خدا فراموش‌کار نیست

یکی از تصورات نادرست درباره خدای بزرگ این است که برخی گمان می‌کنند خدا، زحمات و کار‌های خوب ما را نادیده می‌گیرد و پاداش آنها را فراموش می‌کند. این تصور نادرست، نیز ناشی از این نگاه است که ما خداوند متعال را مانند انسان‌ها فرض می‌کنیم که اگر به آنها خوبی کردیم یا زحمتی برایشان کشیدیم، فراموش یا قدرناشناسی می‌کنند و باید به آنها یادآوری کنیم.

ترس از فراموش‌شدن و نگرانی از دیده‌نشدن، بلای جان بشر امروزی است. اگر کسی این تصور غلط را درباره خداوند داشته باشد، برای فراموش نشدن و دیده شدن، دست به هر کاری می‌زند، اما انسانی که باور دارد خدا او را می‌بیند و پاداش نیکی‌های او را فراموش نمی‌کند، تمام زندگی‌اش خدایی می‌شود.

هیچ تلاشی نادیده گرفته نمی‌شود

یکی از آثار بسیار بد این تصور نادرست درباره خداوند، این است که انسان دچار ناامیدی می‌شود؛ اینکه گمان کند خداوند زحمات او را فراموش می‌کند و پاداشی در قبال آن نمی‌دهد، انسان را بی‌انگیزه می‌کند. اگر هم انگیزه‌ای داشته باشد، برای به‌دست آوردن ثروت و قدرت بیشتر است نه برای رضایت الهی.

این درحالی است که خداوند به‌صراحت می‌فرماید: «وَ مَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیًّا: پروردگارت هیچ‌گاه فراموشکار نیست.» (مریم، ۶۴) همچنین در جای دیگر می‌فرماید: «لَایَضِلُّ رَبِّی وَ لَا یَنْسَی: پروردگارم در پاداش دادن و کیفر کردن، نه اشتباه مى‌کند و نه چیزی را فراموش می‌کند.» (طه، ۵۲)

خداوند برای دانستن، نیازی به «یادآوری» ندارد؛ زیرا گذشته، حال و آینده، همگی به یک اندازه در محضر علم بی‌پایان او حاضرند.

همه‌چیز ثبت می‌شود

قرآن کریم به‌صراحت می‌فرماید: «(لَا یُغَادِرُ صَغِیرَه وَلَا کَبِیرَه إِلَّا أَحْصَاهَا: خداوند در نامه اعمال انسان‌ها، هیچ ریزودرشتی را فروگذار نمی‌کند و همه‌چیز را به شماره می‌آورد.» (کهف، ۴۹)

همچنین در جایی دیگر می‌فرماید: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّه خَیْرًا یَرَهُ * وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّه شَرًّا یَرَهُ: هرکه، هم‌وزن ذره‌ای نیکی کند، آن را خواهد دید و هرکه هم‌وزن ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید.» (زلزال، ۷ و ۸).

جناب لقمان حکیم نیز در هنگام تربیت فرزند خود، او را به این موضوع توجه می‌دهد: «پسرم! اگر کار شایسته یا ناشایسته تو هم‌وزن یک دانه خردل باشد و آن‌هم در دل صخره‌اى یا در آسمان‌ها یا در دل زمین نهان باشد، خدا آن را براى حسابرسى حاضر خواهد کرد.»

امام صادق (ع) در یک تعبیر زیبا، این تصور نادرست را این‌گونه اصلاح می‌فرمایند: «سُبْحَانَ مَنْ هُوَ حَافِظٌ لاَ یَنْسَى: خداوند منزه است از اینکه چیزی را فراموش کند، بلکه او همه‌چیز را ثبت می‌کند.» (الدعوات، ج یک، ص۹۲)

در روایات متعدد نیز به وجود فرشتگانی اشاره می‌کند که تمام کار‌های خوب و بد، تلاش‌ها و تنبلی‌ها را می‌نویسند و ثبت می‌کنند.

در همین دنیا هم پاداش می‌دهد

این تصور هم نادرست است که خداوند فقط در آخرت به زحمات و نیکی‌های انسان پاداش می‌دهد. اما حقیقت این است که وقتی باور داشتیم خداوند فراموش‌کار نیست، یعنی هم در دنیا و هم در آخرت، پاداش تلاش‌های ما را می‌دهد. (اسراء، ۱۸)

از دیدگاه قرآن، این‌گونه نیست که خداوند، پاداش کار نیک را در دنیا فراموش کند یا نخواهد بدهد، بلکه خداوند می‌تواند پاداش کار‌های نیک را هم در دنیا و هم در آخرت عطا کند. (فَآتَاهُمُ ا... ثَوَابَ الدُّنْیَا وَ حُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَه.) (آل‌عمران، ۱۴۸)

آرامش؛ در پرتو تصور درست از خداوند

باور به اینکه خدا فراموش‌کار نیست، مستقیما بر آرامش درونی انسان تأثیر می‌گذارد. وقتی انسان یقین کند که حتی کوچک‌ترین نیت خیر، پنهانی‌ترین دعا و خالصانه‌ترین قطره اشکی که در دل شب می‌ریزد، نزد خداوند محفوظ است، احساس تنهایی و پوچی نمی‌کند.

این حقیقت، به تلاش‌های ما معنا می‌بخشد. شاید در دنیای مادی، بسیاری از زحمات ما دیده نشود یا مشمول قدردانی قرار نگیرد، اما باور به علم مطلق الهی، به ما اطمینان می‌دهد که هیچ تلاشی در مسیر درست، بی‌پاداش نخواهد ماند.