احیای ۴ دروازه اصلی شهر تاریخی توس در دستورکار میراث فرهنگی قرار دارد. این دیوار خشتی در دوره حیات خود از محکم‌ترین بارو‌ها بوده و دشمنان را در زمان حمله دچار مستأصل می‌کرده است.
لیلی رحمانی/ شهرآرانیوز - خشت‌های گلی اش برای سال‌ها حافظ جان و زندگی اهالی شهری بوده که این روز‌ها شده است قسمتی از شهر مشهد؛ شهری تاریخی که دیوارهایش هم حرف‌هایی برای گفتن دارد و با گذشت سال‌ها با قدوقامتی آسیب دیده، هنوز زنده است. سخن از شهر تاریخی تابران توس است؛ توس کهن سالی که دیوارهایش هم جزوی از تاریخ است و یادگار پایداری برای حفظ شهر؛ دیواری هفت کیلومتری که خشت به خشت درحال احیاست تا شاید بتواند عظمتی را که در گذشته داشته است، تا حدی نشان دهد. در میان تمام شهر‌های تاریخی دنیا که حصاری داشته اند شاید کمترشهری را بتوان یافت که هنوز هم پس از گذشت تمام وقایع و جنگ‌ها و بی توجهی ها، باقی مانده باشد، اما برج و باروی ششصدساله توس هنوز زنده است.
برای سالیان سال، آثار تاریخی شهر توس در سایه عظمت آرامگاه حکیم این شهر و البته بی توجهی مسئولان مغفول مانده بود، اما خوشبختانه این روز‌ها خبر‌های خوشی از توس به گوش می‌رسد؛ از احداث ره باغ جلوخان و احیای کهن دژ گرفته تا احیای برج و باروی توس که عظمتی بیش از آنچه به نظر می‌رسد دارد. این دیوار خشتی در طول حیات خود، یکی از محکم‌ترین بارو‌ها بوده و دشمنان را در زمان حمله، دچار استیصال می‌کرده است.
چند روز قبل بود که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در حاشیه افتتاح فاز سوم جلوخان فردوسی، از مرمت ۳۰۰ متر از خشت‌های باروی توس خبر داد. ابوالفضل مکرمی فر پیش‌تر نیز تأکید کرده بود که با مرمت و احیای برج و باروی شهر تاریخی، شکوه به توس بازمی گردد و حالا این اتفاق درحال تحقق است.
البته تحقق این موضوع، شهرداری و سازمان میراث فرهنگی را پس از سال‌ها کنار هم قرار داده است و نتیجه این اقدامات نه تنها شامل حال خراسانی‌ها بلکه تمام مردم ایران خواهد شد؛ چراکه این گام‌ها توس را به عنوان قسمت مهمی از تاریخ کشور تا ثبت جهانی پیش خواهد برد.
آغاز گام دوم مرمت برج و باروی توس
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس درباره گام جدید مرمت برج رودبار به شهرآرا گفت: گام دوم مرمت دروازه رودبار برج و باروی توس با متراژ ۱۵۰ متر، در چند روز آینده آغاز خواهد شد. احسان زهره وندی با بیان این مطلب ادامه داد: گام اول پروژه مرمت که در سال گذشته آغاز شده بود با متراژ ۱۵۰ متر در یک سمت دروازه به پایان رسیده است. پیگیری‌های لازم دراین زمینه انجام شده است و پس از اقدامات باستان شناسی و تعیین ضخامت دیوار، طرحی تهیه و مصوب و درنهایت کار مرمت آغاز شد. درواقع کار از حفاظت این دیوار به بازسازی آن رسیده است.
او بیان کرد: شهر تاریخی تابران توس در دیواری به طول ۷۲۰۰ متر و با قطر ۶ متر و ارتفاع ۹ متر محصور است. در این دیوار ۱۰۶ نیم برج و برج و ۴ دروازه وجود داشته و شامل دروازه رودبار درکنار کشف رود، دروازه رادکان یا نیشابور، دروازه مرو و دروازه رزان است.
هزینه ۵ میلیاردی تا امروز
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس ادامه داد: علت انتخاب دروازه رودبار، وضعیت مکانی این دروازه به عنوان ورودی شهر توس است. احیای کل دیوار هزینه بر خواهد بود، اما امیدواریم با مرمت ۴ دروازه، چهارچوب شهر برای بازدیدکنندگان مشخص شود.
زهره وندی افزود: بازسازی دیوار با خشت سنتی انجام می‌شود و کارگاهی برای تولید خشت سنتی نیز در همان محدوده درحال فعالیت است. تاکنون حدود ۵ میلیاردتومان هزینه و ۳ میلیون قالب خشت برای همین ۳۰۰ متر استفاده شده است. او درباره وضعیت کنونی دیوار توس نیز گفت: هیچ قسمتی از دیوار به طور کامل تخریب نشده است و رد و پی دیوار در تمام مسیر هنوز وجود دارد. این دیوار از دوران ایلخانی به جا مانده است.