زندگی مشترک زیر سایه شک | درباره سوءظن زوجین و اثرات مخربش در زندگی

به گزارش شهرآرانیوز؛ «اوایل وظیفه خودم می‌دونستم شفاف‌سازی کنم تا به شناخت بهتری از من برسه، ولی الان واقعا خسته شدم و دیگه نمی‌کشم؛ اگه بخوام یه تُک پا تا خونه مامانم برم، باید همراهم بیاد. وقتی سر کارم، مدام به تلفن محل کارم زنگ می‌زنه؛ این‌قدر که دیگه همکارام دستم می‌اندازن. انتظار داره هرکی به گوشی‌ام زنگ می‌زنه، تلفنم رو روی حالت بلندگو بگذارم که اونم بشنوه. می‌گه مگه ما حرف پنهونی ازهم داریم. همه اینها یک‌طرف و اینکه وقتی شب‌ها می‌خوابم، گوشی‌ام رو برمی‌داره و چک می‌کنه، یک‌طرف.»

نمی‌گوییم همه این موارد ولی بعضی یا مشابه این رفتار‌ها را در بین برخی همسران زیاد دیده‌ایم؛ رفتار‌هایی که کلافگی و گریز از همسر برای یک طرف و ناآرامی و بی‌قراری بیشتر برای طرف دیگر را به‌دنبال دارد؛ چون شک مانند مرضی بی‌علاج به جان زندگی می‌افتد و آن را از هستی ساقط می‌کند؛ مسئله‌ای که موضوع صحبت امروز ما با دکتر زهره معینی، روان‌شناس و مشاور خانواده است و قرار است شما در ادامه چکیده‌ای از آن را بخوانید.

یک مسیر اشتباه

وقتی قرار باشد یکی از دو طرف به دیگری اعتماد نداشته باشد و دائم در ذهنش صداقت او را زیرسؤال ببرد و طرف دیگر هم برای فرار از این شک مجبور به پنهان‌کاری شود، طبیعی است که آرامشی در زندگی مشترک وجود نخواهد داشت؛ آرامشی که رسیدن به آن، هدف اصلی همه ما از ازدواج است و جز با صداقت و روراستی و اعتماد دوطرفه امکان‌پذیر نمی‌شود، بنابراین اگر بگوییم شک و بدبینی بین همسران، اصل و ریشه ازدواج را نشانه می‌رود، زیاد بیراه نگفته‌ایم.

شک سالم و ناسالم

در دین مبین اسلام شک راه رسیدن به یقین بیان شده است؛ یعنی اینکه شک همیشه هم بد و نادرست نیست و نمی‌توان و نباید از کسی انتظار داشت که هیچ‌وقت و در هیچ شرایطی به همسرش شک نکند. آنچه ما آن را ناپسند و ناشایست می‌دانیم، شک بیمارگونه یا ناسالم است. حالا حتما می‌پرسید از کجا باید بدانیم که شک ما سالم است یا ناسالم؟ پیش از پرداختن به این موضوع، اجازه بدهید باهم به تعریفی واحد از شک برسیم.

شک

شک حالتی ذهنی و عاطفی است که یک یا دو طرف درباره صداقت و وفاداری هم، احساس تردید و ناامنی دارند. به‌عبارتی نمی‌دانند در دل هم چه می‌گذرد و اطمینانی به هم ندارند.

شک سالم

اگر شک و تردید ما درباره موضوعی، رفتاری یا موقعیتی کوتاه‌مدت و منطقی باشد، آن شک سالم است و وجودش برای سلامت یک رابطه اشکالی ندارد.

شک ناسالم

وقتی شک و تردید ما مزمن و وسواس‌گونه باشد و بدون علت تکرار شود، این شک ناسالم است و سبب ازهم‌گسیختگی رابطه می‌شود.

منشأ شک در زندگی

علت‌های زیادی با منشأ بیرونی یا درونی وجود دارند که می‌توانند ما را به فردی شکاک و بدبین تبدیل کنند؛ برای نمونه:

• دل‌بستگی‌های ناایمن در زندگی
• تجربه یک اتفاق خیانت‌آمیز در رابطه کنونی یا پیشین
• عزت‌نفس پایین و احساس بی‌کفایتی
• داشتن والدین یا نزدیکان شکاک
• احساس رهاشدگی، تنهایی و بی‌ارزشی
• تجربه شکست‌های عاطفی در کودکی
• اختلالاتی مانند اختلال شخصیت پارانوئید
• مصرف مخدر‌ها و روان‌گردان‌ها

نشانه‌های افراد شکاک

بهترین روش برای اینکه بدانیم گرفتار شک بیمارگونه و ناسالم شده‌ایم یا نه، این است که نشانه‌های آن را در خودمان جست‌و‌جو کنیم. فرد شکاک:

• دائم به طرف مقابل، برچسب دروغ‌گویی می‌زند و درباره درستی گفتار‌ها و رفتار‌های او تردید دارد.
• احساس ناامنی روانی در طرف مقابلش ایجاد می‌کند.
• رفتار‌های کنترلگرانه و پرخاشگرانه دارد.
• تمرکز ندارد و اضطراب و استرسش زیاد است.
• برخورد مچ‌گیرانه دارد و سعی در غافل‌گیری طرف مقابل دارد.
• از اینکه به اندازه کافی خوب نیست، احساس گناه می‌کند.
• به‌خاطر سرزنش کردن‌هایش، عذاب وجدان می‌گیرد.
• شور و نشاط در زندگی ندارد و خواب، تفریح و زندگی‌اش متأثر از شک‌هایش است.
• مشکلات گوارشی، سردرد و تنش‌های عضلانی را تجربه می‌کند.
• توانایی ساختن یک رابطه پایدار با دیگران را ندارد.
• اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس اندکی دارد.
• کینه‌ای و بددل است و معمولا اشتباه‌های دیگران را نه می‌بخشد نه فراموش می‌کند.
• با کوچک‌ترین حرکت همسرش سریع به‌هم می‌ریزد.
• بر این باور است که طرف مقابلش، انگیزه‌های پنهانی دارد یا قصد آسیب‌زدن به او را دارد.
• همیشه حالت دفاعی دارد و با دیگران مشاجره می‌کند؛ برای همین ترجیح می‌دهد از دیگران کناره بگیرد.

تأثیر شک بر رابطه

• شک، دشمن اعتماد بین همسران است و آن را به‌مرور از بین می‌برد؛ برای همین کم‌کم رابطه به‌جای باهم بودن به مراقب هم بودن تبدیل می‌شود.
• شک آرام‌آرام صمیمیت عاطفی و جنسی را بین همسران از بین می‌برد و بین آنها فاصله ایجاد می‌کند.
• شک، درگیری ذهنی ایجاد می‌کند و فرد مجبور است دائم درحال کنترل و مراقبت دیگری باشد.
• فضای صمیمی بین همسران، آلوده به کنایه، تهمت و انکار می‌شود.
• سوءتفاهم‌ها و درگیری‌های لفظی بین همسران افزایش می‌یابد.
• شک سبب ایجاد حس ناتوانی و احساس گناه، درماندگی و بی‌عدالتی در فرد می‌شود.
• همسران از هم فاصله می‌گیرند و رفتار‌های مبهم و مخفی‌کاری‌هایشان نسبت‌به هم، بیشتر می‌شود.
• روابط همسران ضعیف و کمرنگ می‌شود؛ چون می‌ترسند مسئله‌ای در رفتار‌ها و گفتارهایشان درطرف مقابل ایجاد شک کند.

رفتار با همسر شکاک

شک مانند اسید عمل می‌کند؛ ابتدا فرد و سپس طرف مقابلش را می‌سوزاند. فرد شکاک با این تصور که رفتارهایش از عشق و علاقه زیادی به همسرش سرچشمه می‌گیرد، خود را برای ادامه این نوع رفتار‌ها محق می‌داند. متأسفانه شک این افراد به موضوع خاصی هم محدود نمی‌شود و از خرید کردن همسر و بیرون رفتن او با دوستانش تا پاکدامنی‌اش را زیرسؤال می‌برد؛ رفتار‌هایی که درنهایت سبب طلاق عاطفی و جدایی آن دو از هم می‌شود؛ برای همین خیلی مهم است که اگر همسرمان به این بیماری آلوده شده است، در همان مراحل اول آن را تشخیص دهیم و برای درمانش اقدام کنیم. برای این منظور به‌جز مراجعه به یک مشاور و روان‌درمانگر مجرب در این زمینه، رعایت این نکات را هم توصیه می‌کنیم:

• اگر همسرتان از شما سؤالی می‌پرسد، حالت تدافعی به خود نگیرید و با آرامش و در کمال خونسردی پاسخ او را بدهید.
• سعی کنید همسرتان را درک کنید و بفهمید که نگرانی‌هایش از کجا آمده است و علت این شک و بدبینی چیست.
• درباره موضوع‌های پیش‌آمده، در فضایی امن و بدون کنایه و اتهام و توهین و تحقیر و تمسخر گفت‌و‌گو کنید و صادقانه باهم حرف بزنید.
• سعی کنید به خودآگاهی برسید و بفهمید که ریشه مشکلتان از کجاست.
• مرزگذاری سالم داشته باشید؛ یعنی بین مسائلی که باید شفاف درباره آنها صحبت کنید، با دیگر مسائل، تفاوت قائل شوید.
• سعی کنید رفتار‌های پیش‌بینی‌پذیری برای هم داشته باشید. اعتمادسازی کنید و با برنامه پیش بروید.
• همیشه دردسترس باشید تا از میزان حدس و گمان‌های بد جلوگیری شود.
• از مشاجره کردن با همسرتان بپرهیزید، درعوض با احساسات او همدلی کنید.