نگاهی به چالش نامزدی زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری و بررسی گزینه‌های احتمالی برای ۱۴۰۰
به گزارش شهرآرانیوز؛ یکی از نکات جالب‌توجه درباره سیاست‌ورزی زنان در ایران، این است که در سطح مشارکت توده‌ای، میان زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد و مردان و زنان به یک میزان، پای صندوق‌های رأی حاضر می‌شوند، اما تفاوت، در سطح مشارکت نخبگانی، کاندیداتوری و انتخاب‌شدن است. در‌نتیجه باید نوعی آسیب‌شناسی دامنه‌دار انجام داد که چرا زنان ایرانی در بُعد مشارکت انفعالی (شرکت در انتخابات و رأی‌دادن) حضور شایان‌توجهی دارند، اما در بُعد مشارکت فعال (داوطلب و انتخاب‌شدن)، حضورشان کم‌رنگ است.
مطابق قانون اساسی و در ظاهر، منع قانونی برای انتخاب‌کردن و انتخاب‌شدن زنان وجود ندارد، اما از یک سو تاکنون هیچ زنی نتوانسته است در صحنه انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس خبرگان رهبری حاضر شود و از سوی دیگر، تعداد قلیل نمایندگان زن در ادوار مجلس شورای اسلامی، مبین این نکته است که چالش‌های عیان و نهان، انتخاب‌شدن زنان به‌عنوان نماینده مردم در عرصه‌های مختلف را تهدید می‌کند.
احزاب زنان پیشرو شوند
در هفتمین انتخابات ریاست‌جمهوری، اعظم طالقانی، نماینده مجلس اول، دختر آیت‌ا... طالقانی و دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی، مهم‌ترین قدم را در مسیر تعیین تکلیف «رجل سیاسی» برداشت. او خود را به ساختمان وزارت کشور رساند تا به قول خودش، آزمونی برای اصل۱۱۵ قانون اساسی باشد و در هیچ یک از انتخابات‌هایی که ثبت‌نام کرد مهر تأیید صلاحیت پای درخواستش برای حضور در میدان رقابت انتخاباتی ریاست‌جمهوری ننشست. اما غیر از دختر آیت‌ا... طالقانی هیچ‌کس در این مطالبه جامعه زنان همراه نشد.
درمیان احزاب چند حزب کاملا زنانه سال‌هاست که در عرصه سیاست فعالیت می‌کنند، اما حتی این احزاب زنانه، اقدامی مشابه آنچه اعظم طالقانی در طول انتخابات‌های گذشته انجام داد، صورت ندادند. «انجمن روزنامه‌نگاران زن ایران» «جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان» «جمعیت زنان مسلمان نواندیش» «مجمع زنان اصلاح‌طلب» «جمعیت زنان انقلاب اسلامی» «زنان جمهوری اسلامی»، تنها نمونه‌ای از احزاب زنانه‌ای است که تا امروز قد علم کرده‌اند، احزابی که فارغ‌از اصلاح‌طلب و اصولگرا حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری را یک حق و مطالبه می‌دانند، اما هیچ‌گاه کاندیدایی را برای انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی نکرده‌اند و این منفعلانه‌ترین رفتاری بوده است که تا الان، احزاب سیاسی به‌ویژه احزاب سیاسی زنان، نشان داده‌اند.
۱۴۰۰ برای زنان یک استثنا خواهد شد؟
اگرچه موانع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی‌ِ مشارکت‌نکردن زنان به‌عنوان کاندیدا در انتخابات نهاد‌های انتخابی همچنان پابرجاست، امید‌هایی وجود دارد که در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو، زنانی که از این موانع گذشته‌اند، بتوانند در انتخابات شرکت کنند و دیگر با مسئله عدم احراز صلاحیت، موضوعی که برخی به‌اشتباه آن را مهم‌ترین عامل عدم مشارکت زنان می‌دانند، مواجه نشوند.
این امیدواری از آن جهت است که عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، از احتمال حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری سخن گفته است: «شاید در انتخابات آینده کاندیدای زن داشته باشیم.» البته کدخدایی چند روز بعد در یک نشست خبری درباره تغییر نظر فق‌های شورای نگهبان برای رئیس‌جمهور شدن زنان گفت: «در این زمینه یک‌سری بحث‌های فرهنگی در کشور ما جاری است و مسئله‌ای نیست که صرفاً با یک قانون آن را حل کنیم. در وهله اول باید این بحث فرهنگی حل شود، اما فعلا تغییری در این زمینه به وجود نیامده است. نظر فق‌های شورای نگهبان درباره حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری تغییری نکرده است و بنده در مصاحبه‌ای گفتم ان‌شاءا... در دوره‌های آتی این رویه نیز اصلاح می‌شود.»
مصادیقی برای کاندیداتوری زنان
در همین راستا اکنون نام زنان شناخته‌شده‌ای در عرصه سیاسی کشور به گوش می‌رسد که در انتخابات۱۴۰۰ شرکت خواهند کرد. به‌عنوان نمونه، به نقل از انصاف‌نیوز، احسان مازندرانی، فعال سیاسی، گفته است: «مرضیه وحید‌دستجردی، وزیر بهداشت دولت محمود احمدی‌نژاد و اولین وزیر زن در تاریخ انقلاب اسلامی، برای انتخابات ۱۴۰۰ ثبت‌نام خواهد کرد و برای گرفتن تأیید صلاحیت در‌حال مذاکره با شورای نگهبان است.» مرضیه وحید‌دستجردی، سیاستمدار اصولگرا و اولین وزیر زن نظام جمهوری اسلامی است که در دولت احمدی‌نژاد در سال۸۸ به این مقام رسید. او همچنین در فروردین سال۹۴ با حکم رهبری به عضویت هیئت‌امنای کمیته امداد امام‌خمینی (ره) منصوب شد. خانم دستجردی پیش از رسیدن به مقام وزیر در وزارت بهداشت در دوره چهارم و پنجم نماینده مجلس بود. اگر وحید‌دستجردی در انتخابات آتی حاضر شود، بررسی چگونگی صلاحیت او سنگ محکی خواهد بود برای گفته‌های سخنگوی شورای نگهبان.
اما مطرح‌شدن نام وحید‌دستجردی از اردوگاه اصولگرایان سبب شده است اصلاح‌طلبان و اعتدالیون نیز از کاندیدا‌های احتمالی خود در میان زنان نام ببرند.
معصومه ابتکار که اغلب او را برای نقشی که در تسخیر سفارت آمریکا در آبان۵۸ ایفا کرد و در آن ماجرا «خواهر مری» نامیده می‌شد، می‌شناسند، بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال۷۶ به عضویت کابینه رئیس دولت اصلاحات درآمد و معاون رئیس‌جمهور و ریاست سازمان محیط زیست را عهده‌دار شد.
وی در انتخابات شورای شهر تهران در سال۱۳۸۵ به عضویت شورای شهر درآمد. ابتکار در سال۹۲ و با روی‌کارآمدن حسن روحانی مجددا به سمت معاونت رئیس‌جمهور و ریاست سازمان محیط زیست منصوب و در دولت دوم روحانی، معاون زنان و خانواده ریاست‌جمهوری شد. برخی رسانه‌ها نیز از احتمال کاندیداتوری شهیندخت مولاوردی و لعیا جنیدی خبر داده‌اند.
به‌هر‌رو تا خردادماه سال آینده باید منتظر ماند و دید که در‌نهایت زنان می‌توانند به کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری دوره سیزدهم راه یابند یا نه.