فرونشست زمین زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی آب زیرزمینی از انواع خاصی از سنگ‌ها مانند رسوبات ریزدانه برداشت می‌شود. سنگ‌ها فشرده هستند و آب تاحدی مسئول نگهداشتن آن‌هاست. وقتی آب سنگ‌ها برداشت می‌شود، آن‌ها فرو می‌ریزند. حال ممکن است ما در روی زمین، زیاد متوجه فرونشست نشویم، اما این بدان معنا نیست که فرونشست یک اتفاق بزرگ نیست.
درنتیجه چنین اتفاقی در سطح زمین، شکاف‌های عمیقی ایجاد می‌شود، لوله‌های چاه کج می‌شوند، ساختمان‌ها ویران می‌شوند یا ترک برمی‌دارند و بخشی از لوله‌های چاه به خارج از سطح زمین رانده می‌شوند. به‌عبارت دیگر اگر حجم مخازن زیرزمینی به‌شدت کاهش یابد، لایه‌های خاک می‌شکنند و آب دیگر نمی‌تواند به لایه‌های پایینی زمین رسوب کند و درنتیجه مخازن آبی کم‌کم تخلیه می‌شوند و ممکن است سفره‌های زیرزمینی برای همیشه از بین بروند یا راه‌های نفوذ آب‌های زیرزمینی بسته شود و به تبع آن، قنات‌ها کم‌کم خشک شوند و بخش کشاورزی با مشکلات جدی مواجه شود.
برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در کشور ما باعث شده حدود یک‌میلیون هکتار از زمین‌های مناطق مختلف ایران دچار فرونشست شوند. این عدد به ما می‌گوید که ایران در مقایسه با سایر کشور‌ها در وضعیت بحرانی‌تری قرار دارد. میزان متوسط فرونشست زمین در جهان حدود ۴میلی‌متر در سال است، اما در ایران این میزان حدودا ۳۶سانتی‌متر برآورد شده که ۹۰برابر نرخ جهانی است. در چنین شرایط بحرانی‌ای دشت مشهد بحرانی‌ترین منطقه ایران از لحاظ فرونشست برآورد می‌شود که به‌واسطه برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی این منطقه و نفوذ‌نکردن آب شرب و آب مصرفی کشاورزی و صنعت به زیر زمین پدید آمده است.
چنین اتفاقی برای دشت مشهد، محصول مدیریت اشتباه منابع آبی، حفر غیراصولی و بدون معیار چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق مجاز و غیرمجاز، توسعه کشاورزی ناپایدار، پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی و... در سال‌های اخیر است؛ روندی که گویا همچنان آن را ادامه می‌دهیم و برایش چاره‌ای نداریم.
پی‌نوشت: در بعد شخصی و مردمی اگر ترک‌های خانه شما به‌دلیل تغییر دما و رطوبت طبیعی، که در بیشتر خانه‌ها به چشم می‌خورد، نیست، لازم است قدری نگران باشید.
ترک‌های بزرگ‌تر که از پنجره‌ها، درگاه‌ها یا گوشه‌ها نمایان می‌شوند، می‌توانند نشان‌دهنده آسیب پایه‌های ملک شما باشند، به‌ویژه اگر با گذشت زمان میزان آن‌ها افزایش یافته باشد. معمولا ترک‌خوردگی ناشی از فرونشست، بیش از ۳ میلی‌متر ضخامت دارد و اندازه‌ای گسترده است که می‌توانید انگشت کوچکتان را در آن جای دهید؛ چنین ترک‌هایی مورب و در قسمت بالا پهن‌تر از پایین هستند.