شکل و شمایل تازه گذر گلستان با آمدن بهار رونمایی شد و گفته شده بازار کتاب سابق قرار است گذر فرهنگ و هنر گلستان مشهد باشد. در گفتگو با چهار خوشنویس مشهدی، نظرات و ایده‌های هنرمندان و فعالان فرهنگی این شهر برای مشارکت حضور در گذر فرهنگی گلستان را جویا شده‌ایم و در روز‌های آینده نیز به سراغ سایر هنرمندان رشته‌های مختلف هنری خواهیم رفت.
سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز - شکل و شمایل تازه گذر گلستان با آمدن بهار رونمایی شد و گفته شده بازار کتاب سابق قرار است گذر فرهنگ و هنر گلستان مشهد باشد. کارکرد‌هایی هم برای آن تعریف کرده‌اند از جمله اینکه به توسعه فضا‌های فرهنگی و هنری و ایجاد فضا‌های عمومی خلاق و در دسترس کمک کند. پس از همه‌گیری ویروس کرونا و تعطیلی کسب‌وکار هنرمندان و فعالیت کج‌دارومریز نگارخانه‌ها و اماکن فرهنگی افتتاح این گذر می‌تواند برای هنرمندان خانه‌نشین نویدبخش باشد.
همچنین مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر که یک ضلع از مثلث شهرداری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و بخش خصوصی برای احیا این گذر است مطرح کرده در مکان جدید، مقاصد فراغتی با کارکرد فرهنگی و هنری برای شهروندان و گردشگران ایجاد خواهد شد و مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر در تعامل با اهالی فرهنگ و هنر در تلاش خواهد بود مکان‌های خلاق و پررونقی را در دو عرصه میدان شهدا و گذر گلستان دایر کند. از آنجا که هنرمندان خوشنویس به دنبال ارتباط مستقیم و گسترده با مخاطبان خود بوده‌اند به نظر می‌رسد مشارکت دادن آن‌ها در کارکرد‌های نویی که برای گذر گلستان تعریف شده، منفعتی دوجانبه هم برای مسئولان و هم هنرمندان داشته باشد.
از همین رو در گفتگو با چهار خوشنویس مشهدی، نظرات و ایده‌های هنرمندان و فعالان فرهنگی این شهر برای مشارکت حضور در گذر فرهنگی گلستان را جویا شده‌ایم و در روز‌های آینده نیز به سراغ سایر هنرمندان رشته‌های مختلف هنری خواهیم رفت.
گذر فرهنگ، پایگاهی برای ارتباط با مخاطبان هنر
محمد ملک با سی سال سابقه خوش نویسی و تدریس براین باور است هر هنرمندی نیازمند مخاطب است یعنی اگر رسالت هنرمند را این بدانیم که قرار است پیامی از طریق هنرش به جامعه مخاطبانش برساند، گذر فرهنگی گلستان می‌تواند این ارتباط را تسهیل کند تا هنرمندان خوش نویس هم بتوانند پایگاه و جایگاهی داشته باشند که در آنجا ارتباط سهل تری با مخاطبان خودشان برقرار کنند.
این خوش نویس که تاکنون ۴ نمایشگاه انفرادی برگزار کرده و در بیش از ۵۰ نمایشگاه جمعی مشارکت داشته است، بیان می‌کند: اگر هنرمندی بخواهد مستقل چنین مکانی را داشته باشد مستلزم پرداخت هزینه گزافی است که از عهده اش برنمی آید؛ بنابراین با توجه به مشکلات معیشتی مردم و اینکه محصولات فرهنگی، هنری در سبد خانوار جایی ندارد، تا زمانی که فروش آثار کم باشد هنرمندان دستشان برای داشتن گذر فرهنگی مستقل بسته است و نیازمند سازمان‌هایی مثل شهرداری هستند.
از طرفی در مشهد برای خوش نویسی، حراج نداریم در صورتی که با توجه به آمدوشد مسافران زیاد در این شهر -به ویژه پیش از دوره شیوع کرونا- داشتن حراج و نمایشگاه دائمی آثار خوش نویسان از منظر اقتصادی به تولید اثر بیشتر کمک می‌کند.
به باور ملک، نبود پایداری برنامه‌ها در گذر‌های فرهنگی از موانع اجرای طرح از سوی هنرمندان است؛ او می‌گوید: یک سال در گذر کوهسنگی، غرفه‌هایی در اختیار دو تن از خوش نویسان و تذهیب کاران قرار دادند که در آنجا عرضه کار و آموزش داشتند، اما متأسفانه برای ادامه کار حمایت نشدند. من فکر می‌کنم پایدار نبودن چنین اماکنی، بزرگ‌ترین مانع است.
او یادآوری می‌کند: در کنار ایجاد پاتوق فرهنگی مناسب و در نظر گرفتن وسعت آن برای برگزاری کارگاه‌های عملی، مهم‌ترین موضوع این است که با رفت وآمد مسئولان و تغییر سلیقه ها، گذر‌های فرهنگی برای مدتی تعطیل می‌شوند و این‌ها ضربه‌های جبران ناپذیری بر پیکره هنر می‌زند. همچنین به نظر من باید حرفه‌ای و تخصصی بررسی بشود که غرفه‌ها در اختیار چه کسانی قرار بگیرد؛ یعنی کارنامه این افراد در تولید و حمایت از هنر بررسی شود.
محمد ملک، با بیان اینکه خط نستعلیق، نشانه هنری ایرانیان است و هر چه بهتر به آن بپردازیم، قدمتش به درستی معرفی می‌شود، اظهار می‌کند: متأسفانه در مشهد که دومین کلان شهر ایران است، انجمن خوش نویسان، هنوز مکان مستقلی، ندارند.
گذر فرهنگ و دیده شدن آثار هنری
فرزین آگهی با رتبه فوق ممتاز از انجمن خوش نویسان در سال ۱۳۹۱ می‌گوید: در کلان شهر مشهد نیازمند جایی برای ارائه کار‌های هنری و تلطیف روحیه شهروندان هستیم و چه بهتر برای این مهم از همه ظرفیت شهر استفاده شود.
بازرس انجمن خوش نویسان مشهد توضیح می‌دهد: باید از هنرمندان در همه شاخه‌های هنری برای راه یافتن آثار هنرمندانه به خانه‌ها استفاده شود. یکی از این شاخه‌ها خوش نویسی آمیخته با ادبیات است.
از کارکرد‌های گذر‌های فرهنگ می‌توان به دیده شدن هنر در آنجا اشاره کرد؛ موضوعی که «آگهی» نیز دغدغه آن را دارد و بیان می‌کند: هنر باید در بهترین شکل، شناسانده و عرضه شود تا شرایط فروش برای آن هم به وجود بیاید. این گونه است که هنرمندان می‌توانند محصول خود که آمیخته به عشق است را به راحتی و سهولت در اختیار عاشقانش قرار دهند. این مهم میسر نیست مگر با تفکر درست برای حمایت از هنرمند. در حالی که هنرمند در شرایط فعلی جامعه و با نبود حمایت‌های دولتی، بیشترین فشار مالی را تحمل می‌کند، زیرا خودش به تنهایی مسیر سخت و ناهموار عرضه محصول را طی می‌کند.
ارائه بی واسطه هنر خوش نویسی به شهروندان
مجید رجایی، خوش نویس فوق ممتاز می‌گوید: گذر فرهنگی گلستان با توجه به آنچه مسئولان گفته اند در صورت توجه و انجام تبلیغات حرفه‌ای از سوی شهرداری و رسانه ها، امکان تبدیل شدن به کانون خوش نویسی مشهد بعد از انجمن خوش نویسان را خواهد داشت.
دیدگاه من برای رونق خوش نویسی، داشتن نگرش حرفه‌ای به این هنر است که در صورت داشتن چنین نگاهی به ویژه در گذر فرهنگی گلستان، شاهد ایجاد بستری برای افزایش سطح آگاهی و علاقه مندی مردم به این هنر مقدس خواهیم بود.
اما اصلی‌ترین مانع از نظر هنرمندی که برگزارکننده ۳ نمایشگاه انفرادی و چندین برنامه بداهه نویسی در مشهد بوده، بودجه محدود است. او می‌گوید: هرگونه فعالیتی که بخواهیم نتیجه مطلوب داشته باشد نیازمند هزینه مطلوب است و چنانچه «باری به هر جهت» اجرا شود به یقین با شکست روبه رو خواهد شد.
رجایی برای حضور هنرمندان در گذر فرهنگی مشهد مزایایی قائل است و بیان می‌کند: در این صورت هنر خوش نویسی بی واسطه میان مردم شهر و گردشگران داخلی و خارجی وجودخواهد داشت. امروزه، در کشور‌های مختلف، فضا‌هایی به عنوان کانون گردشگری وجود دارد که منجر به جذب سرمایه می‌شوند بنابراین گذر فرهنگی گلستان هم ظرفیت تبدیل شدن به چنین مکانی را خواهد داشت.
او با انتقاد از کم توجهی که در ایران به خوش نویسی می‌شود اظهار می‌کند: امروزه، ترکیه و امارات در بخش هنر خوش نویسی از ایران پیشی گرفته اند و این اتفاق فقط به دلیل کم توجهی و نبود سیاست گذاری در ایران است، این در حالی است که عمادالملک، میرعماد حسنی ایرانی بوده و از این کشور به ترکیه رفته است.
پاتوق هنرمندان خوش نویس تراز اول
مریم امام وردی با ۲۰ سال سابقه خوش نویسی و مدرک فوق ممتاز، به گذشته گذر فرهنگ گلستان اشاره می‌کند و می‌گوید: اوایل که این فضا بنا شده بود تعدادی از بانوان سرپرست خانوار و هنرمند در اینجا که نامش بازار خاتون بود غرفه داشتند و موضوعی که از همان سال‌ها در ذهن من بوده ایجاد پاتوق هنری برای بانوان است. اکنون همان بازار، بازسازی شده و به نظر می‌رسد که اتفاقات بهتری در پیش است. ما مکانی فرهنگی و هنری برای مشهد می‌طلبیم که خداراشکر بنایش پایه گذاری شده است و امیدوارم به مرحله‌ای برسد که اگر فرد یا گروهی دنبال کار هنری و محصولات فرهنگی باشند، بدانند چنین بازارچه‌ای وجود دارد که آثار هنری و خوش نویسی در آنجا به نمایش گذاشته شده است. مثلا همه بدانند پاتوق هنرمندان تراز اول خوش نویس آنجاست.
او که دو نمایشگاه خوش نویسی در تهران برگزار کرده است، می‌افزاید: زمانی می‌توانیم از شهروندانمان انتظار داشته باشیم کالای چینی نخرند که بستر لازم را برای فروش آثار هنری و شناساندن آن‌ها مهیا کنیم تا انتخاب اولشان برای هدیه دادن خرید آثار هنری باشد. وقتی دسترسی همگان به هنرمند راحت باشد، می‌توانند با او ارتباط برقرار کنند و به این ترتیب بدون شک اوضاع مالی هنرمند و سطح نگرش مردم به هنر ارتقا پیدا می‌کند. امیدوارم شهرداری مشهد که توانسته به خوبی شهر را اداره کند چنین اتفاق دلخواهی را برای هنرمندان مشهدی رقم بزند.
امام وردی با بیان اینکه وقتی هنرمندی در شهر به فعالیت هنری می‌پردازد دیگر سفارش هایش را کنار می‌گذارد، می‌گوید: برای نمونه، اگر ۱۰نمونه کار مناسبتی من به فروش نرسد سراغ یازدهمین کار نمی‌روم، اما در صورتی که مشغول کار باشم و محلی برای عرضه آثارم باشد مایلم تولید بیشتری داشته باشم. فعال شدن گذر فرهنگ با حضور هنرمندان باعث می‌شود آن دسته از هنرمندانی که فعال نیستند هم ترغیب به مشارکت شوند.