گاه این سفره‌های نذری هویتی کاملا زنانه دارند و می‌توان ویژگی‌های مشترک و البته منحصربه‌فردی را در آن‌ها مشاهده کرد مانند زن بودن همه افراد دست‌اندرکار، ممنوعیت ورود مردان یا پسربچه‌ها و حتی زنی که حامله است و جنسیت جنینش معلوم نیست.
مریم ناوی | شهرآرانیوز؛ از مطالعات انسانشناختی این‌گونه استنباط می‌شود که نذورات و زیارت اماکن مقدس از دیرباز یکی از بنیادین و کهنترین صور رفتار و تجربههای دینی فرهنگها و جامعهها بوده است. اعتقاد به اینکه سرنوشت انسان در دست خدایان است و نیز احتمالا انگیزه کسب خشنودی خدایان و دفع شر و بلایای طبیعی از مهم‌ترین دلایل نذورات و قربانی‌ها بوده است. در ایران باستان نیز نذر و وقف ریشهای دیرینه دارد و از زمان ورود آریا‌ها به فلات ایران و هندوستان، نذورات و موقوفات معابد و زیارتگاهها وجود داشته است. تجزیه و تحلیل بقایای مواد غذایی‌ای که روی ظروف کشف‌شده در مقبره‌ها و معابد به عنوان غذا‌های پیش‌کش‌شده به محضر خدایان یا ارواح درگذشتگان، باستان‌شناسان را با شواهدی روبه‌رو کرد که نشان از شناسایی مواد غذایی مخصوصی را داشت.
سنت کهن پیش‌کش غذا به درگاه خدا در دوره اسلامی نیز ادامه یافت و با نذر و احکام آن که به صورت مؤثرتر و قوی‌تر در دین اسلام وجود داشت درآمیخت و به رشد خود ادامه داد و به صورت مدون‌تر و منسجم‌تری درآمد. بررسی سفره‌های نذری و غذا‌هایی که بنا به فرهنگ، باور و امکانات بومی و محلی شکل و شمایلی متنوع و متفاوت دارند، همگی، ریشه در باور‌های مشترکی دارند که نشان از توسل به نیرویی ماورایی و قابل اعتماد و اتکا دارد که در زمان سختی و بدبختی می‌توان با پیش‌کش کردن غذا‌های مخصوص، به جلب رضایت الهی پرداخت.
گاه این سفره‌های نذری هویتی کاملا زنانه دارند و می‌توان ویژگی‌های مشترک و البته منحصربه‌فردی را در آن‌ها مشاهده کرد مانند زن بودن همه افراد دست‌اندرکار، ممنوعیت ورود مردان یا پسربچه‌ها و حتی زنی که حامله است و جنسیت جنینش معلوم نیست، آماده‌سازی و طبخ در فضایی نسبتا پنهان (اکثرا در زیرزمین خانه) از عوامل انسانی و طبیعی (مانند نور خورشید)، بیان داستان‌هایی از غصه‌ها و رنج‌های زنان و دخترکانی که شخصیت اصلی این سفره هستند، تهیه حبوبات آش از طریق رفتن درِ خانه همسایگانی که دختر فاطمه‌نام دارند و درخواست از آن‌ها و.... در ادامه، نمونه‌هایی از سفره‌های نذری زنانه‌ای را که در استان خراسان می‌توان به آن‌ها اشاره کرد از نظر می‌گذرانیم.
سفره آش ابودردا
چهارشنبه آخر ماه صفر، حبوبات لازم برای تهیه این آش از خانه ۷ نفر فاطمه‌نام تهیه می‌شود. عروسکی خمیری نیز که از آرد درست شده است داخل آش انداخته می‌شود و هنگام توزیع آش، آن (عروسک) را داخل آب روان می‌اندازند و می‌خوانند «درد و بلای خنه ره سر دادم به آب روون» تا درد‌ها و بیماری فرد نذرکننده آش به دست آب سپرده شود.
سفره بی‌بی حور و بی‌بی نور (روستای جابوز خلیل‌آباد کاشمر) یا سفره بی‌بی سه‌شنبه
داستانی که هنگام انداختن سفره ذکر می‌شود شرح داستان غم‌انگیز زندگی سخت دختری است که مادرخوانده سنگدلی دارد، اما در انتهای داستان با پسر پادشاه ازدواج می‌کند و خوشبخت می‌شود. این سفره در ماه‌های محرم و صفر انداخته نمی‌شود.
آش اُماج‌کماج (منتسب به حضرت ام‌البنین)
این آش بیشتر برای سلامت مسافر و ادای قرض به کار می‌رود و زنان مخصوصا درباره خلاصی شوهر و فرزند از زندان به این سفره متوسل می‌شوند. مواد اولیه آش در اتاقی گذاشته می‌شود و فردای آن روز پس از انجام مراسمی از قبیل خواندن دعا و ذکر نام حضرت ابوالفضل (ع)، به سطح آردی که روی آن از شب قبل پوشانده شده است نگاه می‌کنند و اعتقاد دارند که اثری از پنجه دست منتسب به حضرت ابوالفضل (ع) روی آن نقش بسته که نشان‌دهنده قبولی حاجت صاحب خانه است. آرد‌ها ۲ قسمت می‌شود. بخشی از آن روی وسیله مخصوص پخت نان به نام ساج پخته می‌شود که به آن نان کماج می‌گویند. بخش دیگر به شکل قطعات ریز خمیری شکل می‌گیرد که به آن اماج می‌گویند و آن را داخل آش می‌ریزند. آش اماج‌کماج را مردان، و هم‌چنین زنان بارداری که جنسیت جنینشان معلوم نیست نباید بخورند.
آش سر کوچه یا بلغور خیر
در ایام خشک‌سالی یا بروز بیماری‌های همه‌گیر استفاده می‌شود. محلی که برای پخت آش در نظر گرفته می‌شود باید سر یک سه‌راهی در بیرون از خانه باشد. مواد لازم برای طبخ آش در دیگی بزرگ ریخته می‌شود. بعد از آنکه مواد پخته شد، زنان مشارکت‌کننده در پخت آش به‌نوبت با استفاده از کف‌گیر بزرگی در حالی که ۳ بار دور دیگ می‌چرخند، آن را هم می‌زنند و خواست خود را در دل بیان می‌کنند.
دیگچه حضرت زهرا (س)
از جمله نذورات بسیار رایج در خراسان است که چهارشنبه آخر ماه صفر آماده می‌شود. معمولا زنان حاجتمند شمعی را روشن می‌کنند و سر دیگ می‌گذارند و پس از آماده شدن، دیگ را به اتاقی منتقل و آنجا در آن را باز می‌کنند، زیرا اعتقاد بر این است که دیگ حضرت زهرا (س) را آسمان نباید ببیند. دیگچه آماده‌شده را فقط زنان باید میل کنند و هیچ مردی حق خوردن از آن را ندارد.
منبع: عقاید و رسوم مردم عامه خراسان، ابراهیم شکورزاده.
Feeding Dinner To A Bed Reflections On The Nature Of Gods In Ancient Mesopotamia.Barbara Nevling Porter