دوران قاجار سفر‌های ایرانیان به اروپا افزایش پیدا کرد. این مسافرت‌ها دستاورد‌هایی نیز داشت. تقریبا ورود سینما، احداث کارخانه ها، برق و ... نیز هرکدام داستان خاصی دارد. مولد برقی که برای اولین مرتبه به مشهد وارد شد مخصوص حرم مطهر امام رضا (ع) بود.
غلامرضا آذری خاکستر/شهرآرانیوز - دوران قاجار سفر‌های ایرانیان به اروپا افزایش پیدا کرد. این مسافرت‌ها دستاورد‌هایی نیز داشت. تقریبا ورود سینما، احداث کارخانه ها، برق و ... نیز هرکدام داستان خاصی دارد. مولد برقی که برای اولین مرتبه به مشهد وارد شد مخصوص حرم مطهر امام رضا (ع) بود. حاجی محمدباقر میلانی، معروف به رضایوف، این دستگاه را در زمان مظفرالدین شاه قاجار خریداری و تقدیم آستان قدس رضوی کرد. این مولد را در محله بالاخیابان، نزدیک بست علیا، در کوچه چراغ برق، نصب کردندکه علاوه بر روشن کردن حرم مطهر حضرت رضا (ع) و سایر عمارات و ابنیه متبرک، قسمتی از بالاخیابان را نیز روشنایی می‌بخشید. در سال ۱۲۴۹ خورشیدی موتور برق دیگری را که حاج امیر رضوی معروف به چراغ برق به قدرت ۲۵ اسب بخار خریداری کرده بود، در کنار این مولد نصب کردند. این ۲ مولد حدود ۳۰ سال تنها تأمین کننده‌های نیروی برق شهر بودند.
نکته قابل توجه بر اساس اسناد به جامانده از این مسئله حکایت از این دارد صرفا عده خاصی به خصوص متمولین از چراغ برق استفاده می‌کردند و عموم مردم برای تأمین هزینه‌ها مشکل داشتند و ولتاژ برق جواب گوی همه خانواده‌ها نبود. البته تعدادی از درخواست‌های نصب کنتور در شرکت برق برای خانواده‌هایی است که مادر یا پدر آن‌ها مبتلا به امراضی، چون سل شده بودند.
به مرور زمان، چون این مولد‌ها دیگر جواب گوی برق رواق‌های حرم مطهر و صحن‌ها و مسجد گوهرشاد نبودند، یک دستگاه موتور برق به همراه لوازم برق رسانی اعم از انواع و اقسام چراغ‌ها برای حرم مطهر توسط یکی از بانوان واقف هندی خریداری و فردی به نام جعفرزاده، از پیش کسوتان برق خراسان، آن را به مشهد منتقل کرد. یکی از زائرانی که در سال ۱۳۰۵ خورشیدی از بمبئی به مشهد آمده بود در این باره می‌نویسد: «روشنایی روضه مبارکه در شب با یک ژنراتور برق انجام می‌گیرد که مادر آقاخان آن را اهدا کرده است.» مادر آقاخان محلاتی به نام بی بی شمس الملوک زنی متدین و ساکن هندوستان بود. دستگاه مولد بلاکستون که ۲۴ اسب بخار قدرت داشت و جریان مستقیم برق را تولید می‌کرد، در خیابان طبرسی نصب شد.
اسناد و مکاتبات درباره این موتور برق وجود دارد که بی بی شمس الملوک در تاریخ ۲۱ جمادی الثانی ۱۳۰۰ خورشیدی
ضمن مکاتبه‌ای با اسعدالتولیه در جریان این مولد برق نوشته است:
«در یک هفته قبل، آقای جعفرزاده روانه بودند. به او زحمت افزا شدم، چون مشارالیه خیال عتبات عرش درجات را دارند و همین هفته عازم هستند. لازم دانسته که مجددا اطلاع بدهم به جناب عالی یک دستگاه ماشین معه متعلقات آن از دینامو و سیم و چراغ و ... آنچه را که خود مشارالیه دستور داده و پسند نمودند خریداری شده و کلیه اشیا را تسلیم ایشان نموده، رسید دریافت نمودیم و مخارج تماما داده شده. تمام اسباب چراغ و ماشین در جوف همین کاغذ است. به دقت ملاحظه نموده... امیدوارم به همت جناب عالی و نظر اجداد طاهرین، سالما وارد شود و خداوند عالم هم نصیب من بفرماید که دفعه دیگر به آستان بوسی حضرت ثامن الائمه مشرف شوم و از دیدن چراغ‌ها و روشنایی شان کمال مسرت را حاصل نمایم. متوقعم رسید ماشین و چراغ‌ها را تلگراف نمایید آگاه شوم.»
تقریبا یک سال پس از این نامه خبر نصب موتور برق جدید به بی بی شمس الملوک رسیده است. او ضمن خوشحالی، در تاریخ ۱۸ ربیع الثانی ۱۲۵۹ قمری نوشته است: «۳ هفته قبل تلگراف رسید که چراغ الکتریک تقدیمی آستان ملک پاسبان وارد شد. نهایت مشعوف شدم. امیدوارم تا به حال چراغ‌ها را در حرم مطهر نصب نموده اید.»