دبیر مشهد، شهر جهانی گوهرسنگ‌ها در آستانه پایان دوره میزبانی مشهد از این رویداد جهانی به بررسی اقدامات انجام شده در دبیرخانه این رویداد پرداخت.
علی صمدی جوان/شهرآرانیوز، ملیحه سلطانی به مناسبت هفته صنایع دستی به بررسی اقدامات مشهد به‌عنوان پایتخت گوهرسنگ‌ها پرداخت. این عنوانی است که مشهد از مردادماه ۱۳۹۵/آگوست ۲۰۱۶ عهده‌دار آن بوده است و امسال به پایان خواهد رسید.
سلطانی با اشاره به مهم‌ترین اقدامات دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها گفت: در فرصتی چهارساله و براساس دستورالعمل‌هایی که از سوی شورای جهانی گوهرسنگ‌ها صادر شده است، به توسعه زیرساخت‌های موجود در مشهد اقدام کردیم.
وی ادامه داد: در آستانه پایان دوره مشهد، می‌توانیم ادعا کنیم در زمینه اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، پیشرفت‌های مقبولی داشته ایم، ولی به لحاظ رشد اقتصادی سنگ‌های قیمتی و صادرات آن، با مشکلاتی مواجه شدیم.
دبیر مشهد، شهر جهانی گوهرسنگ‌ها افزود: امتیاز اصلی و سند مشهد به‌عنوان شهر گوهرسنگ‌ها به شهردار مشهد تحویل داده شده است و در ۴ سال گذشته ۳ شهردار داشته‌ایم و این عامل در کنار سایر اولویت‌های رایج در مشهد، باعث شد تا به اندازه کافی فرصت دست داده برای مشهد را درک نکنیم. در این بین، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی به سهم خود تلاش‌هایی را برای استفاده از این ظرفیت جهانی انجام داد.
راه‌اندازی موزه‌ها و هنرستان‌های تخصصی گوهرسنگ‌ها
سلطانی با اشاره به قدمت سنگ‌های قیمتی در خراسان گفت: شرق ایران به‌ویژه خراسان، بیش از ۵۰۰۰ سال سابقه استفاده از گوهرسنگ داشته است. با این حال تا پیش از انتخاب مشهد برای این رویداد جهانی، هیچ موزه یا آموزشگاهی که به‌صورت تخصصی روی این موضوع کار کند، نداشتیم.
وی ادامه داد: در مدت ۴ سال گذشته، ۳ موزه تخصصی سنگ‌های قیمتی را در ۲ بخش دولتی و خصوصی به وجود آوردیم؛ موزه و فروشگاه گوهرسنگ‌ها در موزه بزرگ خراسان که سنگ‌های قیمتی و نفیسی از ایران و سراسر جهان را در خود دارد و موزه سنگ‌های قیمتی در پارک موزه علوم زمین که با کوشش سازمان زمین‌شناسی شمال شرق کشور افتتاح شد و دارای ۷۰۰ گونه سنگ قیمتی کمیاب است که ۲۵۰ گونه از این سنگ‌ها، مختص به اقلیم خراسان می‌باشد و در نوع خود در جهان ممتاز است. سوم نیز موزه سنگ‌های قیمتی توس است که در مسیر آرامگاه فردوسی به سمت هارونیه قرار گرفته است و در دسته‌بندی موزه‌فروشگاه‌های ما قرار می‌گیرد.
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها به مقوله آموزش فنی‌حرفه‌ای اشاره کرد و افزود: در مدتی که مشهد پایتخت گوهرسنگ‌ها بود، ۴ هنرستان فنی‌حرفه‌ای برای آموزش هنرجویان علاقه‌مند به این رشته دایر کردیم که هنرستان شهید چراغچی، اولین هنرستان هنرهای ایرانی‌اسلامی در کشور محسوب می‌شود. بدین ترتیب و با راه‌اندازی این ۴ واحد آموزشی، موفق شدیم طراحی زیورآلات را در مشهد به حوزه آموزش‌های متوسطه هنرستان‌ها بیفزاییم.
سلطانی با بیان اینکه مشهد قطب تولید طلا و نقره در کشور است، تأکید کرد: در مشهد سالانه ۴۰ تن نقره تولید می‌شود که سنگ‌های قیمتی روی آن پیاده‌سازی می‌شود؛ بنابراین نظر به اهمیت جایگاهی که پایتختی رویداد گوهرسنگ‌ها به مشهد می‌داد، تلاش کردیم تا آموزش هدفمند را در برنامه خود قرار دهیم.
تحریم مانع از صادرات محصولات ما شد.
سلطانی در ادامه به نیروی انسانی و فضای اقتصادی سنگ‌های قیمتی اشاره و ابراز کرد: با اینکه در مدت گذشته اهتمام فراوانی در تربیت نیروی کار ماهر و هنرمند داشتیم و حتی برخی از هنرجویان ما به دیگر استان‌ها رفتند، به‌علت مشکلات اقتصادی موفق نشدیم از تمام ظرفیت‌های شهر جهانی بهره‌مند شویم.
وی افزود: مشکل اقتصادی ما، متوجه وضعیت صادرات ماست که ۲ دلیل عمده باعث افت فعالیتمان شد: نخست اینکه قوانین صادرات و واردات بسیار قدیمی است و نیاز به بازتعریفی اصولی دارد و ما در این مدت تمام تلاشمان را به کار بستیم تا موانع را برطرف کنیم. دوم اینکه وضع تحریم‌های اقتصادی برعلیه کشورمان در عمل مانع بزرگی برای صادرات دستاورد‌های صنایع دستی ایران بود.
فعالیت انجمن‌های تخصصی و همکاری با دانشگاه
دبیر دبیرخانه مشهد، شهر گوهرسنگ‌ها به فعالیت‌ها در سطح اتحادیه و تعامل با دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: پیش از آنکه پایتخت سنگ‌های قیمتی شویم، ۲ اتحادیه طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی داشتیم که متولی بازار تخصصی خود بودند. اما در سال‌های گذشته، انجمن طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی را نیز برای هم‌افزایی بیشتر به وجود آوردیم تا کار‌ها با سرعت و نظارت بهتری پیش رود.
سلطانی با اشاره به صنعت گردشگری سنگ‌های قیمتی خاطرنشان کرد: گرایش گردشگری جواهرات، عرصه جدیدی برای جذب گردشگر است که به شکل قابل ملاحظه‌ای در اطراف ما وجود دارد. در این مدت، تور‌های تخصصی بازدید از دشت‌های سنگ قیمتی در اطراف مشهد و دشت‌های جنوبی خراسان جنوبی را برگزار کردیم تا علاقه‌مندان به این حرفه بیشتر با آن آشنا شوند.
این مسئول پایتخت جهانی گوهرسنگ‌ها به همکاری دبیرخانه سنگ‌های قیمتی با دانشگاه فردوسی مشهد اشاره کرد و ادامه داد: مرکز فناوری‌های پیشرفته دانشگاه فردوسی مشهد، قسمتی را برای تحقیقات علمی روی سنگ‌های قیمتی اختصاص داد که در مدت گذشته، آزمایشات و پژوهش‌های خوبی انجام شده است.
طراحی ۴ استاندارد جهانی برای ثبت سنگ قیمتی
سلطانی در زمینه کنترل کیفیت به برنامه‌ریزی این دبیرخانه برای ثبت استاندارد برند‌های سنگ قیمتی اشاره کرد و گفت: برای تأیید اصالت یک سنگ قیمتی، به ارائه ۴ استاندارد معتبر اقدام کردیم که این اقدام ما در سطح جهانی بازخورد داشت؛ بدین صورت که برای فیروزه، عقیق، حکاکی روی عقیق و مخراج‌کاری، ۴ استاندارد جداگانه نوشتیم تا سنگی که شناسنامه دریافت می‌کند، دارای مشخصات و اعتبار کافی باشد.
وی افزود: همچنین برای اولین‌بار به آموزش و به‌کارگیری روش تراش زاویه‌دار در سنگ‌های قیمتی اقدام کردیم که پیش از این در ایران طرف‌دار نداشت، اما بسیاری از سراسر جهان به این شیوه ابراز علاقه می‌کردند و تغییر به وجود آمده را برای ارزآوری این صنعت مهم می‌دانستیم.
سلطانی در پایان درباره اینکه آیا فرصت پایتختی مشهد تمدید خواهد شد یا خیر، تصریح کرد: تلاش ما در ۴ سالی که گذشت، تغییر اساسی در زیرساخت سنتی تولید و عرضه سنگ‌های قیمتی بود، به‌نحوی که با استاندارد‌های مدرن و استفاده شده در جهان منطبق شود. اشکالات عمده‌ای که به ما وارد می‌شد، طراحی‌های یکنواخت و نبود آموزش حرفه‌ای دوره متوسطه بود که موفق شدیم انتظارات را برآورده کنیم. اما اگر به مشکلی برای تمدید احتمالی این رویداد بربخوریم، آن مشکل قطعا اقتصادی خواهد بود.