌هایی است که انسان در زندگی خود و خانواده‌اش به آنها نیاز دارد؛ مثل خوراک و پوشاک، مخارج ازدواج، اثاثیه منزل، کتاب‌های موردنیاز، صدقه، نذر یا کفاره‌ای که پرداخت می‌کند، جوایز و هدایایی که به افراد می‌دهد، وسیله نقلیه‌ای که تنها برای کسب‌وکار نباشد، مخارج میهمانان و مخارج سفر‌ها. برای محاسبه مخارج سال، ابتدا باید پایان سال معلوم باشد که اولین درآمد را ابتدای سال و گذشت یک سال از آن تاریخ را انتهای سال قرار می‌دهیم. مثلا کشاورز اولین محصول، کارمند اولین حقوق و مغازه‌دار اولین معامله خود را ابتدای سال حساب می‌کنند.
گنج، معدن، مال مخلوط به حرام، غنیمت، جواهری که با غواصی به‌دست می‌آید، زمینی که از کافر ذمی خریداری شده است، نیز از مواردی است که خمس به آن تعلق می‌گیرد. مالی که به انسان ارث می‌رسد، اما چیزی که به انسان بخشیده می‌شود، جایزه‌ها، عیدی‌هایی که به او می‌دهند و مالی که به‌عنوان خمس یا زکات یا صدقه دریافت می‌کند و مهریه زنان، مشمول خمس نمی‌شود.
پرداخت خمس یا همان حق امام‌زمان (عج) در زندگی انسان، برکات و آثار بی‌مثالی دارد؛ نخست نسل پاک است. در روایت آمده است: «پرداخت خمس، مال را پاک می‌کند و مال پاک، مقدمه نسل پاک است». دیگر اثر آن، تقویت دین و مکتب است؛ چنان‌که امام‌رضا (ع) فرمودند: «خمس، حق ما اهل‌بیت و پشتوانه مکتب و راه ماست».
خمس مال را پاک می‌کند. امام‌صادق (ع) در این‌باره می‌فرمایند: «من از گرفتن درهم شما هدفی جز پاک کردن شما ندارم». خمس، در‌های رزق را به روی انسان می‌گشاید. از امام‌رضا (ع) است که فرمودند: «پرداخت خمس، کلید رزق شماست» و برخورداری از عنایت خدا. وقتی انسان به یاد خدا و پیامبر (ص) و ائمه (ع) است، آنها نیز به او عنایت می‌کنند.